Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 73]

Een verdrukt Volk.

Op 19 Januari, kerstfeest der Armeniërs, werden door een vijf-en-twintig jarig student, twee revolverschoten gelost op den Armenischen patriarch Maghakia Ormanian, toen hij in de hoofdkerk te Koum-Kapoe, de godsdient-oefening bijwoonde.

't Gevolg was, natuurlijk, onmiddelijke aanhouding van den dader, die door de Turksche politie derwijze behandeld werd, dat, den volgenden dag, zich in de stad het gerucht verspreidde, dat hij onder de mishandelingen bezweken was. Dit gerucht was echter onjuist want X. leeft nog en zal een dezer dagen gevonnisd worden.

De dader is Armeniër en schoot op den door 't volk gehaten patriarch, omdat deze de vrijheidsbeweging in den weg staat en de onderdanige knecht is van den gekroonden schurk, Schaduw Gods en Sultan van Turkijë.

Het vonnis hoeven wij niet af te wachten - het zal verbanning of levenslange inkerkering zijn, indien men hem niet in stilte doet verdwijnen. Dit zal echter niet beletten dat het krakende Staatsgebouw kortelings zal instorten.

Er is weinig hoop, nogtans, dat iets zal veranderen zonder algemeenen opstand van Armeniërs en

[p. 74]

Bulgaren. De mogendheden, die het verdrag van Berlijn onderschreven, (zich daardoor verbindend de hervormingen in Turkijen te doen uitvoeren, en den Sultan te dwingen de noodige maatregelen te treffen, tot het eerbiedigen der vrijheid en rechten der Armeniërs) hebben te veel werk gehad met hunne eigene kruisvaarten in China en Zuid-Afrika, om aan genomen verbintenissen te kunnen denken. Overigens, waarom zouden zij zich bekreunen over den toestand der Armeniërs, zooolang zij er belang in hebben die toestanden te doen blijven zooals ze zijn? Waarom zou Duitschland zich tegen die massa-uitmoording verzetten, zoolang de vriendschap van den grooten moordenaar, den duitschen handel en nijverheid ten goede komt en het duitsche kapitaal zoo'n goede verwending in Turkije hoopt te vinden, door 't aankoopen van niets-kostende spoorweglijnen?

Waarom zou Rusland recht eischen voor de ongelukkige bevolking, als dit lijnrecht tegenover de russische annexatie-plannen staat? Ook Frankrijk heeft slechts zijne vloot bereid wanneer het er op aankomt de privaat-belangen van invloedrijke kapitalisten te doen eerbiedigen, zooals de kwestie der kaaien het verleden jaar ten klaarste uitgewezen heeft.

Al de gekroonde janklazen, die de belachelijke komedie der Vredes-Conferentie in den Haag op touw zetten, zien in Turkijë anders niet dan een in te palmen land, waarvan ieder het grootste deel wil hebben en juist dààr ligt de moeilijkheid, die ons de besluiteloosheid der mogendheden verklaart. De heeren zijn het onder elkaar niet ééns hoe zij de brok verdeelen zullen en daarom moeten de Armeniërs nog maar wat wachten en zich

[p. 75]

in massa laten stuk hakken, totdat men in Europa 't akkoord is en elk met zijn aandeel vrede heeft. Hoelang zal dit nog duren? Zal men geene enkele poging aanwenden om tot eene oplossing te komen, zonder nog eerst duizende slachtoffers te laten vallen onder 't zweerd van den fanatieken bloedhond, die door keizerlijke iradés de afgrijselijkste slachtingen beveelt en zijne onderdanen, die officieren en staatsbeambten, welke zich niet in moorderijën onderscheiden willen, met heele scheepsladingen naar den bodem van den Bosphorus doet verplaatsen?

Niet lang geleden is zulke expeditie van menschenvleesch scheep gegaan. Tachtig ongelukkigen zijn in den duisteren nacht vertrokken om nergens aan te landen en nooit weer te keeren!

Dit zijn allen bekende feiten, maar ik herhaal ze om de dooven te genezen.

Nogtans, het verdrag van Berlijn, door de mogendheden onderteekend, bevat bepalingen die aan elke mogendheid het recht en de macht geven afzonderlijk op te treden. Waarom doet men het niet? Waarom is er geene enkele die baanbreekt!

De diplomatieke vormelijkheden eischen, zegt men, dat er grondige redenen zijn om een optreden te wettigen. Maar wat verstaat men dan onder grondige redenen? Is de stelselmatige uitmoording van een volk dan geene grondige reden genoeg om partij voor de verdrukten te trekken en zijn de huidige gebeurtenissen in Macedonië niet voldoende om den Sultan officieel als moordenaar en rechtenschender aan te klagen? Wat hoeft er nog meer? Moet men misschien wachten tot in

[p. 76]

Armenië en Macedonië de laatste man doorschoten, de laatste vrouw verkracht en 't laatste kind gewurgd is, vooraleer de Europeesche machten er zullen toe besluiten kunnen een einde te stellen aan de hamediaansche slachterijen?

Telkens de kwestie der hervormingen in Armenië op het tapijt komt, kan men lezen in de Europeesche bladen, die door den Sultan betaald en door zijne agenten opgesteld worden, dat de troepen zich tegenover de opstandelingen met de grootste zachtmoedigheid gedragen. Die verregaande onbeschaamdheid is werkelijk onbegrijpelijk en 't loon dat die penneknechten er voor betaald krijgen moet wel groot en verlokkend zijn om hen zulke dingen te doen schrijven op 't oogenblik dat, heel de wereld door, kreten van afschuw en verontwaardiging opstijgen. Op 't oogenblik dat de onpartijdigste organen, zooals de Frankfürter Zeitung, berichten mededeelen als volgt:

‘De turksche troepen in kleine groepen verdeeld, verspreiden zich in de dorpen en dringen de huizen binnen om wapens te zoeken. De ongelukkigen die nooit wapens bezaten, zijn verplicht er zich ten koste van groote geldelijke opofferingen aan te schaffen om ze te kunnen afleveren, willen ze zich niet laten folteren om, zoo gezegd te bekennen waar zij die verborgen hebben.’

De inwoners van vijf dorpen in het distrikt Strumitza zijn naar Bulgarië gevlucht, hebben al hun have en goed verloren en zijn aan de zwartste ellende ten prooi. Te Serbinowo werden alle meisjes gevangen genomen, in een huis gebracht, dat men voor de

[p. 77]

gelegenheid in kazerne herschapen had, en daar verkracht. Een kind van 10 jaar, dochter van G. Glieur, werd verkracht en dan in stukken gesneden!; hetzelfde gebeurde met de schoondochter van G. Athanassow en met de vrouw van C. Dimitrow. De tienjarige dochter van S. Georgiew en ook de vrouw van S. Nicolow, werden verkracht en daarna gewurgd!

Op dezelfde plaats brachten, eene week te voren, de troepen de volgende personen samen:

Bakomantschoff, 60 jaar; C. Nikolow, 65 jaar; B. Iliew, 75 jaar; M. Kitrin, 73 jaar; G. Katchew, 70 jaar; A. Iliew, 40 jaar; zijn zoon, 12 jaar; Georgiew, 16 jaar. Deze ongelukkige slachtoffers werden op de afgrijselijkste wijze gefolterd.

Ieder weet dat niets de geraffineerde wreedheid der turksche folteringen te boven gaat.

Vijf en twintig jonge metsers, Macedoniërs, keerden terug uit Bulgarië, waar ze gaan werken hadden, en werden te Bielopolsky-Most door de turksche soldaten aangehouden. Men bond hen stevig vast en sneedt hen eerst de armen af, een beetje later de beenen en dan werd het overblijvende lichaam vermorzeld en vertrapt totdat er niets meer van bleef dan eene afschuwelijke massa lillend, met rookend bloed doorweekt menschenvleesch. Die onnoemelijke slachterij had 12 uren geduurd!

De namen van al die ongelukkigen zijn bekend en de feiten vastgesteld en toch zijn er nog hof- en persheeren die dit alles durven loochenen en den lof zingen van den afschuwelijksten moordenaar der aarde, den walgelijksten schurk die ooit een kroon droeg!

[p. 78]

Dit geschiedt in de 20^e eeuw aan de poorten van 't beschaafde Europa!

De mogendheden roeren niet en de gekroonde poesjenellen, presidenten, pinhelmen en koningen, boelen en banketeeren alsof er niets gaande was, dat hunner aandacht waardig is! Er zijn immers nog geene gegronde redenen!?

Hier, zooals altijd, zal geene verandering komen zoolang niet eene van het volk uitgaande drukking op de regeeringen wordt uitgeoefend en daarom moeten de vrienden der vrijheid, de kampers voor recht en wereldvrede, zonder rusten op de bres staan om de slapende massa wakker te schudden. In alle steden moeten komiteiten tot stand komen om de Armenische kwestie te bespreken en dezelve, zoo veel maar mogelijk is, te doen kennen. Men moet den volkeren doen verstaan dat, als zij krachtdadig willen, zij alles zijn en hunne regeeringen niets en dat, bij gevolg, ook op hen de zware verantwoordelijkheid voor de verdrukking van het Armenische volk rust.

Konstantinopel, 10 Februari, 1903.

Edward Greene.