Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 7]

Kolonisatie

Naar aanleiding van het artiekel Wat er te doen valt.....

Iets wat vele kameraden geweldig kwelt is tə weten hoe de toekomstmaatschappij zal ingericht worden. Het vraagstuk is oud en toch nieuw en duikt telkens weer op bij hen die zich plotselings gedreven voelen tot handelen. - Het afbrekende werk is hen niet voldoende en ze willen ook terzelvertijd met het opbouwen beginnen. Is de aandrang tot werkdadigheid lofweerdig in hooge mate, toch dient er gewezen te worden op de gevolgen, die meestal nadeelig werken. -

Ik heb de stellige overtuiging dat de huidige organisatie der samenleving niet meer past aan de menschheid, wier behoefte aan vrijheid geen ruimte meer vindt in de verouderde instellingen.

Ik streef dus naar verandering in de maatschappelijke toestanden en ben van meening dat alle vrijheid onmogelijk blijft zoolang de eenling niet stoffelijk onafhankelijk is. Die stoffelijke onafhankelijkheid is alleen mogelijk in eene maatschappij die gegrondvest is op het gronbeginsel:

‘Ieder brenge voort volgens zijne krachten en geniete volgens zijne behoeften.’

De verwezenlijking van dit princiep is te bereiken door het vrij-communisme, waar ieder zonder dwang den arbeid verricht die met zijn keus en be-

[p. 8]

kwaamheid overeenstemt. Ik ben dus aanhanger van kolonisatie of vrije samenwerking op voorwaarde echter dat deze eene volledige vrijheid der gegroepeerden tot grondslag heeft.

Is zulke vrijheid mogelijk in de huidige omstandigheden? Kan eene kolonie, op zuiver kommunistischen grondslag, leven en nut afwerpen? Ik meen zonder dralen te mogen antwoorden! Neen

Om een werk te doen lukken, moeten zij die het aanvatten zich heel en al er aan geven kunnen en bovendien is het noodig dat zij den zedelijken steun genieten van diegenen die geen deel aan hunne onderneming hebben, - want geen enkel werk is mogelijk wanneer men gedurig en overal stuit op tegenstand en onwil.

- Alvorens een veld te bezaaien moet men het terdege heggen, de aardklompen breken, steenen en onkruid uit den weg ruimen. -

De vrije kolonie, zooals ik ze denk, mag niets meer in zich sluiten van de kapitalistische instellingen, die de oorzaak zijn der maatschappelijke wanverhoudingen die wij bestrijden; zij zou zich bijgevolg moeten oprichten buiten de kapitalistische samenleving die het loonstelsel voor grondslag heeft. Daar wij nu allen leven in die samenleving en ons stoffelijk bestaan rechtstreeks afhangt van onze onderwerping aan de wet van vraag en aanbod, zoo is het ons onmogelijk iets te doen wat niet insgelijks rechtstreeks steunt op dezelfde wetten die de kapitalistische maatschappij regeeren. - Willen wij iets doen, dan moeten wij het doen in de huidige organisatie zelve en om daarin een begin der toekomst-maatschappij te beproeven, zijn wij wel ge-

[p. 9]

dwongen ons van dezelfde basis, dezelfde middelen te bedienen. - We zullen dus ook onze toevlucht moeten nemen tot het gebruik van geld, loonstelsel en zoovoorts -, in een woord we zullen moeten handel drijven, net als gewone kapitalisten en ons werk dat reeds in de kiem de ziekte-elementen bevat van de kwalen die wij willen bestrijden, zal na korten tijd vallen als een met slechte bouwstoffen opgericht gebouw. -

Ik neem aan dat men er toe komen kan, door onafgebroken zwoegen, zich gedurende eenigen tijd staande te houden zonder zijne krachten aan kapitalisten te verkoopen. - Maar dit zou van korten duur wezen en kan slechts aan een klein getal eenlingen persoonlijk voordeel brengen, indien het voordeel mag genoemd worden zich ten koste van al zijn moeite en tijd gedurende eenige maanden een schraal dagelijksch brood te verschaffen.

Waar blijft nu uw princiep?

Moet men het niet met de voeten treden om de onderneming recht te houden?

Zal men niet, alvorens aan eigen behoeften te denken, moeten voortbrengen om geld te winnen tot het aankoopen van grondstoffen. - Zal men niet, o ironie!, rechtstreeks moeten onderhandelen met, en afhangen van die kapitalisten waartegen het werk gericht is? Zal men geen leeningen moeten aangaan om 't noodige kapitaal te bekomen en dus eerst en vooral werken om woekeraars in 't leven te houden? Wij zullen dus bijdragen tot het onderhouden van de hatelijkste aller parasieten!!

[p. 10]

Nemen wij voor een oogenblik aan dat we eene som bezitten, groot genoeg om gedurende een jaar eene landbouw-kolonie van 100 gegroepeerden staande te houden. Die 100 landbouwers hebben ook nog wat anders noodig dan wat ze zelve voortbrengen; zooals werktuigen, huizen, kleederen, schoeisels en zoo voorts, en hunne eerste zorg zal dus zijn de vruchten van hunnen arbeid te verkoopen met zooveel mogelijk winst, niet aan wie ze noodig heeft maar aan wie betalen kan, wat niet hetzelfde is zooals men weet; zij zullen moeten verkoopen met winst want datgene wat ze niet zelf kunnen voortbrengen moeten zij met geld koopen bij kooplieden die den prijs der produkten hooger stellen dan hunne werkelijke waarde, omdat zij leven van het verschil tusschen werkelijke waarde en verkoopprijs. - Zelfs dan, als de landbouwers rechtstreeks van de handwerkers kochten, zouden die handwerkers, die ook in de kapitalistische maatschappij leven en zich aan hare wetten moeten onderwerpen, verplicht zijn hunnen arbeid tegen geld te ruilen, want ik ben van oordeel dat het moeilijk zijn zal, eenen schoenmaker die geld noodig heeft om leer te koopen en huishuur te betalen, aan 't verstand te brengen dat een paar schoenen met een zak aardappelen of een mand savooien kan betaald worden. -

De noodzakelijkheid van gereed geld te hebben, zal het winstbejag doen ontstaan, dat op zich zelf reeds slecht is om wille van het onzedelijke en anti-kommunistische dat er in besloten ligt.

Na verloop van een jaar zal dus de toestand gunstig of ongunstig zijn. - Indien de toestand ongunstig is zal er moeten uitgezien worden naar middelen om

[p. 11]

meer geld te winnen en de drie kwaart der arbeidskrachten zullen in klinkende munt moeten omgezet worden. Langzamerhand zal het werk wegkwijnen ondanks groote opoffering en krachtverspilling. Het kommunistisch princiep, waarom het alleen te doen was, zal er niets bij gewonnen hebben; integendeel zullen de kameraden die er hun tijd mede versnipperd hebben moedeloos worden en misschien voor goed den kamp opgeven. De bourgeois zullen de mislukte poging als stokpeerd gebruiken om tegen onze beweging te argumenteeren. -

In geval van bloei zal er boni zijn, maar in plaats van hem te besteden aan de uitbreiding der kolonie, zal men het verstandiger vinden hem beschikbaar te houden voor de slechte dagen die komen kunnen, en intusschentijd zal men dit geld ook geld doen opbrengen, hetzij dat men het in eene bank plaatse of er op andere wijze nut uittrekke, in afwachting dat men het gebruiken moet.

Onze kolonisten zullen dus woekeraars worden. Dit geld winnen zal op onze kameraden eenen verderfelijken invloed uitoefenen en de vrije groep, aanvankelijk bijeengekomen met een zuiver inzicht, zal weldra ontaarden in eene gewone Handels-Maatschappij, wat voorzeker 't ergst van al zou wezen. Beter is het jong te sterven dan misvormd oud te worden!

Ons materieel bestaan is zóó nauw verbonden aan dat onzer medemenschen, dat we ons niet naar links of rechts kunnen wenden, indien we geen gelijken maatslag houden met alles wat voortbrengt.

[p. 12]

Om vrij en kommunistisch voort te brengen moeten alle takken der nijverheid gekoloniseerd worden en in elkander smelten op uitgestrekte schaal, want, hoe kleiner de koloniseerende groepen, hoe beperkter de verwending der voortbrengst en bij gevolg, hoe kostbaarder die voortbrengst is en hoe moeilijker het evenwicht tusschen de verschillende voortbrengende groepen in stand te houden is.

Hier vloeit uit voort dat, om den goeden gang der Kommunistische werkîng te waarborgen, een overgroot getal vrije werklieden noodig is uit al de nijverheidstakken die de behoeften van ons stoffelijk bestaan omvatten.

In de veronderstelling dus, dat we het ondernemen wilden, onze kommunistische beginselen in praktijk te stellen, dat is te zeggen in de maatschappij van heden eene nieuwe vestigen die in al hare uitingen lijnrecht tegenover de vormen der kapitalistische uitbuiting zou staan, niettegenstaande dat wij tot dezelfde middelen onze toevlucht moeten nemen, is het onontbeerlijk dat dit groote leger arbeiders zou bestaan uit baanbrekers, uit mannen die uit ‘princiep’ handelen en voor geene moeilijkheden noch opofferingen terugschrikken. - Ik ben van meening dat het getal derzulke klein is...

Noch wij, die artiekels schrijven, noch de meesters die ons door hunne schriften den weg wijzen, kunnen iets tastbaars tot stand brengen zonder de medewerking der nog grootendeels onbewuste massa. -

Vooraleer tot daden te kunnen overgaan moet de gedachte goed tot haar zijn doorgedrongen. -

[p. 13]

In het artiekel, onlangs in Ontwaking verschenen onder opschrift ‘Wat er te doen valt...’ wordt er op aangedrongen dat ieder een ambacht zoude aanleeren om zelf de handen aan 't werk te slaan. Afgezien van de onmogelijkheid in beperkten kring op dit gebied iets nuttigs te doen, vraag ik waar we den tijd en de kracht zouden vinden om, nevens dit werk. het doordringen onzer grondbeginsels bij de arbeiders, wier medewerking wij vragen, voort te zetten?

Tusschen de gedachte en de daad ligt eene beweging en de daad zal vollediger ziijn naarmate de beweging volgroeid is. - Als de daad voltrokken wordt vooraleer de beweging den afstand tusschen de twee polen doorloopen heeft, dan is zij half en bijgevolg beter niet geschied. -

Ons werk is het, de kommunistische beweging uit te breiden tot dat ze het beste deel der voortbrengende krachten omvat; wij moeten afbreken wat in den weg staat, opdat we ruimte krijgen om 't nieuwe op te timmeren en op de vraag wat er te doen valt, meen ik te moeten antwoorden! De oude vesting slechten.

Wij zijn de schilders der maatschappelijke wanverhoudingen en duurt het lang eer we begrepen worden dan is het dat wij slecht schilderen; zijn wij overtuigd dat we goed werken en toch moeilijk begrepen worden dan is het dat het volk niet in staat is ‘de gedachte’ in zich op te nemen en dus nog veel minder in staat de daad te volbrengen. -

Edward Greene

Konstantinopel 10-12-02