Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 2

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 52]

Door 't Schipperskwartier
(Drie Schetsen)

1. De Ouw-mannekensstraat.

Een orgel jankt ergens in een kroeg.

Traagslepend sleuren de tonen door de straat, ringend en zwellend in jammerenden oudemansweemoed. En heel alleen vullen zij de leegte van den droeven, regenachtigen avond. Verdacht gloort het licht der taveernen door de dichte gordijnen die de buitenwereld afsluiten en daarachter stijgt soms een plots losbarstend lawijd van schelle, gichelende vrouwenlachen en zware stemmen van mannen, overmoedig in hunne zinnelijke dronkenmansvreugde.

De straat ontwaakt in het late uur. Hier en daar komen de ‘maskens’ aan de deuren der slaapsteën, onderzoekend naar de voorbijgangers kijkend en de zeelui aansprekend als goede, oude bekenden. Eenige speelmannen staan op den hoek der straat, de koppen bijeengestoken, in driftig gesprek. Bij elk heftig gebaar schuiven de groote kassen der harmonica's heen en weer op hun rug en soms klinkt een plotselingen uitroep of eene grove aardigheid in hunne ruwe Oostvlaamsche spraak, die hen doet uitbarsten in een kort, ingehouden lachen. Twee politieagenten wandelen op en neer, in stijve, gewichtige verveling, hoogvoornaam met hunnen donkeren helm waarop de kuif glinstert.

En de zeelui slenteren langs de straat, de handen in de zakken, met zwaren drenteltred. Zij wijlen aan de uitstallingen van bontgekleurde, glinste-

[p. 53]

rend zijden halsdoeken en hemden, en petten, en buikriemen, en matrozenmessen in lederen scheede. Sommigen staan aan de deuren der boardinghuizen en staren zwijgend voor zich.

...... De orgelwijze sterft met een gerekten, kreunenden zucht, doch nu lawaait van uit een anderen kroeg 'n eentonig matrozenliedje.

Vreemd dooreen gestrengeld klinken de scherpe stemmen der meiden en de zware bassen der zeelui. Er waait een roes uit het lied, het komt als uit een nevel van gewilde, dwaze lichtzinnigheid, doch tevens klaagt het van dringenden weemoed, van heimwee naar verre, nooit gevonden dingen. In lange halen stijgt en daalt het lied, zwaarmoedig sleurend door den avond.

In de straat hangt eene stemming van te lang gerekte feestvreugde, van late, verslensde vreugde, die hier en daar nog even oplaait doch elders kwijnt in grijze verveling. Er is iets willoos in den tred der zeelui, als waren zij afgemat en wisten zij niet waarheen. Zij laten zich gaan, doelloos, en blijven werktuigelijk staan als eene barmeid hen aanklampt of hen eene grove woordspeling toeroept, die een dommen, onnoozelen glimlach over hun wezen brengt. Hun stap is zwaar en hunne groote lijven deinen in den lichtschijn die de winkels in de straat werpen.......

2. De zeilschepen in de Kempische dok.

Ze liggen daar rustig naasteen, zij aan zij. Hunne boegsprieten steken een heel eind over den wal en wijzen naar iets, ver over de huizen, over het land, ver

[p. 54]

weg in het oneindige. Hoog in de lucht is het eene verwarde dooreenstrengeling van touwwerk en door dat warrelnet rijzen de masten; sommigen zijn voorovergebogen, deemoedig zich bukkend, sommigen leunen achterover, nukkig en trots, anderen spietsen recht de hoogte in, vast en onwrikbaar, in volle bewustzijn van hunne kracht.

Onverzettelijk en als vergroeid in het vuilbruine, troebele water, liggen de zeilers daar in hunne reuzenfierheid, in kalme, onbeweeglijke rust.

Rond hen eene gansche vloot binnenschepen, nietig en lomp, dichtbijeengedrongen. Aan de andere zijde van de dok eenige kleine, vooroverhellende stoomers en op de kaaien enkele magere kranen, groote stapels goederen en rijen spoorwagens. Verder nog andere dokken en masten en kranen en hangars en overal het dreunend geraas van ratelende kettingen, zwaarrollende wagens en fluitende, proestende locomotieven. Daarboven de lucht, hoog-grijs.

3. Nacht.

De dokken liggen stil in zware duisternis.

Vage, vormlooze stapels goederen onder de afdaken, teruggetrokken in het donker, te midden der straat logge natiewagens, die daar verlaten staan, de dessel omhoog, naast lange rijen spoorwagens, beweging loos, in ongewone rust.

De dokken liggen begraven in diepe duisternis.

Roerloos, de masten even verlijnend in de lucht, slapen de schepen, groote donkere massa's, dicht tegen

[p. 55]

de kaai. Hier en daar gloort een enkel lichtje, eenig in den nacht en in 't water kronkelt onrustig eene glimpstraal, zich rekkend en krimpend.

Eene eindelooze verlatenheid hangt in de straten. De lantaarns schemeren treurig en werpen flauwe lichtkringen op de naakte muren der groote magazijnen en een waker leunt slaperig tegen een hoop zakken, vergroeid met de duisternis.

Hoog in de zwarte, drukkende lucht raast het rumoer der verwijderde stad en in de verte vlamt onduidelijk een roodwalmende schijn en ratelen de kettingen der kranen.

MAART 1902

J. Andries.