Ons Erfdeel. Jaargang 48

[p. 276]

Geloofwaardig zingen over meisjes. Nieuwe muziek van Zita Swoon

Het jaar 2004 zal hoogstwaarschijnlijk nog een tijd in het hoofd van de muziekminnende Vlaming blijven hangen. Niet alleen lokten de festivals opnieuw vele tienduizenden naar de stoffige zomerweiden, het was reikhalzend uitkijken naar een aantal cd's die al maanden voor hun verschijnen tot dé albums van 2004 werden gebombardeerd. Invloedrijke groepen als Soulwax, Ozark Henry en Novastar hadden al in jaren geen nieuw materiaal meer uitgebracht. Het was dan ook niet verwonderlijk dat een heel mediacircus werd opgezet rond hun respectieve nieuwe platen Any minute now, The sailor not the sea en Another lonely soul. Fans van Daan (Victory) en Flip Kowlier (In de fik) werden getrakteerd op schitterend nieuw werk en de debuutplaten van Stijn (Euphoric), Gabriel Rios (Ghostboy) en Triggerfinger (Triggerfinger) verbaasden vriend en vijand.

2004 mag in de Vlaamse popmuziek dus op z'n minst een productief jaar worden genoemd, en dan hebben we het nog niet eens gehad over enkele Waalse bands die plots ook in Vlaanderen de bekendheid wisten te verwerven die ze al een tijd verdienden. Ook hebben we nog niets gezegd over Zita Swoon, de band rond Stef Kamil Carlens die in oktober 2004 met de uitstekende cd A song about a girls - mét bewuste spelfout - op de proppen kwam.

Voor het ontstaan van de band moeten we inmiddels meer dan tien jaar terug in de tijd. Begin jaren '90 was Antwerpen het epicentrum van de Vlaamse muziekproductie. In en rond de sinjorenstad ontwikkelde zich een heuse alternatieve muziekscene. Eén van de hoofdfiguren van die scene is Stef Kamil Carlens. Nog voor hij bassist werd van dEUS, de ‘oerband’ van de Antwerpse school, was hij al actief met SKC Moondog, later omgedoopt tot A Beatband. Samen met o.a. Klaas janzoons en Julle de Borgher (later respectievelijk violist en drummer van dEUS) brengt Carlens in 1993 de cd Jintro travels the world in a skirt uit. In 1994 verandert de groepsnaam in Moondog jr. en een jaar later wordt het eerste Moondog Jr.-album Everyday I wear a greasy black feather on my hat op de markt gebracht. De plaat kreeg meteen veel nationale en internationale bijval en de groep mocht ook aantreden op het Nederlandse Pinkpop-festival.

Nadat Carlens dEUS in 1996 verlaat, legt hij zich volledig toe op zijn soloproject. Op muzikaal vlak gaat het Moondog Jr. voor de wind, maar de band krijgt het aan de stok met de Amerikaanse blueszanger Louis ‘Moondog’ Hardin. Die ziet het gebruik van ‘zijn’ artiestennaam door een Vlaamse band niet echt zitten en Carlens besluit dan maar alweer een andere naam te verzinnen. In 1997 werd zo Zita Swoon geboren, en het eerste wapenfeit onder die nieuwe naam is Music inspired by Sunrise, a film by F.W. Murnau. Zoals de titel al laat vermoeden, is deze cd een soundtrack die Zita Swoon componeerde bij Sunrise, een stomme film van Murnau uit 1927. De band maakt een tournee door de Benelux en daarbuiten en voorziet de film live van muziek. In 1998 brengt Zita Swoon een nieuw album uit (I paint pictures on a wedding dress), wordt de groep gelauwerd op de ZAMU-awards en door de Vlaamse Gemeenschap uitgeroepen tot cultureel ambassadeur van Vlaanderen.

Stef Kamil Carlens, Aarich Jespers en Tom Pintens trekken vervolgens op tournee met het dansgezelschap Les Ballets C. de la B. voor de bijzonder hoogwaardige, maar redelijk excentrieke theater- en dansvoorstelling Plage Tattoo /Circumstances (2000), en een) aar later verschijnt het derde album van Zita Swoon, Life = a sexy sanctuary, dat slechts matige kritieken oogst. De volgende twee jaar legt de groep de nadruk op optredens. Stef Kamil Carlens exposeert ondertussen ook in België en Nederland beeldend werk van zijn hand. In 2003 componeerde artistieke duizendpoot Stef Kamil Carlens de muziek voor de muziektheatervoorstelling Carmen van Toneelgroep Amsterdam.

Vanaf eind 2003 wordt het nogal stil rond Zita Swoon. Een aantal leden (Tomas de Smet, Björn Eriksson, Aarich Jespers) legt zich steeds meer toe op solo- of nevenprojecten en De Smet en Eriksson besluiten Zita Swoon uiteindelijk volledig op te geven. Carlens voert prompt een aantal personeelswissels door en lijft Kobe Proesmans (percussie), Bart van Lierde (bas) en Joris Caluwaerts (piano) in. Ondertussen wordt er ijverig verder geschreven aan een collectie prachtsongs, die in oktober 2004 onder de noemer A song about a girls wordt uitgebracht.

Na Life = a sexy sanctuary betekent het nieuwe album een rustpunt in het oeuvre van

[p. 277]

Zita Swoon. De nummers zijn heel wat minder disco-getint en nerveus en werden overgoten met een dikke laag bijwijlen naar Tom Waits verwijzende blues. De band klinkt ingetogen, piano en warme basklanken doen hun werk. Carlens en co zijn er, wellicht voor het eerst in de carrière van Zita Swoon, in geslaagd een echte sfeerplaat op te nemen. Of zijn de heren misschien ook een jaartje ouder aan het worden? Live wordt dat laatste in elk geval tegengesproken. Samen met de drie achtergrondzangeressen van Radio Candip staan er al gauw negen muzikanten op het podium, die stuk voor stuk laten merken dat ze het daar flink naar hun zin hebben. Een betere verklaring voor de rust die de plaat uitstraalt, is wellicht dat hij volledig werd opgenomen bij Aarich Jespers en Stef Kamil Carlens thuis. Uit je bed stappen, een gitaar vastnemen en opnemen: het is eens wat anders.

Een geloofwaardige plaat maken over meisjes en de liefde, het is niet iedereen gegeven. Carlens is er dit keer echter met glans in geslaagd. Het stroperige blijft achterwege, de originaliteit viert hoogtij. Of hoe omschrijf je anders de zinsnede ‘Deep is my devotion / A hundred pretty motions baby / I want you’ (uit ‘100’)? En wat dacht u hiervan: ‘Emmène-moi / Vers des paysages crédibles / Vers des ciels bleus possibles / Inaccessibles / Apporte-mol’ (uit ‘De quoi a besoin l'amour?’)? Carlens bewijst, getuige de vier Franstalige songs op de cd, dat de liefde eigenlijk in het Frans moet worden bezongen. En Axelle Red (gastvocaliste op ‘De quoi a besoin l'amour?’) is het daar uiteraard volmondig mee eens.

Carlens' imaginaire muze Josie verschijnt ook op dit album regelmatig ten tonele. Via haar toont de frontman van Zita Swoon nog maar eens aan dat de liefde soms een zware opdracht kan zijn: ‘When things get complicated / We try not to be blue’ (uit ‘Me and Josie on a Saturday Night’). En hoewel de melodie van ‘Josiesomething’ uitermate zorgeloos klinkt, komt de grimmigheid schaamteloos de kop opsteken: ‘Although we shared the movements

Zita Swoon. Rechts vooraan met gitaar frontman Stef Kamil Carlens.

lord / Although we shared the thoughts / We had a very different kind of destination’. Exit Josie. En Carlens blijft wezenloos achter: ‘J'écoute les bruits au dehors / Je m'imagine les gens qui sortent / Qui font la fête á la veille de leur mort’ (uit ‘Sad water’).

Het jongste album van Zita Swoon is er één geworden met een complexiteit die we nog niet van deze groep kenden. Maar de subtiliteit waarmee Carlens zijn complexe ziel blootlegt, maakt van elke beluistering van A song about a girls een nieuwe ontdekkingstocht.

Jan Pauly

Discografie

Zita Swoon, A song about a girls, Chikaree, 2004.

Zita Swoon, Life = a sexy sanctuary, Warner, 2001.

Zita Swoon, Live at the Jet Studio, Brussels, Warner, 2001.

Zita Swoon, Plage Tattoo/Circumstances, Chikaree, 2000.

Zita Swoon, I paint pictures on a wedding dress, Warner, 1998.

Zita Swoon, Music inspired by Sunrise, a film by F.W. Murnau, Chikaree, 1997.

Moondog Jr., Everyday I wear a greasy black feather on my hat, Island, 1995.

A Beatband, Jintro travels the world in a skirt, Jack & Johnny, 1993.