Ons Erfdeel. Jaargang 44

Kijken door een verhullend grauw gordijn: het werk van Ronny Delrue

Van de Amerikaanse fotograaf Alfred Stieglitz werd wel eens gezegd dat hij steeds zichzelf, zijn innerlijke wereld fotografeert. ‘Vormen als dusdanig interesseren me niet,’ zei Stieglitz zelf naar aanleiding van zijn fotoserie met wolkenformatie uit de jaren twintig ‘tenzij ze een uitwendig equivalent van iets zijn dat al vorm begint aan te nemen binnen in mij. Voor velen hebben vormen op zich een belang. Maar volgens mij heeft dit niets van doen met fotografie maar wel met het louter literaire of picturale.’

De kunstenaar Ronny Delrue (1957) is een schilder die net als Stieglitz zijn innerlijke wereld als kompas gebruikt. Ook Delrue is niet geïnteresseerd in een welomlijnde vorm of een afbeelding van een concreet ding uit zijn omgeving. Zijn door troosteloze grijzen gedomineerde doeken worden al wroetend bevochten op de eenzaamheid van het atelier. De uitkomst van die worsteling met zichzelf en de materie is nooit te voorspellen. Er is geen plan, geen voorstelling van wat het moet worden, er is alleen een vertrekpunt en de afkeer van esthetiserende effecten. Toch vertonen de doeken die de buitenwereld uiteindelijk te zien krijgt een onderlinge verwantschap: door hun rauwe, schrale textuur, en minder door de nauwelijks aanwezige figuratieve suggestie, drukken ze een haast tastbaar gevoel van vervuiling, verwering en vergankelijkheid uit. Dat zijn oeuvre van de laatste jaren een sterke samenhang vertoont, komt omdat Delrue steeds de weg volgt van zijn intuïtie. Die weg is misschien wel grillig maar niet willekeurig: uiteindelijk komt de persoonlijkheid van de kunstenaar bovendrijven. Toch zou het wat te simpel zijn in de schilderijen van Ronny Delrue louter afdrukken van zijn psyche te zien. ‘Al deze schilderijen gaan over mij, over wat zich in mijn hoofd afspeelt,’ zegt Delrue. ‘Maar het resultaat zijn niet louter landschappen en portretten van emoties, dan zou het schilderen slechts een therapie zijn. De beheersing en de ervaring heeft eveneens een aandeel in het ontstaansproces. Ik schilder dus niet alleen vanuit de buik, maar evengoed vanuit het hoofd. Ik grijp bewust in en kanaliseer het beeld vanuit picturale overwegingen. Maar dat doe ik niet volgens een vaste methode. Ik wantrouw routine en virtuositeit, schilderen is voor mij telkens een open gevecht. Ik val het schilderij aan als het te gracieus of te bevallig dreigt te worden. Dan schilder ik het kapot. Of beter, ik ga tot juist aan de grens waar het werk nog net niet doodgeschilderd is, het punt waar nog net wat licht en wat kleur door de “vuile” verflagen priemt.’

In die aanpak onderscheidt Ronny Delrue zich van vele van zijn collega's die momenteel het mooie weer maken. Succesrijke schilders kiezen vandaag vaak bestaande afbeeldingen die hen hebben getroffen - bijvoorbeeld een foto uit een magazine of een stilstaand filmbeeld - die ze al schilderend bijkomende connotaties geven. Deze schilders zijn meestal heel bewust en doelgericht met compositie en cadrage bezig. Delrue daarentegen lijkt het gearticuleerde beeld te willen wegdrukken, be-

[p. 771]

dekken en zelfs aantasten. Je kunt je niet aan de indruk onttrekken dat dit smoren van de voorstelling met een zekere grimmige drang tot destructie gepaard gaat. Het oorspronkelijk motief speelt nog alleen mee als een verre, vage herinnering waar de tijd gaten ingevreten heeft. De zonnige herinneringen zijn overspoeld of bedolven onder een slijkerige smurrie, een dikke smog of een cementkleurige vloed. Dat er wel degelijk kleurrijke partijen en uitgesproken motieven onder de grauwe verflagen verborgen zitten, merk je soms ook aan de zijkanten van de doeken. Vaak hangt de kunstenaar zijn schilderijen bewust laag aan de muur om de aandacht te vestigen op de randen van het opgespannen doek. ‘Omdat de zijkanten van de doeken de soms grillige wordingsgeschiedenis van het schilderij verraden’, zegt hij.

De schilderijen zijn niet alleen resultaat, ze doen in zekere zin ook verslag van de genese van het werk. Maar dat wordingsproces geeft zich niet meteen prijs. De beschouwer moet moeite doen om door het verhullende grauwe gordijn heen te kijken. In dit verhullen verraadt zich het vakmanschap van de kunstenaar. Delrue vervaardigt zijn acrylverf met pigment, medium en Oost-Indische inkt: ‘Zo kan ik zelf de graad van transparantie van de verf bepalen.’ Het verkregen mengsel is meestal een donkere droesem, een sombere substantie waaruit de zon en het licht is verdwenen. Al naar het geval bereidt hij een dikke, gesatureerde brij die vrij korrelig is, of een dunne suspensie die als een aflopende doorschijnende saus op het doek wordt aangebracht. Op sommige schilderijen trekt hij de dekkende verfmaterie naar een kant van het doek, zoals een boer zijn akker egt. Dat de aan de rand in korsten samengekoekte verf op termijn kan craqueleren, vindt de schilder niet erg. Zo leeft het schilderij na zijn voltooiing

Ronny Delrue, ‘1993, VIII, I’, 50 × 40 cm, acrylverf en Oost-Indische inkt op doek, collectie Vereniging Vrienden van het SMAK, Gent - Foto Dirk Pauwels.

nog door, zoals zowat alle dingen na verloop van tijd verweren of eroderen. Het is al gezegd dat Ronny Delrue beducht is voor bevallige effecten in zijn schilderijen. Die afkeer van gemakkelijk succes kenmerkt ook zijn loopbaan. Nadat hij lessen had gevolgd aan de Gentse Academie voor Schone Kunsten, en nadien aan het Nationaal Hoger Instituut in Antwerpen, vervolmaakt hij zijn opleiding door te schilderen naar de grote oude meesters. Met zijn eigen werk komt hij pas in 1984 in een solo-expositie naar buiten. Rond die tijd koopt hij een vervallen sluishuisje aan het kanaal Bossuit-Kortrijk. Het witte krot in het groene landschap wordt niet alleen zijn atelier maar tegelijk een bron van inspiratie voor zijn werk. Ook uit latere ervaringen en gebeurtenissen in zijn leven, zoals de dood van geliefde familieleden, een bezoek aan-het kerkhof Père Lachaise in Parijs en een reis naar de overwoe-

[p. 772]

kerde tempels in Mexico, zal hij symbolische motieven puren voor zijn werk. Verzamelaars ontdekken zijn werk, dat dan nog minder somber is, in de Brusselse galerie Willy D'Huysser waar Delrue vanaf 1989 verschillende jaren na elkaar tentoon stelt. Maar bij de schilder knaagt de onvrede met zijn werk en in de tweede helft van de jaren negentig broedt hij op een radicalere en fundamentelere schilderwijze. Hij krijgt daarbij de steun van Jan Hoet die in een catalogus van 1997 schrijft: ‘Delrue is een kunstenaar geworden omdat hij zijn initieel uiterlijk succes zelf voor ongeldig verklaarde. Aanvankelijk was zijn werk gebaseerd op ideeën en ideetjes, het was narratief en symboliserend. De anekdotes waren geen dragers voor de schilderijen maar de gevangenis ervan.’ Nu voelt ook de schilder zich bevrijd.

Eric Bracke