Ons Erfdeel. Jaargang 42

Nalatigheid is een zonde

De ontdekking van het Nederlands is de titel van een video over het Nederlands. In het buitenland studeren ruim tienduizend mensen Nederlands, aan circa tweehonderdvijftig universiteiten in ruim vijftig landen. Wat zien al die mensen in onze taal en cultuur, heet het op de flap van de cassette, en in het begin van de film. En hier wringt de schoen al. In dat ‘onze’. Wie de film uitzit, kan niet anders dan vaststellen dat met het bezittelijk voornaamwoord alleen Nederland wordt bedoeld. Een onbevooroordeeld Marsmannetje dat de video begrijpt, zou terugkeren naar zijn planeet in de vaste overtuiging dat Nederlands op die verre aarde gesproken wordt in één land: Nederland.

Voor een door de Taalunie gesubsidieerde film is dit een onherstelbare blunder. Indien de film was gemaakt in opdracht van het Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken was er geen vuiltje aan de lucht. Nu is die lucht vergiftigd. En nalatigheid is een zonde.

De opzet is nochtans goed: zes studenten die om verschillende redenen Nederlands studeren worden aan het woord gelaten. We zien hen in de cursus en thuis, in de kerk of bij een bezoek van de Nederlandse kroonprins. We pendelen van Berkeley naar Jakarta, van Wroclaw naar Münster en Boekarest. Blijkt dat een

[p. 615]

Amerikaan Nederlands als bijvak studeert om bronnenonderzoek te kunnen doen naar Indonesische muziek: hij heeft ontdekt dat dat niet anders kan. Een andere zwarte Amerikaan droomt ervan naar het tolerante Amsterdam terug te keren waar hij, in tegenstelling met Amerika, zichzelf kan zijn. De Poolse studente heeft een westerse taal gekozen omdat volgens haar de toekomst van haar land in het westen ligt. Desgevraagd wil ze na haar studies wel Polen promoten in Nederland of Nederland in Polen. De Roemeense studente wil hartstochtelijk naar Nederland en is tot haar nauwelijks verhulde frustratie zonet een beurs misgelopen.

Uit het Nederlandbeeld van de betrokkenen doemt een ontspannen en perfect georganiseerd land op met een benijdenswaardig sociaal klimaat. Als er al enige kritiek doorsijpelt, dan is het op het feit dat Nederlanders hun taal te weinig respecteren door altijd over te schakelen op Engels.

Maar het woord Vlaanderen valt nergens. België wordt een keer glimlachend vermeld omdat het meer op Polen lijkt dan op het correcte Nederland. Ironisch is dan weer dat de docente in Münster (waar Nederlandkunde wordt gedoceerd volgens de commentaarstem) uit Vlaanderen komt, en dat zij het tijdens de sequentie over ... Paul van Ostaijen heeft.

Voor en door wie wordt dit programma gemaakt, zit je met stijgende verwondering af te vragen? Toch maar door Buitenlandse Zaken?

Luc Devoldere

De ontdekking van het Nederlands, scenario en regie: Jan Heuves; productie en interviews: Ed Peereboom. Nederlandse Taalunie.