Ons Erfdeel. Jaargang 42

Film

Twee zwalkende meisjes: Rosie en S.

Grote verrassing en revelatie op het recente Filmfestival van Vlaanderen - Gent was de Vlaamse film Rosie, de eerste lange speelfilm van Patrice Toye (Gent, 1967). Deze jonge cineaste studeerde filmregie aan het Brusselse St.-Lucas Instituut, waar Vlaamse cineasten als Marc Didden, Guido Henderickx en Dominique Deruddere doceren. Uit tv-reportages en korte films als Vrouwen willen trouwen, in 1993 bekroond met de prijs voor de Beste Belgische Korte Film, en L' Amant de maman (1997), die ze voor het programma ‘Lolamoviola’ van de VPRO realiseerde, bleek eerder al haar talent.

Hoofdfiguur van Rosie is een dertienjarig meisje, dat in het begin van het filmverhaal kennismaakt met een tuchthuis. Aan het slot gaat ze voor de eerste keer voor een weekend terug naar haar moeder. Het wat, hoe en waarom verneemt de kijker via flashbacks. Het verhaal speelt zich grotendeels af in de grauwe buurt van een chemisch bedrijf. In een flat van een huurkazerne woont Rosie (Aranka Coppens) met haar moeder (Sara de Roo). Die heeft het bijzonder moeilijk om financieel rond te komen. Telkens weer kan ze het niet laten haar gokverslaafde broer Michel (Frank Vercruyssen) geld toe te stoppen. Als hij, totaal aan lager wal geraakt, zijn intrek neemt in de flat, moet Rosie voor hem haar meisjeskamer afstaan. Als moeders nieuwe minnaar, Bernard (Dirk Roofthooft), op bezoek komt, wordt ze met wat zakgeld de straat opgestuurd.

[p. 127]

Aranka Coppens en Joost Wijnant in ‘Rosie’, een film van Patrice Toye.

Ontgoocheld sluit ze zich in zichzelf op en neemt tegenover elke volwassene een brutale houding aan. In wezen is ze een eenzaam en kwetsbaar kind, dat om tederheid smeekt. Maar niemand, zelfs haar moeder, die ze ‘zus’ moet noemen, heeft tijd voor haar, toont begrip of interesse. Ze zoekt soelaas in de lectuur van erotische stationsromannetjes en vlucht in een droomwereld - waarin ze een machtige en mooie tsarina is en Jimi, de straatjongen, haar geliefde prins - in een wereld waarin de goeden het altijd halen en de slechteriken steeds verliezen. De realiteit contrasteert echter sterk met haar illusies. Toch wil ze dit niet onderkennen. Vandaar dat ze zich uiteindelijk wreekt op wie ze verantwoordelijk acht voor het falen van haar sprookjesdroom.

Rosie is sterk verwant met het ‘kitchen sink’-realisme van Ken Loach (Kes, 1969, e.a.), voor wie de cineaste trouwens grote bewondering koestert. De troosteloze realiteit weet ze echter te milderen door de eerlijke, soms komisch - ontroerende verbeeldingswereld van haar kernpersonage.

De filmkijker blijft er niet onberoerd bij: een glimlach en een traan. Vooral de betrokenheid van Patrice Toye als cineaste komt sterk over. Met de camera zit ze haar perfect gecaste acteurs op het lijf. De vertolking van Rosie door de Antwerpse onervaren Aranka Coppens (º1984) is verbluffend. Ook de jonge acteur Joost Wijnant (º1980) overtuigt als pseudo-droomprins. Daarnaast bewijst de regisseuse haar talent door de manier waarop ze Sara de Roo, die daarmee voor het eerst een rol krijgt in een lange speelfilm, en ervaren acteurs als Dirk Roofthooft (Pietje de Leugenaar in de tv-serie Terug naar Oosterdonk, 1997) en Frank Vercruyssen (Manneken Pis, 1995) voor de camera brengt. De muziek van de Brit John Parish, die voor de film een volledige soundtrack schreef, vertolkt uitstekend de eenzame tragiek van Rosie.

Met haar debuut in de lange speelfilm plaatst Patrice Toye zich meteen op het niveau van cineasten als Guido Henderickx, Marc Didden, Dominique Deruddere en Frank van Passel, die met respectievelijk Verbrande brug (1975), Brussels by Night (1983), Crazy Love (1987) en Manneken Pis (1995) de Vlaamse film een nieuw imago gaven.

Guido Henderickx, wiens Verbrande brug een mijlpaal was in de Vlaamse filmproductie en die na De proefkonijnen (1980) en Skin (1987) de schitterende mini tv-serie Moeder, waarom leven wij? (1993) realiseerde, werkte in de schaduw van het Gentse filmfestival de low budget-productie S. af. Henderickx' recentste film is, evenals Rosie, een portret van een meisje, dat symbool staat voor een losgeslagen jeugd, die rondzwalkt in een wereld die de vorige generatie gecreëerd heeft. S. (een schitterend debuut van Natalie Broods) is ouder dan Rosie, maar haar roots liggen ook in een ontwricht gezin. Ze is even eenzaam en teleurgesteld in de wereld om haar heen en heeft al een leven van seks, drugs en geweld achter de rug. Mateloos verbitterd wreekt ze zich op elke man die haar om seks durft te benaderen. Zwalkend tussen Brussel en New York is ze tevergeefs op zoek naar liefde en geluk. Terwijl ze 's nachts eenzaam in de regen wegrijdt uit haar verleden, blikt ze er nog even op terug. Ook Henderickx' film heeft dus een flashback-structuur. S. is echter een totaal ander soort film. Niet alleen is zijn meisjesportret, wat de inhoud betreft, uitermate brutaal en choquant, ook stilistisch gaat Henderickx

[p. 128]

Natalie Broods in ‘S.’, een film van Guido Hendrickx

veel verder. Zijn film is nauwelijks een verhaal, maar bestaat uit de montage van flarden pijnlijk harde herinneringen. Binnen deze montage zit ook het videodagboek van zijn hoofdpersonage. In monologen voor haar camera probeert S. te achterhalen hoe ze steeds weer in die puinhoop van ellende terechtkwam. Ze komt echter nauwelijks verder dan de vraag: ‘Why am I always falling for the wrong guy?’ Het op- en neerschuivende luik van een peepshow - om den brode treedt S. op als peepshowgirl - bakent nadrukkelijk de fragmenten uit haar jonge bestaan af. Daardoor maakt de cineast de filmkijker bewust van zijn positie als voyeur, die zich bij het meemaken van zowel fysiek als psychisch geweld erg onbehagelijk gaat voelen.

S. wordt hierdoor niet alleen een keihard portret van de zogenaamde ‘tough generation’, die in haar revolte tegen en verwerping van alle waarden en normen zichzelf in de ellende stort, maar tevens een film die een reflectie is op de ‘cinema’ op zich.

Guido Henderickx wist dat hij voor zijn project niet moest rekenen op overheidssteun. Gelukkig kon hij een beroep doen op de belangeloze medewerking van gerenommeerde acteurs als Katelijne Damen, Jan Decleir, Josse de Pauw, Tom Jansen, Dora van der Groen en Peter van den Eede.

Het is weinig waarschijnlijk dat de film een behoorlijke bioscooproulatie zal kennen. Daarvoor is hij zowel inhoudelijk als stilistisch te gedurfd. S. is een marginale (cult)film van een van de talentrijkste Vlaamse cineasten, die door een mankgaand filmbeleid te weinig kansen kreeg.

Wim de Poorter