Ons Erfdeel. Jaargang 41

Op het snijpunt van informatie en cultuur: drieduizend bibliothecarissen in Amsterdam

Tussen de tweehonderdduizend bezoekers aan de ‘Gay Games’ en het half miljoen geinteresseerden in de Uitmarkt in, mocht Amsterdam zich van 16 tot 21 augustus 1998 verheugen in de aanwezigheid van een drieduizend bibliothecarissen.

Elk jaar treffen bibliothecarissen uit de hele wereld elkaar in de IFLA-conferentie. In 1996 was dit in Peking, vorig jaar in Kopenhagen, en dit jaar in Amsterdam. De conferentie is een initiatief van de sinds 1927 bestaande ‘International Federation of Library Associations’ (IFLA). Zij had eerder in de Lage Landen plaats in Den Haag en Amsterdam (1939), in Brussel (1955) en in Scheveningen (1966).

‘On crossroads of information and culture’ was het thema van de conferentie in Amsterdam. Centraal stond de vraag welke rol bibliotheken en bibliothecarissen kunnen spelen in het overbruggen van culturen op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Voor een thema als dit was de multiculturele stad die Amsterdam is, een ideale locatie. Na twee jaar intensieve voorbereiding is het het Nederlands Organiserend Comité gelukt de ruim drieduizend deelnemers een geslaagd congres aan te bieden. De conferentie had plaats in de RAI. Buiten dit congrescentrum vielen de uit alle hoeken van de wereld afkomstige deelnemers niet zozeer op in de stad, behalve op dinsdag voor de culturele avond

[p. 612]

in en rond het Scheepvaartmuseum en new-Metropolis.

Na de openingssessie, waarbij de deelnemers vergast werden op een ‘live’ uitbeelding van Rembrandt's Nachtwacht en op het eerste publieke optreden van de kersverse staatssecretaris Rick van der Ploeg, startten de eigenlijke werkzaamheden. In een enorme variëteit aan sectievergaderingen, rondetafelconferenties, open sessies, discussiegroepen en ‘workshops’ werden de problemen waar bibliothecarissen wereldwijd mee te maken hebben, aan de orde gesteld. Veel aandacht was er voor de nieuwe mogelijkheden van elektronisch publiceren, maar ook voor de problemen veroorzaakt door de steeds duurder wordende licenties voor elektronische informatie. Meermaals werd gewezen op de dreigende tweedeling tussen ‘information haves’ en ‘have nots’.

Zelf heb ik deelgenomen aan de door de sectie Universiteitsbibliotheken georganiseerde sessies. Daarin ging de aandacht naar ‘performance measurement’ in de bibliotheek en naar het belang van de ‘informatievaardigheden’ bij zowel studenten als docenten.

In een andere sectie gaf de gewezen docent bibliotheekgeschiedenis Paul Schneiders de rest van de wereld een overzicht van de Nederlandse bibliotheekgeschiedenis en presenteerde Ludo Simons, hoofdbibliothecaris van de Universi-taire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen (UFSIA), het Vlaamse bibliotheekwezen, terwijl het vroegere hoofd van de Koninklijke Bibliotheek in Brussel Herman Liebaers de bewogen IFLA-conferentie van 1968 ten tijde van de Sovjetinvasie in Praag in herinnering bracht. Sommige seminars hadden plaats buiten Amsterdam zoals die van de sectie ‘Science & Technology’, die ervoor geopteerd had te vergaderen in de omgeving van de nog maar kort tevoren geopende, buitengewoon interessante bibliotheek van de Technische Universiteit Delft. Voortdurend stond de internationale dimensie op de voorgrond. UNESCO bijvoorbeeld presenteerde er zijn programma ‘Mémoire du monde’. Nieuw dit jaar waren de activiteiten van het comité ‘Freedom of Access to Information and Freedom of Expression’ (FAIFE). Heel indrukwekkend was het getuigenis van een Algerijnse journalist over (het gebrek aan) vrijheid van uitdrukking in zijn vaderland.

Naast al dit verbale gebeuren viel er heel wat te zien op de bijbehorende tentoonstelling. De Nederlandse bibliotheken presenteerden er zich in het ‘Dutch pavilion’. De bezoeker kon er grasduinen in de (centrale catalogus van de) Nederlandse bibliotheken. In de stand van de Vlaamse Gemeenschap werd aandacht gevraagd voor o.a. nieuwbouw in Vlaamse bibliotheken. Verder waren er tientallen stands van uitgeverijen, automatiseringsbedrijven, bibliotheekorganisaties en culturele instellingen als ‘The British Council’ en het ‘Goethe-Institut’. In een Internet Café kon men via e-mail het contact met de thuisbasis onderhouden.

Eén van de hoogtepunten van deze week was ongetwijfeld de opening op dinsdag door koningin Beatrix van de tentoonstelling Het wonderbaarlijk alfabet in de Nieuwe Kerk, een en ander naar aanleiding van het tweehonderdjarig bestaan van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Op woensdagavond was er in het Vlaams Cultureel Centrum De Brakke Grond een bijeenkomst van de Nederlandstalige bibliothecarissen. Op donderdag brachten de congresdeelnemers bezoeken aan bibliotheken in België en Nederland. In Vlaanderen werden de openbare bibliotheken van Brasschaat en Kalmthout, het Museum Plantin Moretus en de bibliotheek van het RUCA in Antwerpen bezocht. Een groot aantal bezoeken werd verder gebracht aan bibliotheken in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Tussendoor was er natuurlijk veel gelegenheid tot het leggen van contacten. Met meer dan drieduizend deelnemers uit honderdtwintig landen was IFLA '98 echt een internationale aangelegenheid. Vooral verheugend was dat dankzij zowel Nederlandse als Deense sponsoring een groot aantal collega's uit de niet-Westerse wereld de conferentie konden bijwonen.

Nu IFLA in Amsterdam achter de rug is, wordt in Den Haag hard gewerkt aan de voorbereiding van de IFLA-conferenties in Bangkok (1999) en Jeruzalem (2000). In Den Haag? Jawel, want daar zit - in de Koninklijke Bibliotheek - sinds jaren het hoofdkwartier van IFLA. Nederland heeft de wereld niet alleen een onder alle opzichten geslaagde conferentie geboden, maar biedt IFLA ook de infrastructuur van waaruit deze organisatie op een professionele wijze haar taak vervult.

Paul Soetaert