Ons Erfdeel. Jaargang 39

[p. 458]

Taal- en cultuurpolitiek

Een schoolvoorbeeld van bicultureel onderwijs: de Nederlandstalige afdeling van Saint-Germain-en-Laye

Ongeveer twintig kilometer ten westen van Parijs ligt het stadje Saint-Germain-en-Laye, de geboorteplaats van Lodewijk XIV. In onderwijskringen is het ook bekend door zijn ‘Lycée’ dat werd opgericht in 1952 en gaandeweg een unieke structuur heeft gekregen.

Het ‘Lycée international de Saint-Germain-en-Laye’ is een Franse staatsschool met een afdeling voor kleuteronderwijs (vanaf vier jaar), een basisschool en een lagere en hogere cyclus voor voortgezet onderwijs. Tot in detail wordt rekening gehouden met het Franse rijksprogramma. Wat Saint-Germain-en-Laye onderscheidt van de andere Franse staatsscholen, zijn de tien ‘sections nationales’. Zo is er onder meer een Duitse, een Amerikaanse, een Britse, een Spaanse, een Nederlandstalige, en sinds kort ook een Japanse afdeling. In elke afdeling wordt als een soort aanvulling op het Franstalige programma een zeker aantal uren onderwezen in de eigen taal. Aan het einde van het onderwijsprogramma kunnen de leerlingen deelnemen aan ‘l'Option internationale du baccalauréat’, een internationaal eindexamen met Franse en buitenlandse rijksgarantie. Bij uitzondering kan ook examen worden afgelegd voor het Baccalauréat français.

De Nederlandstalige afdeling is de oudste. Ze telt momenteel 250 leerlingen, verdeeld over alle cycli. Deze afdeling staat onder toezicht van het Nederlandse ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschappen en van de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB). Nederland zorgt voor het grootste deel van de financiën. De VVOB betaalt het salaris van één leerkracht. De staf ter plaatse bestaat uit acht personeelsleden, een ‘Proviseur’, een administratief medewerkster en zes leerkrachten. Zij zijn verantwoordelijk voor de supplementaire, lesuren in het Nederlands, zes à acht per week. Deze lesuren worden gewijd aan Nederlandse taal- en letterkunde, geschiedenis, aardrijkskunde en wereldoriëntatie.

Zoveel mogelijk wordt in de Nederlandstalige afdeling rekening gehouden met de specifieke problemen die voor kinderen in Saint-Germain-en-Laye kunnen rijzen. Vaak zijn de leerlingen al enkele jaren naar school geweest in Nederland, België of een ander land. Dit vertrouwde milieu moet soms plotseling verruild worden voor een nieuwe omgeving, waarin de leerling zich moet aanpassen aan het Franse staatsonderwijs. Voor diegenen die het Frans niet genoeg beheersen, zijn er de ‘Classes de Français-Spécial’. Pas als de nieuwe leerling blijk geeft van voldoende kennis van het Frans kan hij of zij worden opgenomen in het tweetalige onderwijsprogramma. Ook inhoudelijk moet rekening worden gehouden met de typische aspecten van het Franse onderwijs. Zo lijken vooral Nederlandse ouders verbaasd over de grote aandacht die wordt geschonken aan het grammatica-onderwijs. In Franse staats-

De ‘Proviseur’ van de Nederlandse afdeling, Nicolas Lens (rechts), met de Nederlandse ambassadeur in Parijs, H. Wijnaendts.

[p. 459]

scholen moeten kinderen van zeven jaar bijvoorbeeld weten wat een persoonsvorm, een onderwerp en een lijdend voorwerp is. Doordat een leerling behoefte heeft aan referentiepunten in zijn eigen taal, is het noodzakelijk dat ook in het Nederlands op vroege leeftijd aan zinsontleding wordt gedaan. Dit alles mag niet ten koste gaan van de kennis van Nederland en Vlaanderen. De leerlingen moeten de hoogtepunten van de Nederlandstalige cultuur leren kennen, de geschiedenis en de aardrijkskunde van de beide landen goed beheersen, en weten wat er in hun vaderland op politiek, sociaal en maatschappelijk gebied gebeurt. Een groot deel van de kinderen keert immers na enkele jaren naar Nederland of Vlaanderen terug. Zonder noemenswaardige problemen moeten ze er zich opnieuw aan het onderwijs aldaar kunnen aanpassen.

Nicolas Lens, ‘Proviseur’ van de Nederlandstalige afdeling, is er zich van bewust dat de meeste kinderen het aanvankelijk moeilijk hebben in Saint-Germain-en-Laye. Toch wijst hij graag op de vele positieve aspecten. Als een kind eenmaal het juiste evenwicht heeft gevonden, kan het zich ten volle ontplooien in het biculturele onderwijs. Na verloop van tijd kennen de leerlingen ten minste twee talen zeer goed; bovendien leren ze respect te hebben voor verschillende culturen, elk met hun eigen mentaliteit en traditie. Een groot deel van de afgestudeerden, ook van de Nederlandstalige afdeling, slaagt erin een universitair diploma te behalen in eigen land.

Voor Nederland en Vlaanderen is Saint-Germain-en-Laye vanuit cultuurpolitiek oogpunt een belangrijke troef. De leerlingen, die geconfronteerd worden met de francofone wereld, blijven voeling houden met de eigen cultuur. Een vaak vergeten aspect is het voordeel dat een dergelijke school kan opleveren voor Nederlandse of Belgische bedrijven. In de Franse filialen van deze ondernemingen heeft men behoefte aan personeelsleden met een Nederlandstalige achtergrond, met een goede kennis van de Franse taal en met inzicht in de typisch. Franse gebruiken. De Nederlandstalige afgestudeerden van Saint-Germain-en-Laye worden geacht aan die drie voorwaarden te voldoen.

Hans Vanacker
Adres: Lycée international de Saint-Germain-en-Laye, section néerlandaise, BP 230, F-78104 Saint-Germain-en-Laye.