Ons Erfdeel. Jaargang 37

Het 19de Jaarboek De Franse Nederlanden

Evenals vorige jaarboeken bevat het negentiende een schat aan informatie over Frans-Vlaanderen. Ook nu weer verkennen de auteurs de streek vanuit historische, taalkundige, culturele en sociaal-economische invalshoek.

Laten we beginnen met een bespreking van de rubriek ‘Kroniek-Actualiteit’. Nu een nieuw interregionaal project van de Europese Gemeenschap (Interreg II) op stapel wordt gezet, verdienen vooral de bijdragen over de samenwerking tussen West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk de nodige aandacht. De laatste jaren werd er in de media herhaaldelijk op gewezen hoe de eenheidsmarkt, de aanleg van de TGV en de Chunnel een nieuwe wending geven aan de toekomst van beide regio's. Minder frequent en zeker minder openlijk werd hierbij melding gemaakt van de vele problemen die een grensoverschrijdende samenwerking bemoeilijken. Het is dan ook de verdienste van Filip Boury, secretaris van het eerste Interreg-programma voor de provincie West-Vlaanderen, dat hij in zijn bijdrage een aantal knelpunten van die samenwerking heel duidelijk omschrijft. Volgens Boury is de impact van vele Interreg-projecten tot nog toe beperkt gebleven omdat de bereidheid tot samenwerking aan beide zijden van de grens nog moet groeien. Velen zijn er enkel op uit om Europees geld binnen te halen (de portefeuille van Interreg I, bestemd voor West-Vlaanderen, bedroeg ongeveer 170 miljoen BEF!) Bovendien verstoren vooroordelen, verschillen in bestuurscultuur en politieke veranderingen maar al te vaak de contacten. Ook Frank Baert van het Postuniversitair Centrum West-Vlaanderen vindt dat de samenwerking op een andere manier moet verlopen. Naast economische en culturele contacten is er dringend behoefte aan meer uitwisseling van kennis op het gebied van onderwijs en opleiding. Hopelijk

[p. 785]

wordt er bij het uitschrijven van de nieuwe samenwerkingsprogramma's rekening gehouden met deze kritische kanttekeningen.

Het Jaarboek besteedt ook aandacht aan andere actuele onderwerpen. Zo bespreekt Serge Blanckaert de problemen én de troeven van de haven van Duinkerke, en stelt conservator A. Brejon de Lavergnée de renovatie van het Rijselse Museum voor Schone Kunsten voor. Beide auteurs tekenen, elk op hun domein, een strategisch plan voor de toekomst uit. De verwachtingen van de Rijselse conservator zijn hoog gespannen: het aantal museumbezoekers moet op termijn verdubbelen. Hij hoopt ook de contacten met bekende buitenlandse musea aan te halen. Hoe hij de samenwerking met Vlaamse musea ziet, wordt jammer genoeg niet vermeld. Over het project ‘Euralille’ publiceert het Jaarboek een vrij negatief artikel. ‘Euralille, little city’ luidt de titel. Auteur Didier Joseph-François bestempelt het plan nogal kras als ‘mediageil urbanisme’. Volgens hem is het project er in eerste instantie gekomen door de media. Reclamegevoelige klanten moesten gelokt worden met een prestigieus plan, dat echter voldoende vaag blijft om de belangen van het bouwbedrijf te kunnen dienen. Het laatste woord over ‘Euralille’ is nog niet geschreven.

Verder bevat het Jaarboek een politicologische studie. Annie Laurent van het universitaire Centre de Recherches Adminsitratives Politiques et Sociales geeft een aantal boeiende inzichten over de laatste parlementsverkiezingen in de kiesdistricten Rijsel-Zuid, Rijsel-Oost en Roubaix-Oost. Ze toont aan hoe complex het kiesgedrag tijdens de tweede ronde van de verkiezingen is. Nationale tendensen vormen geen basis om zonder meer de uitslag te voorspellen. De overgrote meerderheid van de communistische kiezers bijvoorbeeld gaf in twee van de drie districten hun stem aan de linkse kandidaat, terwijl in het derde district niet eens de helft dit deed. Wat het Front National betreft, blijkt uit de studie dat vooral in Roubaix-Oost (gelegen juist over de grens) extreem-rechts weerklank vindt en er over een trouwe achterban beschikt. Het zou interessant zijn om na te gaan hoe dit gegeven verklaard kan worden.

Historisch geïnteresseerden zullen hun gading vinden in artikelen over zeer uiteenlopende onderwerpen: de tempeliers, de cisterciënzerinnen, de hagepreken in het Westkwartier van Vlaanderen (1566), het Comité flamand de France (1853-1914) en de prostitutie in Boulogne-sur-Mer (19de eeuw). Het Jaarboek bevat ook een goed gedocumenteerd overzicht van industriële musea in Noord-Frankrijk, met verwijzingen naar Belgische tegenhangers. De meeste historische artikelen zijn vooral decriptief van aard. Toch plaatsen ze hier en daar kanttekeningen bij heersende opvattingen over het onderwerp. Zo probeert Geert Berings met zijn case-study van vijf abdijen uit de streek van Sint-Omaars de cisterciënzergeschiedenis nieuw leven in te blazen. Wie de gespecialiseerde bijdragen over het Comité flamand en de hagepreken goed wil begrijpen zou het best ook de stukken lezen die in vorige jaargangen over deze materie zijn verschenen.

Tenslotte vermelden we nog dat het Jaarboek uitvoerig ingaat op de vrij recente geschiedenis van de Picardische beweging in Noord-Frankrijk. Het Picardisch bepaalt mede de identiteit van de regio, maar wordt vaak over het hoofd gezien. Zonder vooringenomenheid belicht dit jaarboek de geschiedenis, het ideeëngoed en de belangrijkste kopstukken van deze regionalistische beweging.

Steven Debaere

Jaarboek De Franse Nederlanden / Les Pays-Bas Français, 19 (1994), Stichting Ons Erfdeel vzw, Rekkem, 1994, 256 p.