Ons Erfdeel. Jaargang 36

De steile klim van Veerle Rooms

In de catalogus van de 44ste Biënnale te Venetië in 1990 schreef directeur Giavonni Carandente dat heel wat plannen onuitgevoerd bleven. Daarbij was o.m. sprake van een ‘...conference on the originality of the graphic arts... with the exhibition of three of the main experimenters in that medium (Goetz, Frielländer and Hayter)’. Het is niet het enige symptoom voor de verdrukking van de grafische kunst op de grote podia. Grafiek kreeg alleen nog aandacht van het grote publiek als het afkomstig was uit de ateliers van ‘cult-figuren’ als een Andy Warhol of David Hockney. Want ook de doorbraak van de Duitse ‘Wilden’, met o.m. grafiek van Anselm Kiefer, Baselitz, kon de belangstelling in brede kring niet opkrikken.

Roeping

Ondanks die onverschilligheid van het grote publiek, blijft een aantal kunstenaars toch geloven in de vele en rijke mogelijkheden van die grafische kunst. Veerle Rooms is een van de bekendsten onder hen. Haar werk is niet alleen bekend in Vlaanderen, ook nam ze deel aan tentoonstellingen over de hele wereld. De Belgische Stichting Roeping, die haar als jonge grafica in 1975 bekroonde, vergiste zich dus niet. Toch kreeg de jury slechts een aanzet te zien met over het algemeen vertolkingen van landschappen. De realistische weergave van het onderwerp nam de jonge grafica niet zo serieus, haar landschappen waren meer vertolkingen waarin het oproepen van een sfeer belangrijker was dan het natuurbeeld als dusdanig. Die trend werd in haar oeuvre doorgetrokken toen het landschap als thema verdween om plaats te maken voor urbane motieven. Opvallend was dat haar belangstelling niet uitging naar architectonische gedeelten in hun totaliteit of naar het straatbeeld met zijn menselijke figuratie, maar vooral naar een detail uit die omgeving, namelijk vensters. Wat haar daarbij boeide, waren de diverse en schijnbaar contradictorische eigenschappen van glas. Vensters kunnen immers een doorkijk geven, maar ook het licht filteren in subtiele kleurschakeringen of weerkaatsen met etherische lichteffecten.

Japan en de V.S.

Aanvankelijk beperkte Veerle Rooms zich vooral tot de etstechniek. Buiten haar opleidingen in eigen land had ze een specialisatie achter de rug aan het Hoger Instituut voor Grafiek te Belgrado, het na-oorlogse Mekka van de Slavische etskunst. In de jaren tachtig kreeg haar grafische activiteit nieuwe impulsen. Toen de Tsjechische meesterdrukker Rudolf Broulim naar België uitweek en aan het Rijkscentrum Hoger Kunstonderwijs te Brussel een atelier voor lithografie ging leiden, liet Veerle Rooms die gelegenheid niet onbenut om zich te vervolmaken. Ze kreeg toen meteen de smaak weer te pakken en na Brussel volgden Tokio voor hoogdruk en Portland Oregon in de VS voor het monotype. In de Verenigde Staten werkte ze o.m. in het atelier van Joe Zirker, die zorgt voor de grafische prenten die niemand minder dan Robert Rauschenberg in zijn pop-artcomposities integreert. Het resultaat was, dat de leergierige grafica niet alleen uitgroeide tot een internationaal er-

[p. 769]

kende ‘meester’, maar zelfs werd uitgenodigd voor lezingen aan universiteiten in de VS en in Japan. Bij die gelegenheden trad ze op als een enthousiast promotor van de hedendaagse Vlaamse grafische kunst en gaf meteen een overzicht van haar eigen technische experimenten op het gebied van diepdruktechniek zonder zuren. Aan de Jan van Eyck Academie te Maastricht initieerde ze de techniek van de Japanse houtsnede. Een bijkomend gevolg van die internationale bedrijvigheid was dat Rooms ook uitgenodigd werd voor internationale tentoonstellingen van grafische kunst, van Finland tot Brazilië en van Japan tot de VS. Diverse onderscheidingen vielen haar ten deel.

Door al die internationale contacten heeft Veerle Rooms niet alleen een niveau van technische virtuositeit bereikt, maar kreeg ze ook een ruim inzicht in de internationale stand van zaken van de grafische kunst. Met het meesterschap van de doorgewinterde graficus vermengt ze verschillende technieken in een prent om er telkens het gewenste resultaat mee te bereiken. Maar ook inhoudelijk maakte ze een hele evolutie door. Van het eenvoudige landschap evolueerde haar grafiek naar gelaagde composities, waarin naast de verrijkende inbreng van de verschillende culturen waarmee ze tijdens haar reizen in contact kwam, ook de groeiende maturiteit voor artistieke impulsen zorgde. De manier waarop de spetterende Slavische grafiek, de speelse graffiticultuur uit de VS, het Oosterse raffinement van de Japanse houtsnede harmonisch geïntegreerd worden in haar oeuvre, is verrassend door de ongedwongen vanzelfsprekendheid die haar werk etaleert. De vrij schaarse figuratieve elementen, al dan niet in serieel verband en soms afgewisseld of aangevuld met lettertekens of woorden, duiken op tussen het subtiele lichtspel en de geraffineerde, nu eens broeierige dan weer verfijnde kleurencombinaties; ze heeft een uitgesproken voorkeur voor tussentonen, die

Veerle Rooms, ‘Huis met koperen dak’ (kamerscherm), 1991 zeefdruk.

mede vorm geven aan de compositorische rijkdom van het werk. De anekdotiek van de ludieke graffitiachtige figuren wordt opgelost in de spanning die de grafica creëert tussen de figuratie en de artistieke geladenheid van de kleurvlakken waartussen de figuren verschijnen in de composities.

Seriële grafiek

Meer recent verlegde Veerle Rooms opnieuw haar grens met het exposeren van abstracte seriële composities. Op die manier vormde ze in individuele tentoonstellingen friezen, een stap naar de integratie van de grafische kunst in de binnenhuisarchitectuur. En in een individuele tentoonstelling te Antwerpen zette ze nog een stap verder en exposeerde er, met een knipoog naar de Japanse kunst, kamerschermen waarin haar grafische creaties een plaats kregen. Ook speelt ze in op de trend om de grafische kunst te ontdoen van bepaalde historische kenmerken die op de huidige kunstliefhebber een wat aftandse indruk maken. Grafische kunst is voor Veerle Rooms niet meer het ‘pocket-book’ van de beeldende kunst: grote oplagen drukt ze niet van haar prenten, het aantal exemplaren is meestal op de vingers van een hand te tellen en de afmetingen zijn niet altijd geschikt om in mappen op te bergen.

De verbluffende virtuositeit van haar technische talenten, de brede gamma van grafische disciplines die zij beheerst, de sensibiliteit en de expressiviteit van het koloriet zijn, samen met haar activiteit als promotor van de Vlaamse grafische kunst in binnen- en buitenland, eigenschappen die haar een vooraanstaande plaats in de Vlaamse grafiek geven.

Hector Waterschoot