Ons Erfdeel. Jaargang 35

Film

Nieuw filmbeleid in Vlaanderen?

De eerste vorm van overheidssteun aan de filmproduktie in België dateert van 1953. Die bestond in wat tot nu toe het detaxatiesysteem heet, d.w.z. een vorm van subsidiëring op basis van de kaartverkoop aan de bioscoopkassa. Een ‘Commissie van Economische Zaken’ besliste of een ‘Belgische’ lange speelfilm, een documentaire of een korte film voor deze financiële steun in aanmerking kwam.

Later, vanaf 10 november 1964, werd voor wat de Vlaamse filmproduktie betreft, een ‘Selectiecommissie voor Nederlandstalige Culturele Films (België)’ opgericht. Deze commissie, die aanvankelijk over een uiterst beperkt budget beschikte, adviseerde de Minister van Cultuur, die het advies al of niet volgde en de rechtstreekse subsidie, gewoonlijk 60% van de aanvaarde produktiebegroting, toekende of weigerde. De procedure was bijzonder omslachtig. Soms duurde het drie jaar voordat een filmproject alle administratieve trajecten had afgelegd en de cineast aan het werk kon.

Filmproducenten maar vooral cineasten proberen al vanaf het begin van de jaren zeventig de subsidiëring via twee ministeries te vervangen dooreen ‘Filmproduktiefonds’ naar Nederlands model. Een Vlaams Filmproduktiefonds zou een serieus filmbeleid mogelijk maken, een continue produktie verzekeren en vooral het coproduceren met Nederland en andere landen vergemakkelijken. Het zou immers de administratieve mallemolen van diverse ministeriële afdelingen uitschakelen.

De oprichting van een dergelijk produktiefonds was zo goed als een feit op 11 juni 1975, toen alle betrokkenen uit de filmsector het eens waren over een ‘Project van decreet’. Kabinetscrisissen maar ook allerlei andere factoren zorgden ervoor, dat dit project in een of andere bureaula terechtkwam en dat het filmbeleid in Vlaanderen sinds 1964 niet fundamenteel veranderde. Sommige producenten namen en nemen genoegen met het tot op vandaag de dag geldende systeem. Een goedkoop gedraaide documentaire met een heel groot budget, volgens afspraak met een filmverdeler en/of zaalexploitant gekoppeld aan een succesvolle Amerikaanse film, leverde hun tegen 5% van de brutoontvangsten soms een winst op van 400 procent.

Eind 1991 leidde de samenwerking tussen de liberale Minister van Cultuur Patrick Dewael en de socialistische Minister van Economie, Norbert de Batselier, beiden van de Vlaamse Gemeenschap, tot een nieuw decreet inzake filmbeleid. De bedoeling was de overheidsgelden die vanuit beide departementen naar de filmsector gingen, samen te voegen en het systeem grondig te structureren. Het detaxatie-systeem van Economische Zaken en de subsidiëring door het Ministerie van Cultuur zouden plaats maken voor een ‘Stichting Vlaamse Filmproduktie’ en een ‘Vlaams

[p. 296]

Audio-visueel Centrum’. Het decreet voorzag bovendien in twee nieuwe adviesorganen, namelijk een ‘Vlaamse Filmcommissie’ en de ‘Vlaamse Hoge Raad voor de Film’.

Via allerlei adviesorganen bereikte het decreet uiteindelijk de Vlaamse Executieve, waar het eind juli 1991 werd goedgekeurd. De Vlaamse Raad diende het ontwerp echter nog te aanvaarden. Door de val van het kabinet Martens VIII kon dit niet. De datum waarop het nieuwe filmbeleid in werking zou treden, werd weer eens niet gehaald. De vraag is, of het decreet bij de nieuwe Vlaamse Regering nog overeind zal blijven. Producenten van serieuze korte films vragen zich ondertussen af waar ze bij afschaffing van het detaxatie-systeem hun films moeten presenteren. Dit is uiteraard eveneens een kwestie van filmbeleid.

Boys

Het resultaat van dit alles is dat in 1991 slechts twee speelfilms in de roulatie kwamen en wel Eline Vere van Harry Kümel en op de valreep in december Boys van Jan Verheyen.

Verheyen is een meer dan verdienstelijk bestuurder van het filmverdeelhuis

Bert André, Fred van Kuyck en Michael Pas in ‘Boys’, een film van Jan Verheyen.

Independent Films, dat hij in 1985 samen met Marc Punt oprichtte. Daarnaast is hij exploitant van een aantal bioscoopzalen in Vlaanderen. Na een geslaagde korte film, A Helping Hand, draaide hij vorig jaar met Marc Punt als producer zijn eerste lange speelfilm.

Met Boys heeft Verheyen echter zichzelf als scenarioschrijver en realisator zwaar overschat. De film schetst op een bijzonder oppervlakkige, bijna infantiele manier enkele weken uit het leven van twee yuppies, die met hun sexuele relaties in een puberaal stadium zijn blijven steken. Geïnspireerd door enkele Amerikaanse ‘teenpics’ probeerde Verheyen van Boys een filmkomedie te maken, een genre dat in de Vlaamse filmproduktie nog nooit enige speelfilm van niveau opleverde.

Het scenario is een nauwelijks samenhangende reeks déjà vuscènes, die inspiratieloos in beeld zijn gebracht. Acteurs als Michael Pas, Tom van Bauwel en o.m. een nog steeds onderschatte Fred van Kuyck acteren weliswaar uitstekend maar kunnen uiteraard de film niet uit de banaliteit tillen. De volgens de persmap ‘opmerkelijke’ soundtrack bestaat uit covers van inmiddels klassieke Amerikaanse songs. Te pas en te onpas worden die botweg op de clichébeelden geplakt.

Deze low budget-produktie (ongeveer 35 miljoen BF) kwam gelukkig zonder overheidssteun tot stand. Wie wel co-produceerde, was de Vlaamse commerciële TV-zender VTM, een televisiestation dat nu al twee jaar aan beeldschermvervuiling doet. Het lijkt erop, alsof Verheyen omwille van de poen, die hij als gewiekst filmbusinessman met Boys binnenkreeg, op dat terrein VTM wou evenaren...

Kortom, Boys betekent een blamage voor iedereen die ondanks alles al jaren het beste voor heeft met de filmproduktie in Vlaanderen.

Wim de Poorter