Ons Erfdeel. Jaargang 34

Münster en de Nederlanden

Op 9 november 1989 werd niet alleen een begin gemaakt met het slopen van de Berlijnse Muur, op die dag werd te Münster ook het ‘Zentrum für Niederlande-Studien der Westfälischen Wilhelms-Universität’ officieel geopend. Het nieuwe instituut is het, zij het wat al te vertraagde, resultaat van een van de eerste punten uit het Duits-Nederlandse cultureel akkoord uit het jaar 1961: daarin verplichtten zich de partners een universitair instituut voor de studie van het andere land op te richten. Het heeft niet minder dan 25 jaar geduurd voordat aan Nederlandse zijde het initiatief werd genomen tot het oprichten van een stichting ‘Centrum Duitsland-studiën’ aan de VU te Amsterdam. Korte tijd daarna volgde de oprichting van een ‘Centrum voor Duitsland-Studies’ aan de Katholieke Universiteit Nijmegen.

Münster, een logische keuze

In de Bondsrepubliek koos men enkele jaren geleden in tegenstelling tot Nederland voor één enkel ‘Zentrum für Niederlande-Studien’, dat ofwel in de deelstaat Nordrhein-Westfalen ofwel in de deelstaat Niedersachsen zou moeten worden gevestigd. De keuze viel uiteindelijk op Münster. Waarom nu juist daar? Zeker speelden de historische banden die de Westfaalse metropool vanwege de gelijknamige vrede uit het jaar 1648 met Nederland heeft, een belangrijke rol. Doorslaggevend waren andere redenen: in Münster bevinden zich talrijke instanties en verenigingen die op de een of andere manier met Nederland of België in relatie staan. Zo kennen we hier de ‘Deutsch-Niederländische Gesellschaft’ en de ‘Deutsch-Niederländische Juristenkonferenz’, die op economisch, resp. juridisch gebied actief zijn. Verder zetelt te Münster de ‘Fachvereinigung Niederländisch’, een vereniging van leraren Nederlands aan scholen en volkshogescholen, en de ‘Bertha-Jordaan-van Heek-Stiftung’ ter beSvordering van de Duits-Nederlandse culturele betrekkingen. Bovendien heeft Münster een eigen Nederlands consulaat. Van groot belang in dit kader is hetgeen de Westfälische Wilhelms-Universität zelf te bieden heeft.

‘Niederländisches Seminar’

De Nederlandse taal- en letterkunde heeft in Münster een lange traditie. Al in 1920 werd er een lectoraat voor Nederlands opgericht, dat bijna 25 jaar door de Belg René van Sint Jan werd bekleed. Na de oorlog werd het lectoraat voortgezet, aanvankelijk behorend bij de leerstoel voor ‘Niederdeutsche und Niederländische Philologie’, waaruit begin van de jaren vijftig een eigen instituut binnen de germanistiek ontstond. In 1965 gaf de Minister van Onderwijs en Wetenschappen van de deelstaat Nordrhein-Westfalen zijn toestemming tot het oprichten van een eigen leerstoel voor ‘Niederländische Philologie’, die sinds 1969 door prof. dr. Jan Goossens wordt bezet. Met zijn komst naar Münster werd het ‘Niederländische Seminar’ als zelfstandig instituut binnen de germanistiek een feit. Sindsdien hebben honderden studenten Nederlandse taal en letteren als hoofd- en bijvak gestudeerd. Momenteel studeren ongeveer 350 studenten aan het ‘Niederländische Seminar’ te Münster, dat inmiddels het grootste instituut voor Nederlandse taal en letteren buiten het Nederlands taalgebied is.

‘Sondersammelgebiet Niederländischer Kulturkreis’

Aan de universiteitsbibliotheek Münster bestaat al enkele tientallen jaren een eigen afdeling voor boeken en tijdschriften uit het Nederlandse taalgebied. Deze verzameling, die door de ‘Deutsche Forschungsgemeinschaft’ financieel wordt ondersteund, omvat momenteel ca. 100.000 boeken over Nederlandse geschiedenis, kunstgeschiedenis, taal en letteren, geografie, rechtswetenschappen, economie, volkskunde, theo-

[p. 620]

logie,

Het ‘Krameramtshaus’ te Münster dat vermoedelijk in 1994 het Nederlands huis in Münster wordt..

filosofie, sociologie en muziekwetenschap. Daarnaast krijgt de universiteitsbibliotheek binnenkort een online-verbinding met de bibliotheeksdocumentatiecentrale Pica in Nederland.

‘Zentrum für Niederlande-Studien’

Als derde ‘Nederlandse’ instantie aan de universiteit is thans het ‘Zentrum für Niederlande-Studien’ opgericht. Het nieuwe instituut heeft de volgende taakomschrijving:

- Op wetenschappelijk gebied streeft men naar een inventarisatie van studies en projecten die in de Bondsrepubliek al zijn afgerond of nog in ontwikkeling zijn. Deze enquête zal online en in boekvorm toegankelijk worden gemaakt, zowel in de Bondsrepubliek als in Nederland en België. Vervolgens zullen vergelijkbare projecten in colloquia en symposia in Münster worden samengebracht. Zo vond er in september j.l. een colloquium plaats over genetische manipulatie bij dieren - ethiek en recht, in samenwerking met het centrum voor bio-ethiek van de universiteit Utrecht. In november en december a.s. vinden er twee complementaire symposia over de achttiende-eeuwse, Nederlandse filosoof Frans Hemsterhuis te Leiden en Münster plaats, in samenwerking met de faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Leiden.

- De universiteit Münster heeft een eigen studierichting ‘Niederlande-Studien’ met een eerste fase bestaande uit taalverwerving en inleidende colleges over Nederlandse geschiedenis, kunstgeschiedenis, economie, rechten, geografie, politicologie etc. en een tweede fase waarin men zich kan specialiseren in bepaalde vakkencombinaties. Naast deze universiteitsstudie wordt een post-academische opleiding in samenwerking met de plaatselijke Kamer van Koophandel aangeboden.

- Het centrum krijgt ook een dienstverlenende taak: naast een representatieve handboekbibliotheek zal een eigen mediatheek worden opgericht. Het video- en audiomateriaal wordt voor uitleen ter beschikking gesteld. Verder zal het centrum behulpzaam zijn bij het opzoeken van literatuur voor derden; korte teksten kunnen via een telefax-verbinding met het ‘Centrum voor Duitsland-Studies’ te Nijmegen op korte termijn ter beschikking worden gesteld. Daarnaast voorziet de dienstverlening ook in een bemiddelende taak bij eerste contactopnamen tussen bedrijven en/of overheden.

Het ‘Zentrum für Niederlande-Studien’ zal vanaf 1991 een eigen jaarboek uitgeven, waarin studies m.b.t. de Nederlanden in de meest brede zin van het woord zullen worden opgenomen. In een

[p. 621]

door het centrum uit te geven reeks zullen studies en dissertaties verschijnen. In het voorjaar van 1991 zullen als deel 1 van de reeks de Handelingen van de derde ‘Deutsch-Niederländische Historikerkonferenz’ worden gepubliceerd.

‘Huis der Nederlanden’

Al enige tijd wordt er in Münster over gedacht de genoemde, in Münster nog verspreid liggende, Nederlandse instanties bij elkaar te brengen in een ‘Huis der Nederlanden’, dat zich dan tot een cultureel centrum bij uitstek zou kunnen ontwikkelen. De stad Münster heeft te kennen gegeven groot belang te hechten aan het totstandkomen van een dergelijk huis. Bij het 1200-jarig stadsjubileum in 1993 krijgt Münster een nieuwe stadsbibliotheek. Momenteel bevindt die zich in het zgn. ‘Krameramtshaus’, het woonhuis van de acht vertegenwoordigers van de Nederlandse staten bij de Vrede van Münster 1648. Dit historische huis, dat als een van de weinige gebouwen in Münster nagenoeg onbeschadigd de oorlog heeft doorstaan, zal vermoedelijk in 1994 als Nederlands Huis in Münster worden geopend.

Dr. Loek Geeraedts

Zentrum für Niederlande-Studien, Westfälische Wilhelms-Universität, Prinzipalmarkt 38, 4400 Münster/Westfalen, Tel. [phone] / Fax 839909.