Ons Erfdeel. Jaargang 33

[p. 268]

Christine D'haen

Zwarte sneeuw (fragmenten)

Nu ik aan iets groots beginnen wil, denk ik aan allen die vóór mij iets groots deden, een groot werk: de Ilias, de Odyssee, de Divina Commedia, Endymion, The Revolt of Islam, Mei, Mathilde, Voetreis naar Rome, Cheops. Ik denk aan de aanroeping tot de Muze, en hoe ik nu oog in oog ook mij met de muze moet bevinden.

Ze hadden een traditie, allemaal, de traditie van een milieu, een taal, een geheel van aanleg, een erfenis, een instrument. Ik heb niets: geen taalfamilie, geen milieu, geen voorouders, geen geheel waaruit ik leven of spreken kan. Het enige wat ik ken is het nergens-thuis zijn, het ontbrekende, het losgesnedene, het onvruchtbare, het halfafgewerkte, het povere, het zwakke, het onvoldoende, het steeds radende, gissende, tekortkomende, wortelloze.

Ik droomde mij een jonge mooie blonde vriendin, en ze kwam: groter dan ik, voller en steviger. Ze reciteerde Rilke en later deden we dat samen. We droomden dezelfde dromen, maakten zonder dat we het van elkaar wisten gedichten over hetzelfde, waren op dezelfde lerares verliefd.

Als ik met mijn mooie blonde vriendin over de speelplaats loop - de armen om elkaars middel - voel ik in heel mijn lichaam een warmte en tinteling, maar toch minder dan toen ik zo, een tijd geleden, liep met een klein mager lelijk zwart meisje waar ik niet van hield. De zuster wil niet dat we zo lopen, maar waarom, dàt is toch geen zonde?’

Gisteravond in m'n bed gedichten van Rilke gezegd. Toen was het alsof ik dood zou gaan - zóó grijpt Rilke naar je allerdiepste diep en laat je niet meer los met z'n woord dat geen woord meer is, maar 'ziel' zelf. Alsof de eeuwigheid met z'n mysteries zelf in je ziel zonk, zoo Rilke.

[p. 269]

Tony neemt mij mee naar buiten, we liggen in een wei, hij streelt heel lang alleen maar mijn borsten. Heerlijk. Ik zou uit zijn handen eten.

Maar ik ben niet verliefd.

Mijn enige conversatie met Hugo Claus.

Hij: ‘Je haar zit niet goed’.

Ik: ‘Ik weet dat’.

Bérénice was vrij klein, zacht, anders, met de lage stem die King Lear zo graag bij vrouwen hoorde. Ze gaf haar kinderboeken aan Lavinia, ook dat ene, Andertje, dat Lavinia zo graag las, omdat ook zij anders was en daaronder leed.

Bij iedereen die Bérénice zag, stokte de adem even. Later zag ik dat haar ouders drie zulke mooie dochters hadden.

Ik ontmoet Bérénice, klein, in het station. Ze zegt: ‘Toen met Paul, daar was ik te jong voor’. Het klinkt onoprecht. Arme Bérénice, ook voor het kind en de dood zo snel daarop was zij te jong.

Sneeuw op haar kist bij de begrafenis: zwarte sneeuw.

Ik stuurde Cato Roussard, het t.b.-patiëntje aan wie ik schriftelijk les gaf, een boek. Het kwam terug met op het pak geschreven: overleden.

Trees gooide zo veel weg dat ze, als ze een brief kreeg, die al te snel ongelezen in de kachel gooide.

Zo heeft ze ook haar leven weggegooid.

Uit: Zwarte sneeuw.

[p. 270]

Epitaphium Marijn de Jong (obiit aug. 1975)

't Bemind aanbiddelijk onuitspreekbaar woord
door Harold stervend Willem toegeworpen
geboekstaafd eindelijk door Daniel Jones

Larynx, pharynx, cavum ons, ja
velum palatinum, uvula
thorax, diaphragma, rib en ruggegraat

á krakend, wrijvend is 't
eer 't magisch eiland opdoemt in den mist:
Essentie van het Engelsch, Horsa en Hengest

tot den schreeuw des dwazen Lear
en Letters to the Editor
dat woord van tweed en briar

gij spreekt het zoo perfect als bellen blazen.

Articuleerend dit object
extatisch artefact.

Aantekeningen

De overledene was anglist.

Harold II van Engeland verloor in 1066 het land aan Willem van Normandië. Zo werden de twee hoofdelementen van het Engels, het Germaanse en het Romaanse, verenigd.

Daniel Jones, professor in de fonetiek aan de universiteit van Londen, maakte het Engelse uitspraakwoordenboek, English Pronouncing Dictionary (1917).

Spraakklanken worden geproduceerd met behulp van larynx (strottehoofd) pharynx (keelholte), cavum ons (mondholte), velum palatinum (verhemelte), uvula (huig), thorax (borstkas), diaphragma (middenrif).

Horsa (Paard) en Hengest (Hengst) zijn de legendarische Saksische veroveraars van Engeland in de vijfde eeuw.

King Lear, ‘a very foolish fond old man’ (iv, vii) in het toneelstuk van Shakespeare.

Letters to the Editor: brieven aan de hoofdredacteur zijn een vaste rubriek in Britse kranten.

Uit: Mirages

[p. 271]

Half droomt de wereld (fragment)

Hij loopt rechtop en heft het hoofd
strekt ruggewervels verticaal.
Binnen zijn schedel ligt week weefsel
met kloven, holten
en daaromheen een cortex met neuronen
die hand met duim bevelen naar behoef,
larynx, farynx, lippen, tong voor taal,
besef van zelf en ander achter het voorhoofd.
Hij klopte steen op steen en maakte
variërend artefact met kern en afslag
het handwerk in de hand dat hand volmaakt.
Hij sloeg uit steen het vuur
kookte wat hij doodde: vlees van beesten,
verdeelde 't kooksel in het kampement
en droomde ritueel waardoor hij dode
god offerde aan god, zijn schuld geboet.
Oker en houtskool dopend in het bloed
in grotten, kloven, holten
wit, zwart, rood
verfde hij vulva-, verfde hij fallusmerk
bizon en paard, wonde en speer;
verzon verhalen
vanwaar hij komt en waar hij heen moet,
begroef gestorvenen voor eeuwig leven.
Versierd gewaad vertaalt zijn naakt.
Aan moeder Gaia heeft haar zoon verzaakt
met listig tekenspel: cultuur.
Haar wrede leer
is echter wat er is,
zijn wezen wankel in immense kosmos,
zwak boven onbewustheid strenge kennis.
Ontwierp een wederbeeld, een cerebrum
dat in miljoenste van seconde antwoordt
vanuit geheugen in silicium gegrift:

gij weet dat
gif niet weet, maar weet:
uw zon vergaat
een rode reus
een witte dwerg
een zwart gat.

Spiritus! anemos! ruah! voer, vernuft, ons vrij
lust, drijf in stijgende spiraal
dit kwetsbaar brein dat één is: wij.

Half droomt de wereld, half waakt zij klaar
en draait gestaag zodat elkeen gewekt
het licht ontwaart, en toch vol krachten stroomt.

Uit: Mirages.