Ons Erfdeel. Jaargang 33

[p. 138]

Nederlandse Taal- en cultuurpolitiek

Nederlandse taal en cultuur in het buitenland

Het buitenland en wij

The Netherlandic Press (1176 Ouellette Avenue, Suite 1004, Windsor, Ont., Canada) gaat onverstoorbaar door met de publikatie van kleine, met smaak gemaakte boeken van en over Nederlanders en Vlamingen in Canada. Er liggen weer drie deeltjes voor, met de tulp van Gerard Brender à Brandis als een zo langzamerhand goed herkenbaar koppelteken, en met de naam van Hendrika Ruger, die de opgenomen poëzie en verhalen bloemleest, als waarmerk.

Distant Kin (ISBN 0-919417-12-4) bundelt werk van Pleuke Boyce-van Dam, Diana Brebner-Beenen, Hugh Cook, Hannah Main-van der Kamp en Guy Vanderhaeghe. Hun achtergrond is nogal verschillend: Pleuke Boyce was volwassen toen ze emigreerde, kwam na een eerste verblijf over de oceaan terug naar Antwerpen en Zeeland, en vestigde zich pas in 1974 definitief in Brits Columbia. Hugh Cook en Hannah Main waren nog kind toen hun ouders in de jaren vijftig uit Nederland weggingen, en Diana Brebner en Guy Vanderhaeghe zijn in Canada geboren. Al hun teksten zijn direct in het Engels geschreven. Ik loop het gevaar voor chauvinist uitgemaakt te worden, dat weet ik, maar het hoogtepunt van de bundel vind ik het verhaal van Vanderhaeghe, ‘What I Learned from Caesar’, over de Vlaamse immigrant die compleet mislukt en die - te midden van veel zwaardere tegenslagen - zo pijnlijk wordt gekwetst door de naam die de Canadezen hem geven: Dutchie.

Dutch Quintet (ISBN 0-919417-15-9) is een soortgelijke bundel, met werk van Augustinus P. Dierick, Marilyn Smulders, Haijo Jan Westra, Rudy Wiebe en Sonja de Wit. Smulders en Wiebe zijn in Canada geboren, de anderen in Nederland. De problematiek van de vrouw van een immigrant, die misschien minder dan haar man het avontuur heeft gewild, is bijzonder gevoelig opgeroepen in het gedicht ‘Did your mother have an accent?’ van Sonja de Wit. En heel bijzonder is het verhaal ‘Sailing To Danzig’ van Rudy Wiebe, afstammeling van Nederlandse Mennonieten, die zijn voorouders situeert in Polen en de Oekraïne, ergens in de beginjaren van de zeventiende eeuw.

Transplanted Lives (ISBN 0-919417-13-2) brengt ons weer andere namen, de voorraad lijkt wel onuitputtelijk. Ditmaal gaat het om werk van me Schepers, Miep van der Zwaan-Verkley, Lini R. Grol, Marieke Jalink-Wijbrans en Leon Meersseman,



alle vijf echte immigranten. In deze bundel trof me vooral ‘Anita's Liberation’, een guitig verteld verhaal van Lini Grol, en ‘Going Home’ van Marieke Jalink-Wijbrans, de emotieloos geschetste maar tragische geschiedenis van een voor het dulden geboren vrouw, zoals er zoveel geleefd hebben ten tijde van onze grootmoeders.

Een vierde boekje werkt andersom: Insight - Canadian Writers View Holland - Volume I: Poetry (ISBN 0-919417-14-0). Het brengt gedichten samen die in de laatste zeventig jaar geschreven zijn door negentien Canadese dichters en die op de een of de andere manier over

[p. 139]

Nederland handelen. Het is een bonte verzameling, zoals de namen van de verschillende kleine afdelingen enigszins aantonen: ‘Holland’, ‘The Sea’, ‘The Painters’, ‘The Famous (and Infamous)’. Ik ben het overigens niet eens met de titel die Hendrika Ruger aan deze bundel heeft gegeven: Van der Weyden en Brueghel (aan wie zes gedichten zijn gewijd) zijn geen Hollandse schilders en het ‘Mesdames, Messieurs’ in het gedicht van Janice Kulyk Keefer situeert het duidelijk niet in Amsterdam, maar in Brussel. Er had dus beter kunnen staan: ‘Canadian Writers view the Low Countries’.

Het is niet gemakkelijk om Dutch Crossing - A journal of low countries studies (Foster Court, Room 35, University College London, Gower Street, London WC1E 6BT - ISSN 03096564) kort voor te stellen. Daarvoor is de inhoud veel te gevarieerd en boeiend. Op dit ogenblik liggen hier de nummers 35 tot 38 voor me, met bijdragen over bijvoorbeeld de middeleeuwse romance ‘Jonathas en de Rosafiere’, ‘Van Nu en Straks’, Gezelle, Hooft, Carel van Mander, tot en met de tekst van een tot nu toe ongepubliceerd toneelspel ‘De dood van Maria Stuart’ van David Lingelbach (Amsterdam 1641 - na 1699).

Het nummer 38 bevat een aantal lichtjes gewijzigde lezingen, gehouden tijdens de interdisciplinaire conferentie ‘The Low Countries and the World’ (12-15 april 1989 - Centre for Low Countries Studies, University College London). Om de lezer een idee te geven van het rijke aanbod schrijf ik gewoon de inhoudstafel over:

E.H. Kossmann, How to write Dutch Cultural History?

J.W. de Vries, The Dutch, The Dutch Language, and The World.

R. Salverda, Dutch Legal Language in Indonesia.

G. Termorshuizen, The ‘Ethical’ Aspect of Dutch East Indies Literature.

J. De Vos, Shakespeare in the Southern Netherlands.

W. Huberts, On the Evaluation and Historiography of Dutch Literature 1940-1945.

E. van Alphen, The Allegory of Brakman's, Kafka's and Freud's Mister K.

W.F. Jonckheere, Some Dutch Models and Sources of André Brink's Novel ‘A Chain of Voices’.

J.T. Stevens, Ganymedes, Persephone, and Mei: The Child as Object of Desire.

Claudia Huisman, Dutch Proverbs: An Interdisciplinary Perspective.

Elk kiest daar uiteraard het zijne uit, maar voor mid waren vooral de bijdragen van Willem Huberts en W.F. Jonckheere bepaald revelerend.

De redactie van Dutch Crossing, waarin tal van medewerkers van University College London zetelen, verricht buitengewoon goed werk en het Centre for Low Countries Studies van UCL is een culturele ambassade van het hoogste niveau.

Over de plas speelt de American Association for Netherlandic Studies een soortgelijke rol, momenteel met Margriet Bruijn Lacy (North Dakota University) als voorzitter en William Z. Shetter (Indiana University) als secretans. Via deze vereniging bereikte ons, als tweede deel in de reeks ‘Publications of the A.A.N.S.’, een stevig boekdeel waarvoor Johan P. Snapper en Thomas F. Shannon (allebei University of California in Berkeley) de eindredactie verzorgden: The Berkeley Conference on Dutch Literature 1987 (ISBN 0-81917325-8). Ook dit boek is dus een bundel lezingen, die een soort vervolg vormt op het vroeger verschenen Dutch Linguistics at Berkeley 1985 (zie Ons Erfdeel 30/5, p. 779).

De nieuwe bundel bevat de volgende bijdragen:

E.M. Beekman, The Poetic Perspective of the Lowlands.

Wiljan v.d. Akker, Literary History and Poetics.

Martin Bakker, Ik zag de nieuwe brug (over Martinus Nijhoff).

Ton Anbeek, Developments in Post-war Dutch Fiction.

J.P. Snapper, Reve's Early Protagonists.

M. Janssens, The Prolog in Mulisch' Aanslag: A Novel in a Nutshell.

P. de Wispelaere, ‘Tussen Tuin en Wereld’ as an Autobiographical Novel.

M. Bruijn Lacy, Perceptions of Reality in Renate Dorrestein's Novels.

H. Spahr, Writing on the Threshold: The Space between the Sign and its Meaning in the Work of Cees Nooteboom.

S. Van Ballaert, Rituals: Of Love, Labor, and the Book (nog over Nooteboom dus).

Net als in Dutch Crossing 38 zijn het stuk voor stuk artikelen die zich niet uitsluitend tot de gespecialiseerde literatuurkenner richten.

Deze kroniek dreigt een exclusief Angelsaksische aangelegenheid te worden. Daarom nog iets uit een heel andere hoek, uit Italië. Of nauwkeuriger gezegd: uit Nederland voor Italië. Ik heb het over 13 Poeti dei Paesi Bassi - 13 Dichters uit de Lage Landen, een tweetalige bloemlezing van Karin van Ingen Schenau, uitgegeven

[p. 140]

bij A1bA Amsterdam (Verrijn Stuartweg 52, NL-1112 AX Diemen - ISBN 90-71416-06-2), met een behoorlijk moeilijk voorwoord van Maurizio Cucchi. Mijn prozaïsche gemoed blijft onberoerd bij begrippen als ‘de geometrische onwaarneembaarheid van de beweging’ of ‘een teken van een maagdelijke autonomie’ of ‘de meest afstandelijke kilte van de uitdrukking’. Het is mogelijk dat dit gebruikelijke termen zijn in de ‘discorsi italiani’, maar bij mij komen ze over als te letterlijke vertalingen van Cucchi's tekst. Ik zit hier in ons deltagebied blijkbaar echt met ‘een enigszins andere poëtische sensibiliteit’ dan de Italiaanse.

De bundel bevat gedichten van H.C. ten Berge, Bernlef, Remco Campert, Hugo Claus, Hans Faverey, Eva Gerlach, Stefan Hertmans, Rutger Kopland, Gerrit Kouwenaar, Cees Nooteboom, W.M. Roggeman, William van Toorn en Eddy van Vliet. In haar nawoord zegt Karin van Ingen Schenau over de selectie: ‘De samenstelling van de bundel geschiedde op basis van persoonlijke voorkeur, zonder een zekere homogeniteit uit het oog te verliezen. Toen de keuze gemaakt was, viel een niet gezocht maar zeker niet geheel toevallig aspect op: alle dichters, op drie na, zijn tussen 1929 en 1942 geboren... Wij gingen niet uit van de premisse een beeld van een hele generatie te geven, maar we kunnen zeker van een belangrijk deel van de generatie van dichters die nu de vijftigers vormen, spreken’. Deze verklaring lijkt me overdreven, vooral dat ‘belangrijk’, voor een meer dan behoorlijke selectie die op zichzelf dergelijke overdrijvingen helemaal niet behoeft.

13 Poeti dei Paesi Bassi kwam mede tot stand dankzij een subsidie van het Nederlandse Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.

Jan Deloof