Ons Erfdeel. Jaargang 32

Verzamelde gedichten van Alain Teister

Dood is je eeuwige makker

Trouw als een hond
en waakzaam
en vrij ongezond.

Tien jaar geleden overleed in Amsterdam op amper zevenenveertig jarige leeftijd de Nederlandse schrijver en schilder Main Teister. Z'n vroege dood was het onvermijdelijke gevolg van z'n gulzige leven vol drinken, liefhebben en kunstenaar zijn. Jacques Boersma (want zo heette Teister eigenlijk) werd in 1932 in dezelfde stad geboren. Hij ging school op een katholiek college in Utrecht en een internaat in Weert. Alhoewel voldoende intelligent, kon de jonge Teister onmogelijk aarden in dit strikte, schoolse milieu. Dat bleek dan ook uit z'n houding én resultaten. Met z'n rebellerende geest zou hij zich later overigens tegen meer

Alain Teister (1932-1979).

vormen van bornerend gezag afzetten. Jacques Boersma wilde immers onbegrensd leven: in Nederland, op het Spaanse eiland Ibiza en met z'n derde vrouw in Italië. En hij wou ongehinderd scheppen: als dichter, prozaïst, kunstcriticus en schilder. Omdat veel van Teisters literaire werk (z'n beeldende kunst wordt nog regelmatig tentoongesteld) onbereikbaar dreigde te worden, werden bij Bert Bakker z'n Verzamelde gedichten uitgegeven.

In z'n poëtisch debuut De huisgod spreekt (1964) neemt Teister allereerst de smalle kantjes van de kunstkritiek op de korrel. Door hardnekkig relativeren, hekelt hij het werk en de volgens hem vaak twijfelachtige mentaliteit van recensenten:

Nu biedt men u een paard
(als u van paarden houdt)
voor een goed stuk. Vertederende praat
over de domme schilderijen van Jan X,
een drie-koloms-kop en een foto
met een onderschrift.

Het zijn eigenaardige verzen voor iemand die zelf zo actief deel uitmaakte van het kritische bedrijf. Minder eigenaardig (voor Teister dan toch) is z'n fel tekeer gaan tegen de katholieke Kerk en tegen het repressieve geloof dat z'n jeugd flinke schade toebracht (sic). Met z'n eerste gedichten en vooral met de satirische roman De kosmonaut was een bisschop (1970) schreef hij dit trauma goeddeels van zich af, zodat z'n latere, roemruchte reeks zelfont-

[p. 764]

worpen kruisen en het allegorische schilderij ‘Zevenluik met bed en bezoekers’ eerder een artistieke dan een therapeutische betekenis hadden.

Geïnspireerd door de Spaanse zon en door vooral veel alcohol, schreef Alain Teister in 1971 op Ibiza z'n tweede bundel De ziekte van Chopin bijeen. Het resultaat is in verhouding tot de inspiratiebron: een verzameling formeel erg losse gedichten over Zuidelijke schonen en cafés, over de literaire wereld in het verre Nederland, z'n verjaardag op het eiland en z'n ongeduldig wachten op de vrouw die hem weldra achterna zal reizen. Deze dunne anekdotes worden met moeite geschraagd door af en toe een vers met diepgang en heel wat literaire allusies:

De zee klotst absoluut niet voort,
drijft lui en loom het strand op,
maar een feit is dat mijn ziel
zich daar wel in weerspiegeld ziet.

Teisters derde bundel Zenuwen, dame? (1977) toont nog maar eens duidelijk aan hoe autobiografisch bepaald z'n werk wel is. Naar aanleiding van de dood van z'n hoogbejaarde vader, probeert hij uit te maken hoe hij die man ervaren heeft en wat zij voor mekaar betekenden. Tegelijk plaatst hij zich tegenover Jeroen, z'n zoontje uit een vroeger huwelijk. Ook van z'n gedwongen verblijf in het ziekenhuis na een ernstige leveraandoening, doet hij verslag. Hier en in z'n hele poëzie valt op hoe halsstarrig Alain Teister zowat elke aanzet tot ernst met relativerende ironie dwars zit:

Soms wil ik 's avonds bellen met een hulpdienst.
In smart getrainde sprekers
mijn diepe droefheid leveren,
wie weet au serieux genomen,
wie weet met hoop betoverd
en dan van morgenochtend af genezen.

In de Verzamelde gedichten worden deze drie bundels aangevuld met ruim veertig ‘ver spreide’ en ‘nagelaten’ gedichten waarin de aangestipte thema's terugkeren. In een uitvoerige bibliografie en aantekeningenlijst lees je nauwkeurig waar de gedichten ooit verschenen zijn of gevonden werden.

Peter van Dycke

alain teister, Verzamelde gedichten. Samengesteld door Jeroen Boersma en Erik van Muiswinkel, Bert Bakker, Amsterdam, 1988, 222 p.