Ons Erfdeel. Jaargang 32

Een Vlaamse kijk op België in de jaren '80

De reeks Hoop en wanhoop van de Vlaamsgezinden van de hand van Herman Todts hoeft hier niet meer gepresenteerd te worden. De lezers van Ons Erfdeel weten dat deze auteur nu al bijna dertig jaar lang bezig is met het bijhouden van een uitvoerige kroniek van de Vlaamse Beweging. Het eerste deel verscheen in 1961 en vertrok van de naoorlogse situatie. Met vrij regelmatige intervallen kwamen de volgende delen van de pers, zodat we nu aan het zesde deel toe zijn dat de periode 1980-1987 beslaat en de titel Staat in ontbinding? meekreeg.

Alle recensenten zijn het er ondertussen over eens dat het hier niet om een wetenschappelijke reeks gaat. Ook dit laatste boek is nóch gebaseerd op oorspronkelijk bronnenmateriaal, nóch op de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot de recente sociaal-economische en politieke ontwikkelingen in ons land. Dat er zelden naar artikelen uit Res Publica of naar andere gezaghebbende politicologische studies verwezen wordt, is daar bijvoorbeeld symptomatisch voor. Pas als dergelijke studies een zekere weerklank hebben gehad in de media, wor-

[p. 471]

den ze geciteerd. Daarmee is trouwens het hoofdkenmerk aangegeven van de werkwijze van de auteur. De basis van zijn kroniek wordt gevormd door de meningen van politici en publicisten die tijdens de voorbije jaren in de pers aan bod gekomen zijn. Deze uitspraken en opinies werden thematisch gegroepeerd en in hoofdstukken ingedeeld. Uit deze reconstructie worden wel een aantal trends gehaald, maar zelden peilt de auteur naar hun oorzaken. Voor de achterliggende sociaal-economische factoren, de machtsverhoudingen en het ideologische discours heeft hij weinig belangstelling. Analyses moet de lezer er, met andere woorden, niet in gaan zoeken. Het blijft bij de weergave van de feiten die de media hebben gehaald.

Herman Todts maakt er bovendien geen geheim van dat hij een geëngageerd publicist is. Op geregelde tijdstippen en in soms krasse bewoordingen deelt hij ons mee welke politieke ideologie zijn voorkeur geniet en welke hij allerminst aan het hart draagt. De reconstructie van de feiten en meningen gebeurt met name vanuit een sociaal-conservatieve, sterk flamingantische, katholieke hoek en de waarde-oordelen die hij velt, liggen doorgaans in het verlengde van deze politieke voorkeuren. Deze ideologische oriëntering komt ook tot uiting in de overbeklemtoning van bepaalde onderwerpen en visies en kan tevens afgeleid worden uit de lacunes. Bij de weergave van de opinies staan kranten als de Gazet van Antwerpen en De Standaard steeds vooraan, evenals de standpunten van conservatieve, katholieke flaminganten. Linkse meningen krijgen daarentegen weinig aandacht of worden voorzien van gekleurde interpretaties. In het algemeen kan zelfs gesteld worden dat de arbeidersbeweging in haar geheel zeer weinig aan bod komt, ongeacht of het om de Vlaamse of de Waalse vleugel gaat, om de christelijke of om de socialistische.

Elk behandeld onderwerp wordt in eerste instantie gerelateerd aan de communautaire kwestie. Zo krijgen sociaal-economische gegevens vooral een plaats als ze passen in het stereotiepe schema dat populair is bij de Vlaamse rechterzijde: de Vlaamse opgang en de Waalse neergang. De Waalse staalindustrie krijgt in die context bijvoorbeeld heel wat aandacht. Dat is uiteraard ook het geval voor alle andere typisch communautaire kwesties: de zaak Happart, de Brusselse problematiek, de staatshervorming, etc. Op al die terreinen streeft de auteur zeker volledigheid na. Wie wil weten welke standpunten hierover tot uitdrukking gekomen zijn in de sociaal-conservatieve, Vlaamse opinie tijdens de jaren 1980-1987 zal dit boek dan ook met vrucht raadplegen.

Els Witte

herman todts, Staat in ontbinding? België: de jaren '80. Hoop en wanhoop der Vlaamsgezinden, VI, Leuven, Davidsfonds, 1988, 298 p.