Ons Erfdeel. Jaargang 31

Gesprekken met Elisabethlaureaten

Het is inmiddels al weer een hele tijd geleden dat velen in de Nederlanden door middel van de televisie-uitzendingen via het tweede net van de BRT gedurende een week elke avond in de ban raakten van de Koningin Elisabeth-wedstrijd voor piano. Uit onderzoeken met betrekking tot de kijkdichtheid is gebleken dat dit muzikale gebeuren een steeds grotere bekendheid geniet; de opmerking van Fred Brouwers tijdens één van de avonden dat het sterk het karakter van een volksfeest gaat dragen is dan ook geheel op zijn plaats.

In zekere zin kan het eind van dit feest een anticlimax genoemd worden. Immers met de bekendmaking van de volgorde van de laureaten naar het oordeel van de jury heeft men sterk het gevoel dat plotseling de wel zeer speciale sfeer waardoor dit muziekfeest zich kenmerkt, heeft opgehouden te bestaan. En het is in dát klimaat dat velen zich de vraag gaan stellen wat toch wel het nut is van dergelijke wedstrijden.

In samenhang met deze vraag zouden anderen graag willen weten wat er toch wel omgaat in die jonge mensen die zich op deze wedstrijd hebben voorbereid en als afronding een volle maand onder hoogspanning bezig moeten zijn. Ook zijn er die wel eens zouden willen vernemen hoe ze dit hele gebeuren ervaren. En dan is er tot slot natuurlijk de uiterst belangrijke vraag: Wat is er van al die jonge mensen geworden, welke carrière hebben ze nadien opgebouwd en wat is daarin de bijdrage geweest van het laureaatschap van deze wedstrijd?

[p. 611]

Een uitstekende vraagbaak

Wie op al deze vragen een zo volledig mogelijk antwoord wenst te ontvangen, kan daarvoor terecht bij Fred Brouwers. Voor hen, die naar de Koningin Elisabethwedstrijd-uitzendingen hebben gekeken, is hij zeker geen onbekend persoon. Zo is hij de man, die door middel van een geruststellend kort vraaggesprek de laureaten van de betreffende avond aan de kijkers voorstelt. Verder geeft hij op een voortreffelijke wijze (daaronder versta ik: zonder zichzelf op te dringen en er tegelijk voor te zorgen dat niemand van de panelleden de gelegenheid krijgt de boventoon te voeren) leiding aan de commentariërende gesprekken tijdens de pauzes.

Het is van zijn hand dat een boek is uitgekomen, waarin ‘De Koninginnewedstrijd’ centraal staat. De inhoud is de weergave van gesprekken die hij met achttien Belgische en Nederlandse Elisabethlaureaten heeft gevoerd. Tot zijn gesprekspartners behoorden aan Belgische kant onder andere Frans Brouw, Claude Coppens en Jean-Claude vanden Eynden en aan Nederlandse zijde Theo Olof en Rian de Waal. Deze gesprekken zijn wereldwijd gevoerd als gevolg van het feit dat een aantal laureaten zich nadien ver buiten de Benelux-grenzen een toekomst is gaan opbouwen.

Gemeenschappelijk stramien

De gevoerde gesprekken kenmerken zich door een bepaald gemeenschappelijk stramien. Van belang is het te weten wat de muzikale achtergrond van de betreffende ex-laureaat is en op welke wijze gewerkt is aan de ontplooiing van het talent. Als vanzelf komt dan op een gegeven ogenblik dé wedstrijd in het zicht. Belangwekkend is het te vernemen hoe men zich daarop heeft voorbereid en hoe totaal verschillend er gereageerd werd op het geïsoleerde verblijf in de Koningin Elisabeth Kapel; voor de één heeft dat nauwelijks problemen gegeven, terwijl de ander het gevoel heeft gehad er aan kapot te zullen gaan.

En dan is er natuurlijk de wedstrijd zelf. Zeer duidelijk komt naar voren dat deze jonge mensen onder een geweldige spanning staan, vooral in de dagen die aan hun optreden voorafgaan en uiteraard ook tijdens het concert. De meesten blijken weinig of geen ervaring te hebben opgedaan in het spelen met een orkest; dat er dan wel eens noten tussen wal en schip raken is niet al te verwonderlijk. Over het algemeen is de bewondering van de laureaten groot voor de man die vóór het orkest staat; het is zijn taak te proberen de gevallen steekjes weer op te nemen om zo het concert naar het einde te brengen. Duidelijk komt in de gesprekken ook naar voren hoe ondraaglijk groot de spanning voor de meesten is geweest rond het tijdstip van de bekendmaking van de jurybeslissing.

Verder is een groot deel van de gesprekken besteed aan de gang van zaken zoals die zich na deze wedstrijd is gaan ontwikkelen. Uiteraard verschilt die van persoon tot persoon; maar duidelijk blijkt dat dit gebeuren niet meer weg te denken valt uit het leven van deze kunstenaars. Voor het merendeel is het het startpunt geworden van een loopbaan als uitvoerend musicus of van een leraarschap aan een conservatorium. En met name met betrekking tot het laatste aspect geldt de daarstraks gebruikte uitdrukking ‘wereldwijd’; Brouwers heeft er reizen voor moeten maken naar Quebec (Frans Brouw) en Albuquerque in New Mexico (Evelyne Brancart).

Kijkje achter de schermen

Brouwers maakt het mogelijk op een zeer aangename én onderhoudende wijze kennis te maken met een achttiental mensen die hun sporen inmiddels getrokken hebben door het muziekleven in onze landen. Het grote belang van deze gesprekken is, dat we erdoor in staat gesteld worden een kijkje te krijgen achter de

Fred Brouwers (^o1948).

schermen van het concertgebeuren. De wegen naar het podium leiden lang niet altijd langs gebaande wegen; het was vaak een aaneenschakeling van vallen en opstaan. Het is een goede zaak dat deze facetten eens uit de doeken worden gedaan. En dan wil ik onderstrepen de wijze waarop dat gebeurd is.

Daarmee bedoel ik niet de boekvorm waarin deze gesprekken zijn gebundeld al wil ik niet nalaten te vermelden dat het uiterlijk gezien mag worden. In dit verband wil ik die aanduiding betrekken op de manier waarop Fred Brouwers deze gesprekken gevoerd heeft. Het is ongeveer in dezelfde trant als tijdens zijn tussenkomsten in de pauzegesprekken waarop ik daarstraks al heb gezinspeeld. Het doet aangenaam aan dat hij in al deze gesprekken de wellevendheid voortdurend in acht genomen heeft. Hij levert daarmee het bewijs dat de z.g. harde journalistiek, waaraan sommige persmensen zich schuldig maken, beslist geen levensnoodzaak is als het erom gaat díe gegevens boven tafel te krijgen die voor de beeldvorming noodzakelijk worden geacht. Ik ben in elk geval blij dat Fred Brouwers deze gesprekken gevoerd heeft op de hem kenmerkende wijze. Daardoor was het mij een genoegen kennis te nemen van wat hij op deze wijze aan wetenswaardigheden bij elkaar gebracht heeft.

Marten Heida

fred brouwers, De Koninginnewedstrijd; gesprekken met 18 Elisabethlaureaten, uitg. BRT, Brussel, 1987, 316 p.