Ons Erfdeel. Jaargang 31

[p. 133]

Nederlandse taal- en cultuurpolitiek
Nederlandse taal en cultuur in het buitenland

Het buitenland en wij

De derde aflevering van Dutch Arts ditmaal een overzicht van de literatuur in de Nederlanden (de Engelse titel - Literature in the Netherlands - is niet ondubbelzinnig), bewijst dat overheidsdiensten in staat zijn iets moois én leesbaars te produceren, wat niet altijd vanzelfsprekend is. Het cahier is fraai geïllustreerd, en de beelden verdrukken de tekst niet. En ook dat is niet altijd het geval.

De inhoud staat op hetzelfde niveau als de vormgeving. De drie delen (Rise and fall of the bourgeoisie, Realism and satire en een aantal Profiles) haken goed in elkaar en, voor zover dat kan worden beoordeeld door iemand die de materie enigszins kent, bieden de buitenlandse lezer een coherent en helder beeld van wat de Lagelanders, in de wereld alleen bekend om hun schilderkunst, sinds de middeleeuwen op het gebied van de wereldliteratuur hebben gepresteerd. De personen die daar een pluim voor verdienen zijn - par ordre d'entrée - prof. Herman Pleij, prof. Jaap Goedegebuure en dr. Wam de Moor.

Wie buitenlandse literaire vrienden heeft die Engels lezen,



weet meteen waarmee hij hen kan plezieren. Hoe je echter aan het cahier kunt komen en hoeveel het kost, kan ik niet meedelen: daar is nergens enig spoor van te vinden. Allicht kan het Nederlands Ministerie van W.V.C., verantwoordelijke uitgever, daar meer over vertellen.

Heel plezierig is de zwenking van 180° die dit ministerie nu stilzwijgend maakt in verband met het ‘Vlaams’. In het eerste nummer van zijn andere publikatie, Dutch Heights, stond het praatje dat Fries én Vlaams met het Nederlands verwante talen zijn. In Dutch Arts staat nu zonder commentaar te lezen: ‘Off all the Dutch-language writers of his generation, the Fleming Hugo Claus, enz.’. De lijfspreuk van Bredero is nog steeds van kracht.

Hetzelfde doet zich trouwens



voor in Dutch Heights zelf, dat voor het eerst werd voorgesteld in Ons Erfdeel, 1987, nr. 1, p. 136. In de tweede aflevering logenstraft Oscar de Wandel namens de Taalunie wat het nieuwe blad in zijn eerste nummer over het Vlaams had beweerd...

Overigens staat de tweede aflevering van Dutch Heights in het teken van Amsterdam, Culturele Hoofdstad van Europa 1987. (Athene is het geweest in 1985, Florence in 1986). Zo heeft Willem Rothuizen het over de ‘eigen cultuur’ van Amsterdam, en is er een mooie met foto's ondersteunde bijdrage van Max van Rooy over die stad als ‘openluchtmuseum voor de architect H.P. Berlage’. Een derde specifieke tekst is de bladzijde gemeenplaatsen over dialoog en uitwisseling in de cultu-

[p. 134]

rele hoofdstad 1987, van de hand van Kathinka Dittrich, cultureel hoofd van het Goethe-instituut.

In deze aflevering zijn ook algemene artikelen te vinden over het Holland Festival, grafiek en design in Nederland, de choreograaf Hans van Manen en museums in Rotterdam. Het geheel wordt, zoals in het eerste nummer, afgerond met de rubrieken People en Events. Opvallend in deze aflevering is de absolute afwezigheid van de fraaie letteren.

Naast de ernst en de degelijkheid waarmee zowel Dutch Heights als Dutch Arts worden uitgegeven komt een derde publikatie - ter afwisseling Holland Life geheten - over als een magazine van dertien in een dozijn. De ondertitel luidt: Business, Culture and Newsmagazine of the Netherlands, waarbij moet worden aangestipt dat de naam ‘business’ niet ten onrechte het eerst wordt vermeld. Het zijn de enige bijdragen die echte nieuwswaarde hebben. Dit is althans de indruk die men opdoet bij het doornemen van nummer 3 van de negende jaargang. (Uitgeverij gevestigd aan de Keizersgracht 255, 1016 EB Amsterdam).

Het bewuste nummer telt 64 bladzijden, alles inbegrepen. Daarvan zijn er 27 met allerhande reclameteksten bedrukt en kunnen er, met enige goede wil, vier bij de cultuur worden ondergebracht. Het gaat om een bleek portretje van Maastricht, als Nederlands zuidelijkste stad, en om een stukje over het Bonnefantenmuseum aldaar.

Holland Life is typisch een blad om ongelezen in de wachtkamers van kleine en grote ondernemingen te laten liggen.

Héél ver van overheidsbemoeienissen aller aard staat de publikatie van gedichten van Rutger Kopland in Franse en Engelse vertaling. Kort na elkaar verschenen Songer à partir bij Gallimard in Parijs, en The Prospect and the River bij Jackson's Arm in Londen.

De Franse bewerking is van de hand van Paul Gellings, die al een zestal gedichten publiceerde in Septentrion, revue de culture néerlandaise, 1985, nr. 3. Gedichten in een andere taal omzetten blijft een hachelijk avontuur, maar de vertalingen van Gellings mogen er zijn. Ondanks een zeker verlies aan geheimzinnigheid. Er staat bijvoorbeeld in de oorspronkelijke tekst ‘Als wij door de kamer lopen mompelt en zucht het vage gebeden en verhalen’. Het Frans is explicieter: ‘elles (les grandsmères) murmurent et soupirent de vagues prières et histoires’. En ‘Een lege plek om te blijven’ vervlakt tot ‘Un endroit vide’. Maar ik ben de eerste om toe te geven dat dit muggezifterij is.

James Brockway (^o1916).

Voor de Engelse vertaling tekende James Brockway, die bovendien al zijn hardnekkigheid en vechtlust nodig had om de publikatie het licht te laten zien. Hij bewijst hier dat hij een rasvertaler is en blijft. Zijn keuze verschilt nogal van die van Gellings, maar er zit nu eenmaal niets anders op: een hertaler van poëzie moet je zijn gang laten gaan, zelf laten bepalen wat hij selecteert en wat hij van zijn vertalingen als geslaagd beschouwt. Alleen dan kan het resultaat zo goed zijn als in The Prospect and the River. jawel, ‘it exists, the almost being moved to tears...’

Jan Deloof