Ons Erfdeel. Jaargang 30

[p. 779]

Nederlandse taal- en cultuurpolitiek

Nederlandse taal en cultuur in het buitenland

Het buitenland en wij

Wie in Utrecht keltologie doceert, of Indiaanse talen in Leiden, wordt al gauw als exotisch en wereldvreemd gedoodverfd door de horden ingenieurs, artsen, economen en andere ‘niet nutteloze’ academici die onze contreien bevolken. Hetzelfde geldt voor wie Nederlands doceert aan de andere kant van de planeet. De kaarters van de Faculty Club, een boekje dat Marcel Janssens liet verschijnen bij uitgeverij Den Gulden Engel, illustreert dat voortreffelijk.

De auteur, hoogleraar in de Nederlandse en Europese literatuur aan de K.U. Leuven, was van 7 februari tot 3 april 1986 titularis van de P.P. Rubensleerstoel voor Vlaamse Cultuur aan de University of California, Berkeley, San Francisco, en schreef naar aanleiding daarvan deze ‘Californische notities’ die volgens zijn uitgever het midden houden tussen een reportage en een dagboek. De bladzijden die het meest op een reportage lijken, zijn wat vlak voor wie de Verenigde Staten enigszins kent, maar de (talrijker) bladzijden die meer weghebben van dagboeknotities zijn pittig geformuleerd en geven blijk van observatievermogen.

Marcel Janssens geeft geen expliciet antwoord op de vraag of in Berkeley gaan spreken over ‘World War Two in the Literature of Flanders’ een nuttige bezigheid is. Maar ondanks zijn afstandelijke toon (‘Ik zei dat er meer Nederlandssprekenden zijn dan Scandinaven... dat er in de E.E.G. meer Vlamingen zijn dan Denen. Ik zei dat dat toch niet niks is... Waar ik kom, zeg ik dat we met twintig miljoen in het hart van Europa wonen. En dat dat niet niks is...’) vind ik dat zijn evaluatie uiteindelijk niet negatief uitvalt. De pagina's 13 tot 16 zeggen daarbij duidelijk genoeg hoe groot de persoonlijke uitdaging was: een dozijn Californische jongeren geen spijt te laten hebben dat ze uit het gigantische aanbod juist die ‘rare’ cursus eruit hadden gepikt. Hoe groot de voldoening van de prof was, zit netjes verpakt in één zinnetje dat boekdelen spreekt: ‘Ze zijn blijven komen’. Alle overwegingen over kwantiteiten zinken daarbij in het niet.

Marcel Janssens was er een maand of twee. Anderen, Amerikanen, werken hun carrière lang aan de uitbouw van de neerlandistiek aan de Noordamerikaanse universiteiten. In hetzelfde Berkeley, bijvoorbeeld, is Johan P. Snapper een van hen. Zijn naam duikt geregeld op in Amerikaanse publikaties in verband met neerlandistiek, zoals nu weer op de cover van Dutch Linguistics At

Johan P. Snapper (^o 1935).

Berkeley, het referatenboek van een colloquium dat Berkeley organiseerde op 9 november 1985 (Uitg. The Dutch Studies Program, U.C. Berkeley - 1986 - ISBN 0-9616744-0-7). Samen met Jeanne van Oosten verzorgde Johan Snapper er de eindredactie van.

Meer nog dan De kaarters van de Faculty Club wekt dit boek verbazing. Hier zijn, naast twee Nederlanders en een Vlaming, zes Amerikanen aan het woord, over een wijde scala van onderwerpen:

-	T.F. Shannon toetst Theo Vennemanns theorie over universele wetten in de syllabestructuur (1982) aan Nederlandse gegevens;
-	R.S. Kirsner heeft het over de subtiliteiten van ‘aan’ (On Being Empirical with Indirect Objects);
-	P.M. Tiersma beschrijft veranderingen in het hedendaagse

[p. 780]

	Fries, onder invloed van het Nederlands;
-	Marisa Garrett geeft een bondig overzicht van de Vlaamse Beweging en het herstel van het Nederlands in België;
-	Dan Brink stelt Lambert ten Kate (1674-1731) voor als indoeuropeanist;
-	Jeanne van Oosten geeft een semantische studie van de werkwoorden zitten, staan en liggen.

Tot welke conclusies ze komen, leest u beter na in Dutch Studies At Berkeley: sommige referaten zijn te geleerd voor uw nederige ‘native speaker’.

De overige drie referaten zijn: - V.J. van Heuven (Leiden) over het Nederlands van Turkse gastarbeiders en de kenmerken en gevolgen van hun vreemd accent; - J. Renkema (Tilburg) over de stijl van Nederlands ambtenaren; - R. Willemyns (Brussel) over de notie ‘communicatieve competentie’, gerelateerd aan de taaltoestand in de Westvlaamse plaatsen Oostende en Diksmuide.

Wie meer wil weten over de constellatie waarin de studie van het Nederlands evolueert in Berkeley, leze de eerste pagina van de inleiding, die werd ondertekend door Jeanne van Oosten en Johan P. Snapper.

Een andere naam die je in de Noordamerikaanse neerlandistiek herhaaldelijk ontmoet, is die van William H. Fletcher (US Naval Academy). Hij was verantwoordelijk voor de eindredactie van een ander referatenboek, namelijk Papers from the Second Interdisciplinary Conference on Netherlandic Studies (University Press of America, 1987 - ISBN 0-8191-6073-3), nadat hij die conferentie ook had georganiseerd (van 7 tot 9 juni 1984). Het was de tweede in haar soort. De vergadering vond plaats in Washington, DC (Georgetown University) en bracht bijna 150 deelnemers bijeen.

Ook hier valt de enorme verscheidenheid aan onderwerpen op, maar ze zijn werkelijk te talrijk om ze hier allemaal te citeren.

Ik moet volstaan met te signaleren dat er zes groepen onderwerpen waren:

-	Het doceren van het Nederlands (5 referaten)
-	De kunst van de Lage Landen (5)
-	De cultuur en samenleving van de Lage Landen (4)
-	De geschiedenis en structuur van het Nederlands (4)
-	De geschiedenis van de Lage Landen (4)
-	De literatuur van de Lage Landen (8)

Van die dertig lezingen zijn er veertien in het referatenboek opgenomen, meer dan genoeg om er een zeer gevarieerd en pittig menu van te maken.

Tenslotte, om deze Amerikaanse kroniek af te ronden, wijs ik op het bestaan van een boek dat werd uitgegeven door hoogleraren verbonden aan de universiteit van Pennsylvania: M.J. Gertrude Reichenbach-Consten, Director of the Dutch Studies Program, en Abraham Noordergraaf, Professor of Dutch Culture. De titel luidt: Two Hundred Years of Netherlands-American Interaction (1985 -Dorrance & Cy, Inc., Bryn Mawr, Pa. 19010).

Ook dit boek bevat een reeks lezingen. Het Dutch Studies Program at the University of Pennsylvania biedt sinds 1976 dergelijke lezingen aan, ter aanvulling van de dagcusussen en met aandacht voor recente ontwikkelingen in de kunst, politiek, economie, samenleving en religie, voor zover ze samenhangen met de interacties tussen Nederland en de Verenigde Staten.

Volgens het voorwoord brengen die lezingen mensen bijeen uit de Nederlandse gemeenschap in Delaware Valley, studenten Nederlands en allerlei andere belangstellenden. In 1982, toen de tweehonderdste verjaardag werd herdacht van het aanknopen van diplomatieke betrekkingen tussen beide landen, stonden de lezingen in het teken van

[p. 781]

gebeurtenissen uit de 18de eeuw en van hun invloed gedurende de volgende tweehonderd jaar. Ze staan nu in dit boek afgedrukt:

-	200 Years of Dutch-American Relations: Alliance and Alienation, J.W. Schulte Nordholt (Leiden)
-	Two Hundred Years of Dutch-American Diplomacy, Kingdon Gould, gewezen ambassadeur in Nederland (1973-1976)
-	The Elzevier Collection of the University of Pennsylvania Lyman W. Riley (Van Pelt Library) - The Netherlands' Role in the Opening of Japan, Marius B. Jansen (Princeton)
-	Netherlands Cooperation with the Third World, Gerben Ringnalda (Verenigde Naties, N.Y.) - Republic and Monarchy, Andries van Agt
-	The Nuclaer Debate and the Peace Movement in Western Europe, Hans Meesman (Verenigde Naties, N.Y.)
-	The Churches and Nuclear Arms, Th.M. Steeman, O.F.M. (Boston College)
-	Are the Dutch Good Friends?, L.Q. van Ufford (consul-generaal, N.Y.).

Jan Deloof