Ons Erfdeel. Jaargang 29

[p. 785]

Nederlandse taal- en cultuurpolitiek
Nederlandse taal en cultuur in het buitenland

Het buitenland en wij

Oudejaarsavond 1985 verscheen er een geestig stukje in de N.R.C., over Carmiggelt bij de Russen. Er is namelijk een bundel met ruim 150 verhalen van hem in Russische vertaling beschikbaar en daarover heeft Raymond van den Boogaard de samensteller, professor J.F. Sidorin van de Moskouse staatsuniversiteit, enige vragen gesteld. De man blijkt over een en ander zeer uitgesproken opinies te hebben, waarvan ik er tot stichting van de lezer een paar citeer:

-	Carmiggelt heeft bewezen dat literatuur niet alleen maar een voorrecht is voor Nederlanders met een hogere opleiding;
-	In de personages van Carmiggelt herkennen Nederlanders zichzelf. Kan men dat van Wolkers soms ook zeggen?
-	In Nederland bestaat groot sociaal engagement, tot in het irritante; men meent soms precies te weten hoe een volk duizend kilometer verderop moet leven;
-	Vlaamse schrijvers genieten in Moskou vaak de voorkeur, omdat ze niet zo onder vooruitstrevendheid lijden als hun Noordnederlandse collega's....

Ik zou Russisch willen kennen om na te gaan hoe Amsterdams Carmiggelt in zijn cyrillisch kleedje is gebleven.

Intussen is er de laatste maanden vooral in West-Duitsland enorm veel gebeurd. Je weet als kroniekschrijver eigenlijk niet zo best waar te beginnen. Daarom gaan we dan maar min of meer chronologisch te werk.

In verschillende steden waar Nederlands wordt gedoceerd was een tentoonstelling te bezichtigen over Niederländische Literatur in deutscher Übersetzung. Die tentoonstelling was opgezet door de Nederlandse ambassade in Bonn en uitgewerkt door Murk Salverda van het Letterkundig Museum in Den Haag, die ook voor een begeleidende brochure zorgde. Het is een handzaam boekje, voor beginners, dat eerst beknopte informatie geeft over het taalgebied en de meest opvallende thema's die in de Nederlandse letteren sinds ongeveer 1880 aan bod komen. Daarbij worden niet alleen in het Duits vertaalde auteurs vermeld, maar ook schrijvers van wie niets in die taal verscheen en die toch in zo'n evolutieschets niet mogen ontbreken.

In een tweede deel stelt Salverda individuele schrijvers voor, ‘par ordre d'entrée au monde’, met gegevens over hun ontvangst in het Nederlandse én het Duitse taalgebied. Die zeer beknopte introducties, aartsmoeilijk is dat, zijn naar mijn gevoel goeie ‘appetizers’, met hier en daar uitspraken die prikkelen tot nadere kennismaking.

Het derde deel brengt wat de auteur noemt ‘eine möglichst vollständige Bibliographie der Übersetzungen seit 1900’. Als ‘völlständig’ nog altijd ‘volledig’ betekent, dan wijst een zelfs vluchtige kennisname uit dat Salverda zijn huiswerk hier over moet maken. Dat de vertalingen van Conscience van na 1900 niet zijn opgenomen, tot daar aan toe, maar op grond van welke criteria zijn F. Germonprez, P. Lebeau, J. Simons, K. van Baelen en veel anderen geweerd? Waarom is Jo van Ammers-Küller opgenomen, en Maria Rosseels niet? Breytenbach is hier niet op zijn plaats, en de puntjes van Van Ostaijen staan bij August Vermeylen... Dit derde deel is als naslagwerk waardeloos en zou grondig herzien moeten worden.

In oktober 1985 kwam bij Verlag Frank Runge in Keulen een bundel recente Nederlandse verhalen uit in Duitse vertaling, onder de titel Mit anderen Augen. Keuze en inleiding zijn van Herbert van Uffelen en Herman Vekeman. Het boek verscheen met steun van het Nederlands Ministerie van W.V.C., de Nederlandse Taalunie en het Commissariaat-Generaal voor de Internationale Culturele Samenwerking. (Heeft de vermenigvuldiging van instanties een vermenigvuldiging van subsidies gebaard?)

[p. 786]

Het woord vooraf maakt je niet veel wijzer in verband met de gehanteerde criteria en vertelt eigenlijk wat je zelf ook wel ontdekt als je de veertien verhalen leest. Maar laat dat de pret niet drukken, de teksten zelf zijn zeer gevarieerd en de cover van Georg Kreutzer spreekt me geweldig aan...

In najaar en winter 1985-1986 vond in Noordrijn-Westfalen een verbluffende reeks culturele activiteiten plaats onder de titel Begegnung mit den Niederlanden, een gezamenlijk initiatief van de steden Bonn, Keulen, Bielefeld, Krefeld en de Nederlandse ambassade in Bonn. Toneel, beeldende kunst, muziek, literatuur, film, alles kwam aan bod in een bonte rij: de chronologische kalender besloeg 16 goed gevulde pagina's van de brochure die de stad Keulen uitgaf.

Als verlengstuk van dat groots opgezette programma kwam Literatur in den Niederlanden und Flandern uit, met name de bundeling van de toen in Keulen gehouden lezingen. Het waren weer Herman Vekeman en Herbert van Uffelen die de eindredactie op zich namen, en ook deze bundel werd uitgegeven door Verlag Frank Runge (1986 - 175 p.). Het boek moet voor Duitstalige belangstellenden zonder veel voorkennis een uitstekende introductie in onze letterkunde zijn. Kijk alleen maar naar de inhoudstafel:

-	Hanneke van Buuren, Die Romankunst der Feministinnen;
-	Herman Vekeman, Ich lade dich zu diesem Pakt ohne Unterwürfigkeit ein. Die Lyrik nach 1945;
-	Herbert van Uffelen, Einzug in die Moderne. Die Prosa nach 1945;
-	Daniël de Vin, Armando: Ein Deutschlandbild in der niederländischen Gegenwartsliteratur;
-	Marcel Janssens, Hat die niederländische Romankunst europäisches Niveau?
-	W.A.M. de Moor, Die Literaturkritik in den Niederlanden;
-	Herbert van Uffelen, Die Kollaboration in der Literatur;
-	August Sötemann, Hat der niederländische Roman die Krise der Gattung überwunden?
-	Herman Verschuren, Die Jugendliteratur und ihre eigenständigkeit in den Niederlanden;
-	Maarten van Buuren, Der gesellschaftliche Stellenwert der niederländischen literarischen Zeitschriften;
-	Biographische Angaben.

En alsof hij wil bewijzen dat hij in hetzelfde tempo wil doorgaan, is er alweer nieuws van Herman Vekeman, professor aan de Universität zu Köln (Institut für Niederländische Philologie, Lindenthalgürtel 15a, 5000 Köln 41). Hij heeft namelijk, samen met Herbert van Uffelen en mevrouw B. Hollenbenders-Schmitter, een Stuurgroep Vondeljaar 1987 opgericht, die, zoals de naam al suggereert, het feit wil herdenken dat Joost 400 jaar geleden in Keulen werd geboren. Bovendien bestaat de leerstoel Nederlands van de Keulse universiteit in 1987 twintig jaar, wat een bijkomende reden tot vieren is.

Op dit ogenblik gaan de plannen in de richting van, onder meer:

-	een opstellenbundel Jetzt kehr ich an den Rhein, waarin een internationaal gezelschap Vondel zal bezingen en/of beschrijven;
-	een Nederlands-Duitse editie van het treurspel Zungchin of ondergang der Sineesche Heerschappije;
-	tentoonstellingen Vondel und Köln;
-	een vertaalwedstrijd onder dezelfde titel...

Wie de dynamische Vekeman met raad en daad wil bijstaan kan hem vinden op het bovenvermelde adres.

Jan Deloof