Ons Erfdeel. Jaargang 29

Jules Falck.
Een Antwerps componist

Jules Falck werd op 28 februari 1881 te Antwerpen geboren. Heel wat gegevens i.v.m. zijn muzikale opleiding zijn verloren gegaan. Zeker is, dat hij studeerde aan de conservatoria van Brussel (waar hij de pianoklas van Arthur de Greef volgde) en van Antwerpen. Ook zijn er aanwijzingen dat hij compositielessen kreeg van Julius Schrey.

Van 1901 tot 1914 was Falck als ‘pianiste - répétiteur - organiste’ verbonden aan het Théâtre Royal d Anvers, de Franse opera. Hij moest daar ondermeer de repetities van de zangrollen en van het ballet begeleiden. Tussen de twee wereldoorlogen in werkte

Jules Falck (1881-1958)

hij als privéleraar, dirigent van amusementsorkestjes en als bioscoop-pianist. Dit was nauwelijks voldoende om in zijn onderhoud te voorzien. Erger werd het nog toen in 1930 de geluidsfilm in Antwerpen zijn intrede deed, wat de werkloosheid van niet minder dan 463 muzikanten tot gevolg had! Dit verklaart misschien Falcks bedrijvigheid binnen de Antwerpse Toonkunstenaarsvereniging. Deze vakvereniging (met in 1922 te Antwerpen 682 leden) probeerde niet alleen aan de materiële noden van de leden tegemoet te komen, maar organiseerde ook cursussen en interpretatiewedstrijden.

De zware financiële moeilijkheden, de bezwaren ten opzichte van zijn composities en het uitbreken van de tweede wereldbrand (hij vreesde wegens zijn Duitsklinkende naam voor collaborateur te worden aanzien) berokkenden Falck zware psychische spanningen. Vanaf 1940 werd hij herhaaldelijk opgenomen in psychiatrische instellingen. Na twee zelfmoordpogingen is Jules Falck op 10 februari 1958 gestorven.

We kennen van Falck slechts zestien composities. Het grootste deel van de manuscripten werd door wijlen Herman Roelstraete in een tweedehandswinkel opgediept. Alles laat vermoeden dat hij meer gecomponeerd heeft (zijn eerste, reeds technisch

[p. 782]

hoogstaand werk zou pas dateren van 1935). Tot op heden zijn bekend: een vijftal groots opgevatte symfonische schetsen, toneelmuziek bij Verschaeves Judas, balletmuziek, een vioolconcerto, kamermuziek, liederen (o.a. op tekst van Heine en P. Buckinx), een kerstspel en de opera Het Hooglied. Deze werd door o.m. Alpaerts, Gilson en Mortelmans aanbevolen bij de Koninklijke Vlaamse Opera. Om nog altijd duistere redenen negeerde de toenmalige directeur Jef Sterkens die aanbeveling. Dit leidde tot een interpellatie in de Antwerpse gemeenteraad.

Zijn compositiestijl is een eclectisch geheel van vooral laatromantische en impressionistische kenmerken. In zijn beste werken weet hij die verschillende invloeden tot een persoonlijke toonzetting te verwerken. Vermoedelijk werd er nooit een van zijn composities uitgevoerd. Hij heeft dan ook heel zijn leven in de anonimiteit gesleten en nooit de erkenning gekregen waar hij recht op had.

In Falcks nalatenschap bevinden zich enkele waardevolle documenten: naast een brief van Valentine Degive-Ledelier is er een manuscript van de Kleine Mis in d van Peter Benoit. Het is hoogstwaarschijnlijk een autograaf van Benoit, hier geconcipieerd voor drie gelijke vrouwenstemmen, en vermoedelijk ontstaan vóór 1863, wat vroeger is dan men tot nu toe aannam.

Jan Dewilde

jan dewilde, Jules Falck. Een Antwerps componist (1881-1958), onuitgeg. lic. verhand., Leuven, 1984.