Ons Erfdeel. Jaargang 29

De Mexicaanse Hond

Velen proberen het en weinigen slagen: theater dat iets toevoegt aan de traditie, dat een eigen en eigentijdse vorm vindt, en dat bovendien - last hut not least - blijkt te communiceren met een groot publiek.

Voor mij zijn dat de ware kenmerken van belangrijk theater. Ik heb afgelopen seizoen slechts één Nederlandse voorstelling gezien, die ik als zodanig durf te betitelen: Onnozele Kinderen van De Mexicaanse Hond.

Op zich geen verrassing. Eerst met Hauser Orkater en sinds 1980 met de afsplitsingen De Horde en De Mexicaanse Hond werd er een reputatie opgebouwd, die tot ver over de eigen landsgrenzen heen reikt. Parijs stond bijvoorbeeld in de rij voor hun bijzondere invullingen van beeldend muziektheater.

Vroegere produkties, zoals Zie de mannen vallen en Graniet leunden wat mij betreft wel eens te dicht tegen het louter ‘mooie plaatjes maken’ aan; teveel vorm, en wat te weinig inhoud.

Bij Onnozele Kinderen is het evenwicht gevonden. In hoge mate blijft het theater van scriptschrijver Alex van Warmerdam ongrijpbaar - en gelukkig maar, daarin schuilt juist de fascinerende kracht - maar de scènes prikkelen wel meer dan ooit tot het maken van inhoudelijke interpretaties.

Alex van Warmerdam speelt zelf een schilder, hij legt op een gegeven moment de verfkwast neer, neemt afstand van het doek en zegt: ‘Het schilderij dreigt abstract te worden, dat bevalt me

[p. 610]

niet’. Op exact die scheidslijn balanceert de voorstelling.

Mijn interpretatie luidt als volgt: de broers Leonard en Wolfgang Offenbach pogen op tegengestelde wijze aan de werkelijkheid te ontsnappen. De cynicus trekt zich terug om zich geheel op de schilderkunst toe te leggen. De naïeveling wil juist de wereld in om met ‘onbekende opvattingen’ en ‘wellustige vrouwen" in aanraking te komen. Beider verrichtingen worden met een naar melancholie overhellende tederheid bezien.

Bijgelicht door twee lampjes, als kleine jongentjes die stiekeme ontmoetingen op de donkere zolder van hun ouders hebben, voorspelt de schilder stapsgewijs hoe het Wolfgang op het liefdespad met mevrouw Karin Derkinderen zal vergaan. Als de naïeveling telkenmale vraagt hoe de cynicus dat allemaal weet, klinkt het steeds beslist: ‘omdat het zo gaat’. En zo blijkt het inderdaad te gaan.

Zelf creëert Alex van Warmerdam in de veilige beslotenheid van het atelier met het werken aan een manshoog schilderij zijn eigen wereld. Met behulp van projectie zien we hoe schitterende expressionistische beelden van wellustige vrouwen en aasgierende mannen een voortdurende metamorfose ondergaan. Niets bevalt hem; het eeuwige zoeken. Als de schilder eindelijk tot signeren besluit, blijkt de werkelijkheid hem toch weer te hebben ingehaald: de afbeelding geeft als een soort spiegel de opstelling van de rekwisieten op het toneel weer.

Je kunt je ook moeiteloos laten meevoeren door de weemoedige sfeer, door de poëtisch-humoristische dialoog, door de fraai door Annet Malherbe gezongen liederen, en door de muziek van Vincent van Warmerdam, zonder je te bekommeren om wat voor een diepere bedoeling dan ook.

Onnozele kinderen maakt waar, wat de broers Offenbach niet lukt: het verwezenlijken van een droom, die mooier is dan de werkelijkheid.

Eric van der Velden