Ons Erfdeel. Jaargang 28

Het gulzige leven van Piet Vermeylen

Onder de titel Een gulzig leven, die het boek goed samenvat, publiceert de tachtigjarige gewezen minister Piet Vermeylen een autobiografie, maar dan een echte, waarin ons geen enkele van de mandaten, erevoorzitterschappen, voorzitterschappen, onder-voorzitterschappen en lidmaatschappen van ontelbare internationele, nationale, officiële, officieuze of privé verenigingen, organisaties en instellingen die de auteur bekleedde, bespaard wordt, evenmin als de ellenlange opsommingen van de voordrachten, artikelen en boeken die hij geschreven heeft, naast een keuze uit de eerbetuigingen en onderscheidingen die hem te beurt gevallen zijn. De toon wordt aangegeven vanaf de eerste twee bladzijden, waar, bij wijze van kennismaking, de auteur in vierenzestig regels vijftig maal het persoonlijk voornaamwoord ‘ik’ gebruikt en zevenentwintig maal het aanwijzend voornaamwoord ‘me, mij, mezelf’. Hij rechtvaardigt dit overigens in zijn twee laatste bladzijden: ‘Ik zal geen verontschuldiging vragen voor het feit dat ik zoveel over mezelf heb gesproken - die gelegenheid werd mij geboden - en ook niet voor het gunstig portret van mezelf. Kan ik mezelf dan anders interpreteren?..’

Blijkbaar niet, maar dit zelfingenomen en geflatteerd zelfportret bevat toch heel wat boeiende aspecten, waarvan de meest opvallende ongetwijfeld zijn Vermeylens opvattingen over de parlementaire democratie Herhaaldelijk waarschuwt hij voor de verwarring tussen de wetgevende en de uitvoerende macht (pp. 120, 125, 126), pleit voor de individuele verantwoordelijkheid van de ministers (p. 120), wijst op de grote snelheid waarmee het parlement, als het moet, belangrijke wetsontwerpen kan afhandelen (p. 175), zet zich af tegen het toekennen van volmachten aan de regering (pp. 95, 175). Kortom hier wordt de lezer een weldoende les gegeven over de juiste werking van onze democratie.

En niet alleen over de democratie. Met enige verbazing verneemt men waarom deze militante vrijdenker zich afzet tegen de vrijmetselarij (pp. 71-72) en tegen de ‘tolerantie’ die hij bestempelt als ‘een beleefde uitdrukking voor onverdraagzaamheid’ (p. 132). Zijn voorkeur gaat naar de ‘altérité’, het zich in de plaats kunnen stellen van andersdenkenden en naar een echt pluralisme: ‘Wat mijn politieke vrienden een pluralistische school noemen is eigenlijk boerenbedrog; het is een neutrale school zonder meer. Een school is niet pluralistisch omdat iedere opvatting vertegenwoordigd is en iedereen deelneemt aan een gemeenschappelijk onderwijs, waarin geen onderscheid van levensopvatting wordt gemaakt. Pluralisme betekent dat men de keuze heeft tussen verschillende levensopvattingen die parallel onderwezen worden... Er bestaat geen pluralisme zonder pluraliteiten’ (pp. 194-195).

Herhaaldelijk ook wijst de auteur op de complementariteit van godsdienst en socialisme, godsdienst en vrijzinnigheid en zelfs op het parallellisme tussen godsdienst en communisme (o.m. pp. 207-210).

Het is duidelijk dat Vermeylen niet zomaar gebaande wegen bewandelt en zich neerlegt bij de tradititionele en Belgische normen voor maatschappij en politiek. Zijn feminisme, zijn Zionisme, zijn houding tegenover het probleem van abortus, zijn strijd voor de rechten van de mens en tegen het willekeurig optreden van de magistratuur, die met twee maten meet volgens deze gewezen minister van Justitie (o.m. naar aanleiding van de Zaak Graindorge, pp. 233-236); maar ook het wel zeer idyllische beeld dat hij schetst van de rechtspraak in het Sowjet-Rusland van het begin van de jaren dertig (pp. 35-42) vormen evenveel boeiende en soms uitda-

[p. 628]

gende illustraties hiervan. En Vermeylen daagt graag uit, dat zegt hij ook zelf (p. 7).

Zelfvoldaan, een tikkeltje oppervlakkig en haastig zoals het een gulzigaard past, ontpopt Vermeylen zich als een authentieke humanist, wie niets menselijks vreemd is, een levensgenieter, maar tevens een voortreffelijk exemplaar van dat speciaal soort internationale Vlamingen zoals sommige Brusselse Vlamingen zijn. Op het snijpunt van twee of drie culturen beschikken zij over veel meer mogelijkheden om zich te ontdoen van het eng nationaal bewustzijn en het minderwaardigheidscomplex waaronder vele van hun ‘inlandse’ stamgenoten nog gebukt gaan.

De schaarse verwijzingen naar zijn vader, die hij steeds vermeldt als August Vermeylen (om aan te tonen dat hij Piet Vermeylen is en niet ‘de zoon van zijn vader’?), hoeven ons niet te beletten in deze zoon een illustratie te zien van het gedachtengoed van zijn illustere voorganger.

We vermelden ook nog enkele leerzame portretten van P.H. Spaak en Hendrik de Man (pp. 49-52) en Camille Huysmans (pp. 68-71) en de aardige vergelijking tussen de functies van een minister van Staat en die van een bisschop ‘in partibus’, die naar het woord van Pater Rutten ‘een bisschop van mijn kluten’ is (p. 171). En tenslotte de handige, maar eenzijdige verklaring van het feit dat de auteur na de massale betoging van het Nationaal Comité voor Vrijheid en Democratie te Brussel op 26 maart 1954, naar zijn mening ten onrechte, de Belgische geschiedenis is ingegaan als ‘Pietje de Leugenaar’ (p. 123). Hij vergist zich, het was ‘Piet de Leugenaar’. Als ik sterven zal, hoe oud ook, zal ik zeker dat als een voorbarige dood beschouwen’ schrijft hij op pagina 8. Waarom dan dit voorbarig ‘In Memoriam’ voor een jonge man van tachtig jaar?

Luc Schepens

piet vermeylen, Een gulzig leven, Kritak, Leuven, 1984, 260 p.