Minister van Staat Gaston Eyskens.
Een biografie.
Voorzitter Karel Van Miert van de Vlaamse socialisten kreeg reeds ‘zijn biografie’. Van Miert kwam slechts een paar jaar geleden aan de top van de Belgische politiek, en toch verschijnt er nu al een biografie van meer dan honderd bladzijden. Wat moet het opdracht zijn als men de biografie wil schrijven van Gaston Eyskens. Halfweg de jaren dertig was hij al aan de top en zo'n veertig jaar later stond hij nog aan de top van het Belgische politieke leyen. Pas in juni 1973 verliet hij definitief het politieke toneel.
Gustaaf Durant heeft dat toch aangedurfd. Durant is werkzaam bij de persdienst van de Landsbond van de Christelijke Mutua-liteiten en publiceert vooral in de vele bladen van deze organisatie. Voor zover bekend publiceerde hij geen andere boeken, zodat we aannemen dat deze biografie zijn eerste omvangrijke werk is. Daarbij werd hij wel gemotiveerd door een grote persoonlijke belangstelling voor de politieke geschiedenis van ons land, een grote inzet dus van de auteur om een bijna onmogelijke opdracht te realiseren: veertig jaar Belgische politiek samenvatten in de persoon van één van de hoofdacteurs in die periode, die zelf echter bijzonder weinig geneigd is tot grote mededeelzaamheid over zijn eigen politieke doen en laten.
Zelf begonnen we over de ‘keien van de wetstraat’ te lopen toen Eyskens zijn laatste maanden beleefde als premier. Maanden waarin vooral gepraat en geruzied werd over de Voerstreek. Toen ervaarden we dag aan dag hoe premier Eyskens in de moeilijkste politieke ogenblikken, zonder woordvoerder of persraadsman aan zijn zijde, de journalisten steeds weer de politieke mist kon insturen. Hij bleef daarbij altijd geduldig en vriendelijk, maar vertelde in feite nooit iets. De discretie over zijn politieke belevenissen houdt Eyskens ook nu strikt vol. Dat ondervonden we zelf toen we naar aanleiding van de publikatie van deze biografie een interview maakten van ruim anderhalf uur. Een boeiend gesprek met een uitzonderlijk man, die zich ook nu niet onder de indruk voelde van de microfoon. Auteur Durant stond duidelijk voor hetzelfde probleem; Gaston Eyskens heeft hem onbetwistbaar veel raad gegeven, blijkbaar klemtonen weten te leggen of te verleggen, maar ‘het grote verhaal’ is het niet geworden. Durant heeft zelf heel veel opzoekingswerk moeten verrichten, is veel in de kranten moeten gaan zoeken, wat niet altijd de vlotte leesbaarheid van het boek ten goede kwam. Op die manier is het dan ook niet altijd gemakkelijk na te gaan waar Eyskens de hand vasthoudt van de auteur en waar niet. En dat hindert soms, omdat men op sommige plaatsen voelt of meent te voelen dat men Eyskens aan het woord hoort en niet zozeer Durant of omgekeerd: over Eyskens als hoogleraar, als wetenschapsmens vernemen we in feite niets, evenmin trouwens over de familie Eyskens, zoals bijvoorbeeld de vermelding dat intussen een van zijn zoons ook al eerste minister was.
En toch zijn we gelukkig met deze publikatie. Eerst en vooral omdat de politieke literatuur in ons land niet bepaald overvloedig is, ook niet de politieke biografieën. Een tweede argument ten gunste van dit boek: het bevat zoveel gegevens, zoveel documentatie dat het zeker welkom is voor al wie de recente politieke geschiedenis van ons land wil of moet bestuderen; niet zozeer omdat men verwacht in dit boek sensationele nieuwe elementen te ontdekken, wat niet het geval is, maar omdat vele zaken in een andere, misschien meer juiste context geplaatst worden. Dit is niet helemaal zeker, want een biografie blijft nu eenmaal een biografie: Eyskens heeft bij de voorstelling van het boek duidelijk laten horen dat hij van heel dicht bij heeft toegekeken bij het tot stand komen van het werk. En toch hebben we het gelukkige gevoel dat deze biografie, die (uiteraard?) geen kritische analyse brengt van de politieke figuur Eyskens, niet lijdt aan de klassieke ziekte van de meeste biografieen, de verafgoding.
Het boek is dus zeker aan te bevelen voor al wie, zoals de auteur, belangstelling heeft voor het politieke wel en wee van dit land. Het boek is gelllustreerd. Bij een eventuele herdruk kunnen wellicht een aantal drukfouten worden weggewerkt.
Marc Plate!
g. durant, Minister van Staat Gaston Eyskens. Een biografie, Uitgeverij Rei-naert, Zele, 1983.
Auteursrechtelijk beschermd