Ons Erfdeel. Jaargang 26

Film in Vlaanderen.

Nooit is de al lang aanslepende crisis in de Vlaamse film zo duidelijk aan de oppervlakte gekomen als vandaag. Minder dan ooit blijkt de overheid in staat enig filmbeleid op te bouwen.

Van het sinds 1975 beloofde Produktiefonds, naar Nederlands model, is nog steeds niets verwezenlijkt. De Vlaamse filmproduktie blijft afhankelijk van de grillen van partijgebonden, meestal niet in film geïnteresseerde bureaucraten die de Ministeries van Vlaamse Cultuur en Economische Zaken bevolken, en die elkaar bij elke regeringswisseling aflossen.

Om hun eisen o.m. in verband met de oprichting van een Produktiefonds kracht bij te zetten, groepeerden de cineasten zich onlangs in een werkgroep, de VAK (de afkorting van Vlaamse Audiovisuele Kineasten). Uit protest tegen de door Minister Poma (Vlaamse Cultuur) gevoerde ‘afbraakpolitiek’ schortte de Selectiecommissie, die advies verstrekt over de subsidiëring van films door de overheid, haar werkzaamheden op.

Bekrompen electoraal-politieke belangen - de oprichting van een Produktiefonds betekent immers dat ongeveer 85 miljoen frank aan de willekeur van de centrale overheid wordt onttrokken - voeren hier een strijd tegen gerechtvaardigde artistieke eisen.

Dat in deze penibele werkomstandigheden toch nog bioscoopfilms in Vlaanderen worden gemaakt, is alleen toe te schrijven aan het idealisme van een aantal cineasten die het niet laten kunnen. Dat sommigen onder hen zoals Robbe de Hert met Maria Danneels (zie O.E. 1/83, p. 130) en Patrick Le Bon met Zaman erin slagen behoorlijke produkten af te leveren, getuigt van hun onmiskenbaar talent.

Zaman.

Patrick Le Bon is geen onbekende in de Vlaamse filmwereld. Evenals Robbe de Hert behoorde hij tot Fugitive Cinema, een in 1966 opgerichte vereniging van filmers die bewustmakende cinema wilden produceren. In 1973 debuteerde Le Bon op het terrein van de lange speelfilm met Salut en de kost; in 1980 volgde de voortreffelijke low budgetfilm Hellegat (zie O.E. 1/81, p. 127). Het commerciële floppen van Hellegat verplichtte de cineast tot concessies aan het bioscooppubliek.

In samenwerking met auteur en

[p. 451]

scenarioschrijver Paul Koeck, met wie hij ook het scenario van zijn vorige film schreef, ontwierp hij het script van een politiefilm, die een ruim publiek moest aanspreken. Dat werd Zaman, het verhaal van het dagelijks leven van een agent bij de stedelijke opsporingsdienst.

Zaman (uitstekend vertolkt door Marc Janssen) is een zo plichtsgetrouw rechercheur dat zijn werk zijn privé-leven ontreddert. Zijn relatie met zijn dochter uit zijn eerste huwelijk en die met zijn tweede vrouw gaan erdoor stuk. Bovendien ervaart hij dat een al te ijverig politieman niet altijd gewaardeerd wordt door de overheid. Zodra Zaman merkt dat hij wel de kleine misdadigers mag arresteren maar het witteboordgeboefte, dat de touwtjes in handen houdt, beter ongemoeid kan laten, hoeft het voor hem niet meer. Het einde van de film is tevens het ‘Einde van een loopbaan bij de politie’.

Le Bons sterk sociaal geëngageerde visie, gekoppeld aan een sterk realisme (zijn Fugitiveverleden), heeft hij in deze film getemperd door toevoeging van genre-ingrediënten uit de betere Amerikaanse en Franse politiefilm. Naast de klassieke actiescènes is er de eenzaamheid van de integere politieman die het opneemt tegen de overmacht van het milieu. Zaman is behalve een routinier in het vak, dit in tegenstelling tot zijn medewerker Frank (Herbert Flack), die nog alles moet leren, toch ook slechts een mens, wiens zwakheden de gangsterwereld handig tegen hem uitspeelt. Tegenover keiharde scènes, eigen aan het genre, plaatst Le Bon nu en dan subtiele humane en humoristische accentjes, die het publiek gretig meepikt. De sfeervolle schildering van het Antwerpse nachtleven is een bijkomende attractie.

Belangrijker is dat veel meer dan in Guy Lee Thijs' De Potloodmoorden de psychologie van

Raymond van het Groenewoud in ‘Na de Liefde’.

het hoofdpersonage uitgediept is. Zaman is de eerste volwaardige psychologische politiefilm van de Vlaamse film.

Zowel het scenario als de realisatie hebben een behoorlijk niveau. Le Bon gaf zijn film ook een typisch Vlaams karakter mee en dat niet uitsluitend dank zij de vlotte Antwerpse dialoog.

Naast de hierboven vermelde kwaliteiten vallen ook nog op: de knappe acteursregie, volgens de cineast vooral het resultaat van een doordachte casting, en de boeiende montage door vakman Ludo Troch. Kortom, Le Bon slaagde in zijn opzet, nl. voor de eerste keer een B-film te realiseren die aanslaat bij het publiek. Dat hij zijn ideologische opstelling daarbij niet verloochende, maakt zijn werk nog verdienstelijker.

Na de liefde.

Sterk in de schaduw van Zaman verscheen op het Vlaamse bioscoopscherm het debuut in de lange speelfilm van Jaak Boon.

Het is het verhaal van een onvolwassen dertiger, Gerard, een antiquair, die vruchteloos een roman probeert te schrijven. Als mislukkeling en outcast vindt hij troost bij zijn zus Ingrid (Nicole Colchat), die in haar huwelijk met Pierre (Frank Aendenboom), een vakbondsafgevaardigde, al even zielig is als haar broer. De poging van Gerard om opnieuw een relatie op te bouwen met zijn vroegere verloofde Denise (Guusje van Tilborgh) eindigt wanneer Pierre zich over Denise ontfermt.

De cineast, tevens scenarioschrijver, weet van zijn melodramatisch en soms tragikomisch gegeven geen psychologisch overtuigend filmverhaal te maken. Gerard, gespeeld door Raymond van het Groenewoud, blijft als hoofdfiguur te oppervlakkig en is voor de kijker daarom totaal oninteressant. Ook op het gebied van de fotografie en de montage stelt Na de liefde teleur.

Jaak Boon heeft inmiddels ervaren dat het niet voldoende is een populair zanger tot filmacteur te promoveren om het publiek in de bioscoopzaal te krijgen.

Wim de Poorter