elkaar. Kortom het gaat over: Drie Zusters van Anton Tsjechov, gespeeld door de toneelgroep Globe en Sugar and Spice van Nigel Williams opgevoerd door de Nieuwe Komedie, beide toneelgezelschappen die met veel inzet en veelal jonge spelers werken.
Allereerst dan de voorstelling van Globe van Drie Zusters van Tsjechov onder regie van Gerardjan Rijnders, in een decor en kostuums van Paul Gallis. De inhoud van het drama werd door Jean Louis Barrault in drie zinnen bondig samengevat: ‘1. Drie zusters dromen van Moskou. 2. Gaan ze naar Moskou? 3. Nee, ze gaan niet’. Het decor waarbinnen deze tragedie zich afspeelt, bestaat uit een hoge kamer met deuren en een groene houten lambrisering met een achter-eetkamer op een draaischijf die enkele keren van de achtergrond naar voren wordt gedraaid (eerste en tweede bedrijf), verder is er een rommelige zolder-slaapkamer met kleerkast en verscholen bedden en een scherm op de voorgrond (derde bedrijf) en een hoge buitenmuur van afhangend doek met rode stenen en hoge ramen: buitenkant van een herenhuis met daarvoor tuinbank en smal grasgazon (vierde bedrijf). Dit toneelbeeld geeft heel duidelijk een quasi realistisch vervreemdend effect dat nog wordt versterkt door een vreemde lichtval via openslaande deuren en een half duister. Het is een vervreemding die soms een wrang komisch effect heeft dat wordt versterkt door de kostumering van de figuren met extravagante pruiken, een uitdagend nachttoilet en later bontmantel met muts van Natasja, een van de zusters, en het spel en optreden van de zonderlinge broer met in zijn gezelschap de gedienstige conciërge van de districtsraad met zijn spraakgebrek en de houterige typering van de leraar van het gymnasium, echtgenoot van Masja, en daar nog boven op is er het carnavalslied uit de transistorradio en tot slot het lied van Dusty Springfield: ‘I love you’. Daarnaast wordt de verveling en het wachten wel extra onderstreept door lange stiltes waardoor de voorstelling erg lang rekt en deze verveling op de toeschouwers overslaat met als gevolg vele lege plaatsen na de pauze tijdens de voorstelling die ik zag (Tilburg 16 maart). Maar deze voelbare, tragi-komische wrange, slepende sfeer
gaf een extra dimensie aan deze Tsjechov opvoering die in vele opzichten afweek van vroegere, meer naturalistische benaderingen zoals onder regie van Peter Scharoff, of een opvoering van Globe in 1972 onder regie van Ton Lutz.
Als tweede in vele opzichten een tegenhanger: Sugar and Spice van Nigel Williams (35) door de Nieuwe Komedie (Den Haag) onder regie van de Engelse regisseur Bernhard Goss. De Engelse toneelschrijver Williams zet de harde lijn van Pinter in het toneel door. De harde lijn die zowel in spel als taalgebruik tot uiting komt en die de verveling die tot felle agressie leidt, van de Londense jeugd tot uitdrukking brengt. Het stuk dat zich afspeelt binnen een kamerdecor, een appartement in een flat, dat opgezet is op een open toneel met op de achtergrond straatgeluiden, autoverkeer, af en aan rijdende metro en sirenes en soms keiharde discomuziek, gaat over een groepje jongeren uit de grauwe buurt in Zuid-Londen, Brixton. Punkmeiden en -jongens die op een zaterdagmiddag naar een voetbalwedstrijd van Chelsea zijn geweest. Het stuk heeft zelf ook iets van een harde ‘voetbalwedstrijd waarin voor de rust de meiden in de aanval zijn en na de rust de jongens’. Voor de pauze wordt die aanval geleid door een zekere Sharon; zij speelt een dominerende rol en haar taal en hele optreden zijn grof en fel en onder haar leiding wordt een jongen Steve binnengelokt die op hardhandige wijze wordt aangepakt en gemolesteerd. Na de pauze vallen een paar jongens binnen en zijn de rollen omgekeerd. Onder leiding van een kaalhoofdige krachtfiguur is het dan de beurt aan de meisjes waarvan er een wordt ontkleed en er ontstaat een geruzie als van ‘een zootje dolle honden’. Het loopt helemaal uit de hand en met een kapotte fles wordt de weerloze jongen zwaar gewond en de gewonde Steve en het ontredderde meisje Carol blijven alleen achter. Het spel was vol hevige actie, er werd zeer lijfelijk gespeeld vol dreiging en agressie. Een soort modern actietoneel waarin duidelijk de achtergrond van de losgeslagen jeugd zichtbaar werd en hoe verveling kan overslaan in bandeloosheid en geweld.
Zo naast de berusting en melancholie in de Drie Zusters, keiharde actie en ontlading in Sugar and Spice, met als diepste bron oeverloze verveling.
Piet Simons
Auteursrechtelijk beschermd