Ons Erfdeel. Jaargang 26

De Franse Nederlanden

De Franse Nederlanden: actualiteiten.

Culturele Informatie.

Jaak Vandemeulebroucke, Willy Vernimmen en Jan Verroken, allen leden van het Europees Parlement, hebben op 21 december 1982 een ontwerp-resolutie ingediend met betrekking tot de ontplooiingskansen van de Vlamingen in de Franse Republiek.

Hierbij beroepen zij zich onder andere op de Verklaring van Bordeaux van 1 februari 1978 betreffende het probleem van de regionalisatie, de motie van de VN-subcommissie van 25 augustus 1977 in verband met de bescherming van minderheden en de bestrijding van discriminerende maatregelen en de resolutie die het Europees Parlement op 16 oktober 1981 aannam ten voordele van een communautair handvest voor de regionale talen en culturen en ten voordele van een handvest voor de rechten van de etnische minderheden. Zij verwijzen ook naar het feit dat de Frans-Vlamingen herhaalde malen op de officiële erkenning en waardering van overheidswege van hun taalkundige en culturele eigenheid hebben aangedrongen. De drie parlementsleden stellen dat de Commissie van de Europese Gemeenschappen uit een cultureel oogpunt op een actieve wijze moet bijdragen tot de uitvoering van de resolutie van 16 oktober 1981, dit met bijzondere inachtname van het geval van de Frans-Vlamingen. De Franse regering verzoeken zij het etnisch bestaan van de Frans-Vlamingen te herwaarderen door hun taal en cultuur te erkennen en deze in het onderwijs, in het mediabeleid en in het verkeer tussen de lokale/regionale overheidsinstellingen en het individu te realiseren.

Sedert het begin van het lopende schooljaar is aan de regionale talen en culturen de toegang verleend tot het Franse opvoedingssysteem, en dit vanaf het kleuteronderwijs tot en met het universitair onderwijs.

Om over het een en ander van gedachten te wisselen heeft de Broekburgse vereniging ‘Tegaere-Toegaen’, waarvan de voorzitter Joël Sansen zelf voor het onderwijs van de ‘Vlaamse’ taal aan de normaalschool van Rijsel verantwoordelijk is, in het Frans-Vlaamse Belle onlangs een vergadering belegd.

Uit een algemene analyse van de lopende onderwijsvernieuwing is gebleken dat het vereiste minimum van vijftien leerlingen op het niveau van het collège te hoog ligt. Daarom zijn er op nationaal vlak reeds stappen ondernomen om dit aantal tot acht terug te schroeven. Verder werden ook enkele markante Frans-Vlaamse ervaringen toegelicht. Zo is aan het collège van Broekburg voor de optie regionale taal en cultuur reeds één uur voorzien. Een opinieonderzoek heeft uitgewezen dat er heel zeker honderdvijftig geïnteresseerden zijn. Ook het collège van Steenvoorde blijkt positief te reageren op het nieuwe onderwijsbesluit.

Om de reeds ondernomen acties nog wat aan te zwengelen, heeft de vergadering onder andere de realisatie van een Frans-Vlaams woordenboek en de hervatting van intensieve stages voor onderwijzers in het vooruitzicht gesteld.

Nog tot 1 mei 1983 loopt in de Fondation Prouvost te Marcq-en-Baroeul de aanbevelenswaardige tentoonstelling Dans la lumière de Corot.

Corot (1796-1875), die in de natuur steeds zijn leermeester vond, is zowat de sleutelfiguur van een school van 19de-eeuwse landschapschilders die voor een stuk het impressionisme aankondigde. In de schaduw van het werk van Corot kan je in de Fondation ook enkele merkwaardige Atrechtse 19de-eeuwse

[p. 301]

landschapschilders, alsook de school van Lyon met enkele minder bekende kunstenaars en die van Honfleur met onder andere Eugène Boudin (1824-1890) en Johan Bartold Jongkind (1819-1891) bewonderen.

De galerij ‘Septentrion’ is elke dag open van 14 uur tot 18 uur; op zondag van 10.30 uur tot 12.30 uur en van 14 uur tot 19 uur. Op maandag is de Stichting evenwel gesloten.

Publikaties.

Het speciale nummer 740 (7-9 januari 1983) van het Frans-Vlaamse weekblad Croix du Nord maakt van de jaarwisseling gebruik om via enkele interessante aantekeningen over 1982 de toekomst in te blikken.

Op het vlak van de economie is er onder andere de pragmatische analyse Le Nord-Pas-de-Calais face à la crise internationale van Michel Falise. Ook al schrijft Falise voor sommigen bijwijlen wellicht wat te opvallend naar een welbepaalde ideologie toe, toch kan niemand loochenen dat hier heel wat interessante ideeën en suggesties bijeen staan. Zo waarschuwt hij voor te gespannen verwachtingen van de nieuwste sectoren. Zij zijn meestal het resultaat van nationale opties. Dezelfde waarschuwing geldt ook voor de hoop die men al te graag en al te gemakkelijk in de nationale regering stelt. Falise pleit ervoor dat de Frans-Vlaming zoveel mogelijk zelf zijn moeilijkheden verhelpt. Dit kan via de ontwikkeling van de diensten, een sector die meer industrieel en exportgericht is dan sommigen wel vermoeden. Verder moet de regio zichzelf waarmaken wat haar export betreft. Een gelijkaardige creativiteit of originaliteit wordt verondersteld bij de innovatie van de ondernemingen en de arbeidsmobiliteit van de werknemers. Hij vertrouwt ook op de industriële ervaring van de Frans-Vlaming.

Van de 64 pagina's gaan er ook heel wat naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 1983. Van elk der grootste gemeenten en steden - zomaar eventjes 86! - van het Noorden-Nauw-van-Kales krijgen we in de mate van het mogelijke een beeld van de machtsverhoudingen op de politieke kaart. Wat verder opvalt, is het antwoord op de vraag 1982 fut-il un bon millésime culturel? Voor het Festival van Rijsel is de balans eerder negatief: het aantal manifestaties nam toe, maar de publieke belangstelling stagneerde. Bovendien kan het voortbestaan van ‘l'Automne culturel de Tourcoing’, een andere manifestatie van formaat voor de melomaan, omwille van gemeentelijke budgettaire problemen in het gedrang komen. Positiever is dat Robeke met het ‘Ballet du Nord’ eerlang het regionaal centrum van de danskunst wordt. De politiek van decentralisatie en de culturele conventie tussen de staat, de regio en het ministerie van cultuur heeft wat het toneel betreft alle verwachtingen ingelost. Ook op het vlak van de plastische kunsten kan het Noorden tevreden op 1982 terugblikken: in Duinkerke opende het ‘Musée d'Art Contemporain’ zijn deuren en heel binnenkort gaat ook het ‘Musée d'Art Moderne’ van Villeneuve-d'Ascq open. Algemeen bekeken kondigt 1983 zich beloftevol aan.

In de marge van dit artikel breekt een zekere Annabel ook een lans voor de Vlaamse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen in het bijzonder en voor de waardering van etnische minderheden in het algemeen.

In Elseviers Magazine van 22 januari 1983 neemt Michel van der Plas onder de titel Het Nederlands in de Westhoek een interview af van Jozef Deleu. De kern van het artikel handelt over de toenemende interesse én vanwege de Nederlandssprekende én vanwege de Franssprekende Frans-Vlamingen voor het Nederlands uit een reflex van cultureel-historische verbondenheid en op grond van economische overwegingen. Ook de steeds gunstiger taalpolitiek die de Franse overheid de laatste jaren is gaan voeren, komt ter sprake.

In de reeks Histoire des villes du Nord et du Pas-de-Calais, onder leiding van Yves-Marie Hilaire, is op het einde van 1982, na Histoire de la ville de Saint-Omer van Alain Derville e.a. en Histoire de Cambrai van Louis Trenard e.a., Histoire de Valenciennes verschenen.

Zoals dat ook bij de eerste twee volumes het geval was, is Histoire de Valenciennes het resultaat van de samenwerking tussen een aantal historici en geografen, dit keer geleid door Henri Platelle.

In vijftien hoofdstukken ingedeeld, maakt het boek een evenwichtige indruk. De auteurs laten de geschiedenis van Valencijn beginnen met de Romeinen. Dan volgen de grote historische stapstenen die ons tot het 20ste-eeuwse Valencijn brengen: de economische en politieke opgang van de stad in de 11de en aan het begin van de 12de eeuw; middeleeuws Valencijn; de bewogen 16de eeuw met haar politieke en religieuze verwikkelingen; de tijd van de aartshertogen en de daaropvolgende aanhechting bij Frankrijk in 1677; Valencijn tijdens de Revolutie en het Keizerrijk; het ontstaan en de expansie van de steenkoolindustrie in de 18de eeuw en hun impact op de opkomst van de metaalindustrie in de 19de eeuw. Komt dan de 20ste eeuw. Na een periode van welvaart en één van crisis tussen de wereldoorlogen, volgt na de Tweede Wereldoorlog geen echt lange periode meer van onverdeelde economische hoogconjunctuur. Toch eindigt het boek op dezelfde optimistische toon waarin Pierre Carous, senator en burgemeester van Valencijn, reeds het woord vooraf schreef: de stad zal

[p. 302]

niet sterven, maar ook nu weer de weg naar de welvaart terugvinden.

Het boek is heel compact van inhoud. Dit zal wel liggen aan het feit dat de tien auteurs, wier namen bijna a priori kwaliteit garanderen, elk op hun eigen terrein in een beperkt aantal bladzijden hun verhaal moeten doen.

Op de 300 pagina's tekst volgen nog 25 bladzijden bibliografie en documenten. Het boek bevat ook een 25-tal illustraties die op dit geglaceerde papier prachtig tot hun recht komen.

Luc Verhaeghe.

Henri Platelle e.a., Histoire de Valenciennes, nummer 3 in de reeks Histoire des villes du Nord-Pas-de-Calais, Presses Universitaires de Lille, Lille, 1982, 333 blz.