Ons Erfdeel. Jaargang 26

Electronische muziek van Tera de Marez Oyens.

Het komt de laatste tijd steeds meer voor dat vrouwen die componeren op exclusieve concerten en zelfs festivals van zich doen spreken. Terecht: te veel heerst nog de mening dat een vrouwelijke componist iemand is die voor het onderwijs schrijft en zich hooguit aan een lied waagt. In Polen wordt regelmatig werk van vrouwen geprogrammeerd, maar ook in Frankrijk en in de Verenigde Staten treft men genoemde vooroordelen minder vaak aan.

Het niveau van het electronisch concert dat de Utrechtse Studio voor Sonologie op 15 november aanbood deed in geen enkel opzicht onder voor het gemiddelde niveau dat deze concerten doorgaans te bieden hebben.

Veel van de composities verwerkten de menselijke stem. In twee gevallen pas nadat eerst

[p. 127]

een electronisch exposé werd gegeven. Mary Beth Nelson betrok de stem als in Berio's Visage, in het expressieve grensgebied waarin lachen en huilen in elkaar vervloeien. Ook Nicole Lachartre (geraffineerder) roept spanningen op in buitenmuzikale associaties, zoals de titel al kon doen vermoeden: haar Temps intemporel is onderdeel van de cyclus Suicide cosmique. Bij Nelson voert het hijgen van de stem spanningen op, bij Lachartre zijn het de vervreemdende klanken van een klokkenmuseum (het hijgen van de tijd) die stuwing brengen.

Veel te veel aan galmende sonoriteiten bood een werkstuk van Suzanne Marcus: Shapes of the Voice, een woordklankbad dat tot verdoving leidde. We werden ondergedompeld in geluid. Nee, dan was een pretentieloze Transformation van Marian de Garriga veel effectiever.

Ook Elizabeth Fan Hayden Pizer toonde wijze beperking, maar de met synthesizer gemodelleerde fluitklanken, hoe poëtisch op zichzelf ook, in verstild-meditatieve beweging, kwamen niet boven het decoratieve uit, het duurde ook veel te lang.

Het meest verrassend was een soort van concert voor piano en tape van Tera de Marez Oyens uit 1982: Charon's Gift. De titel deed weer eens programmatische associaties vermoeden, maar afgezien van het begin en het eind met zijn vanuit de laagte opstijgende piano-akkoordbrekingen bleef het werk ‘beperkt’ tot pure speelmuziek.

Reeds eerder op een concert in De IJsbreker in Amsterdam, dat geheel aan het werk van Tera de Marez Oyens was gewijd, toonde zij een muzikanteske inslag (post-impressionistische speelfiguren) met kleurige complementen die op de band waren gerealiseerd. In Charon's Gift werkt met name de combinatie van levende pianoklank met gemodelleerde pianogeluiden heel verrassend, een flitsend-speelse mozaïek.

Van haar meest omvangrijke werk kregen we in De IJsbreker slechts fragmenten voorgezet: een oratorium voor orkest, twee koren, vier solisten en twee spreekstemmen getiteld The Odyssey of Mr. Goodevel naar een tekst van M.S. Arnoni (1976/1981) in vier delen en in een lengte van circa 90 minuten. Echt wel iets anders dan een pianostukje voor beginners of een harmonisatie van een volksliedje!

Ernst Vermeulen.