Ons Erfdeel. Jaargang 26

Julian Key.

De grote publiciteitspanelen, de zggenaamde 20 vierkante meter, die het stedelijk landschap van de twintigste eeuw zo nadrukkelijk mee bepalen zouden uitstekende dragers kunnen zijn van een nieuwe kunstvorm. Veelvuldig verspreid in stad en land zouden zij een volmaakt evenwicht moeten kunnen vinden tussen hun reklameboodschap en een artistieke uitvoering. De gelegenheid om via de reklameborden een vorm van beeldende kunst dichter bij het publiek te brengen, wat de publicitaire mogelijkheden nog zou vergroten, wordt helaas maar al te weinig door de verantwoordelijke agentschappen aangegrepen. De affiche als zelfstandig artistiek fenomeen is echter al vanaf 1900 aan de orde geweest. Enkele tentoonstellingen hier en daar hebben duidelijk gemaakt dat er voortdurend kunstenaars al dan niet met succes speurwerk in die richting hebben verricht. Het lijkt er echter op dat het grote formaat van de reklameboodschap een faalangst bij de kunstenaars veroorzaakt die hen onmachtig maakt om inhoud en vorm verantwoord bijeen te brengen.

Als de achttienjarige Julien Keymeulen in 1948 bij het agentschap Vanypeco in dienst komt, zijn in het buitenland de later beroemde specialisten al aan 't werk: Raymond Savignac in Frankrijk, Donald Brun in Zwitserland, om er maar enkelen te noemen. Zij blijken zich bewust te zijn van de typische eisen die gesteld worden door het grote formaat, de openbare plaats en de wervingskracht die uit de grafische vormgeving moet spreken. In 1955 verschijnt een eerste affiche van de Brabander Julien Keymeulen op de Belgische borden en vanaf dat moment heet hij Julian Key. Niet zomaar een naamsverandering of een schuilnaam maar een aanduiding dat de nog jonge Keymeulen begrepen heeft dat de

[p. 117]

eisen waar we het zonet over hadden inderdaad essentieel waren voor het vak waarin hij terecht was gekomen. Hij heeft dan z'n ambities om kunstschilder te worden (voorlopig) opgeborgen en weet dat hij zich in het harde reklamebusinessmilieu pas zal kunnen waarmaken wanneer hij inderdaad dé beste wordt. Zijn z'n eerste realisaties mogelijk nog enigszins beïnvloed door buitenlandse voorbeelden, in 1958 breekt het échte talent open. In dat jaar ontwerpt Julian Key voor de Wereldtentoonstelling te Brussel de nu haast historische affiche ‘Vijftig jaar Moderne Kunst’ die ook gebruikt zal worden als kaft voor de catalogus van deze magistrale tentoonstelling. Pierre Baudson meent terecht dat met deze eerste kapitale creatie Key de basis legde voor een oeuvre waarbij de schilder, de reklametekenaar, de kunstenaar en de technicus, hand in hand werken. Haast alle kwaliteiten zijn al in dit werk terug te vinden: eenvoud van vorm, zin voor synthese, plastisch evenwicht tussen tekst en beeld, zin voor gedoseerde intelligente humor en artistieke creativiteit. Zonder overdrijving mogen we zeggen dat dit ontwerp, na haast vijf en twintig jaar, nog steeds z'n volle kracht heeft behouden en beslist tot de klassieken in het genre gaat behoren. Daarmee is Key dan ook op het goede spoor en zal hij haast ononderbroken dezelfde kwaliteiten blijven ontwikkelen. Z'n artistieke begaafdheid ontplooit hij in verschillende technieken waarbij een van de meest opvallende de collage zal worden. Voor een bekend merk van cichorei neemt hij als basis het vertrouwde verpakkingspapier en scheurt het op een zo'n knappe manier dat de noodzakelijke teksten hun waarde behouden terwijl het beeld gevormd wordt door een rokend kopje koffie, waarbij simultaan het recipient en de inhoud opgeroepen worden. Het is, weer in zijn genre, een meesterstuk dat helaas door de klant niet als affiche aanvaard werd en alleen gebruikt werd als vouwblad. Hierin zit een stuk tragiek voor de kunstzinnige ontwerper: de discrepantie tussen zijn unieke creatie en het gebrek aan artistiek gevoel bij de opdrachtgever. Een ander, zeker niet minder geslaagd ontwerp, dat ditmaal gelukkig uitgevoerd kon worden, is dat voor een koffiefabrikant waarbij de naam op een ongewoon intelligente en humoristische wijze in beeld werd gebracht. Een zwarte kat met lichtende groene ogen werd als het ware getransformeerd in een dampende koffiekan waarbij iedere tekst overbodig werd. Het is een voorbeeld van publiciteit waarbij het artistieke element domineert zonder afbreuk te doen aan het wervingsidee.

Deze enkele voorbeelden, die zelfs geen reproduktie nodig hebben, omdat men ze via het woord door eigen fantasie tot leven kan brengen, geven een perfekte indruk van het werk van Julian Key. Je zou hem de meester van de beperking kunnen noemen omdat hij zoekt naar een eenvoudige uitbeelding die zich vaak zonder overtollige tekst kan waarmaken als publiciteitstrekker. In z'n beste ontwerpen is ook duidelijk de hand van de verborgen kunstschilder terug te vinden in de strepen van de verfborstel die aan het motief een ongekunstelde vorm geven die het publiek zeker niet onverschillig zullen laten. Deze bescheiden kunstenaar is erin geslaagd het stadsbeeld niet slechts wat minder treurig te maken maar er een toets artisticiteit aan toe te voegen die sterk afsteekt bij wat we doorgaans op muren en panelen te zien krijgen.

Ludo Bekkers.

Julian Key door Pierre Baudson e.a., Uitgeverij Lannoo, Tielt-Bussum, 101 blz., ill.