Ons Erfdeel. Jaargang 25

[p. 444]

Beeldende kunst

Het logisch evolueren van Andy Allemeersch.

Waarom zou Andy Allemeersch niet bij vlagen mogen werken? Hij is iemand die verandert en toch zichzelf blijft, die geregeld een nieuwe thematiek aanboort in zijn werk, maar deze nieuwe gegevens telkens behandelt in een stijl die de zijne is. In deze evolutie die twintig jaar geleden is begonnen, is elke periode inderdaad weer rijker verwoord, weer beter, juister, aantrekkelijker, vormvolmaakter.

Jaren geleden heeft hij geboeid het vegetatieve leven van dieren en planten verkend en aspecten daarvan, macro vergroot, neergeschreven in boeiende werkstukken. Het was zijn speurwerk naar de essentie van vormen, de inwerking van vormen op elkaar binnen het gegeven vlak van een schilderij, de spanning van kleuren binnen deze vormen. Geleidelijk aan kreeg hij de vormgeving onder de knie. Na een reis door de Sovjetunie, schilderde hij zijn eigen ikonostase, een prachtige Slavische herinnering, zijn persoonlijk reisverhaal. Toen, circa 1970, kwam de figuur, de mens in zijn schilderkunst binnen. Het werd een aangrijpende periode. De mens trad ten tonele, aarzelend, schoorvoetend, zelden in zijn gehele gestalte, maar meestal onder de vorm van detailwerk, beangstigende ogen en koppen, mannen en vrouwen die in de wereld kennelijk geen blijf wisten, geen honk en geen heul vonden. Allemeersch schilderde de menselijke existentie op een rauwe, verscheurde en verscheurende wijze. Hij kent het smartelijk geworpen zijn in een wereld die de mens niet ligt en waarin de mens voortdurend op zoek is naar gelijkgestemden. Titels uit die periode zijn: Waarom? Gele angst, Zal ik altijd alleen zijn? Help. Deze Bacon-achtige ervaring zou voor Allemeersch kennelijk de weg openen naar een resoluut eigen vorm.

De mens in zijn vroeger werk,

Andy Allemeersch: ‘Mat’.

onstuimig weergegeven segmenten van zijn bestaan, bleef niet alleen. De drang naar de andere, naar confrontatie en dialoog heeft in zijn schilderijen, volgens een eigenlijk logische evolutie, beweging en ritme geaccentueerd. Zo verschenen boksers in zijn oeuvre: het spel met het lichaam, met verstand en lenigheid, het spel van de flitsende beweging, van aanval en afweer, van toetakeling en aftakeling, de sport van mensen die er alleen op uit zijn meester te blijven, elkaar te overklassen. Het zijn even donkere, weinig bevallige figuren, die de sfeer oproepen van deze rumoerige en nogal eens obscure tweekampen. Maar in het schilderij hebben ze een doel; ze hebben er een functie, ze zijn niet meer zomaar in het leven geworpen, zij willen en moeten het hier verdedigen. Een eigenaardige kijk op levensinzet en optimisme, maar toch. Zo kwamen ook autocoureurs aan de beurt en daarop, enigszins verstild maar niet minder onstuimig spijts alle beheersing, het biljartspel. Eveneens een spel van hoge behendigheid, van meten en passen, waarbij de kunstschilder ook bijzonder scherp zijn personages in het oog heeft gehouden: hun koppen, bijna even rond en glad als de biljartballen zelf, hun sprekende houding, hun o zo waakzame onverschilligheid voor de stoot van de tegenstrever, voor het berekende en afgewogen risico van bal- en bandeffect. Dit was in Allemeersch' evolutie een bijzonder belangwekkende periode, want hij verliet hier resoluut de anekdotiek voor schilderkunstig doorvoeld werken. Het groen van het tafellaken heeft hij toen geëxploreerd en bestudeerd. Het verkleurde soms heel gevoelig

[p. 445]

Andy Allemeersch:
‘De laatste stoot’.

en geraffineerd tot een bevreemdend geel. En deze ook wel wat vreemde wereld binnen de schilderkunst liet de kunstenaar dan nog vaak uiteenvallen in details en segmenten, zoals een hoek van de tafel, een spelfase, voorbeeldig van compositie met de vlekken van de ballen als culminerende punten, die voor kunstenaar en beschouwer een houvast boden. De evolutie gaat verder in een sluitende logica. Ook op de biljarttafel waren er grote leegten en die vinden wij terug in de prachtige serie stillevens waaraan de schilder sinds 1979 werkt. Hij heeft een speciale kijk op het stilleven; het lijkt wel of hij onze aandacht eigenlijk wil afleiden van wat hij voorstelt. En die voorstelling is beperkt: Vier voorwerpen op een tafel, Vijf voorwerpen op een rek, drie schaakstukken in de hoek van een schaakbord, Witte fles met rode dop, ajuinen, rapen, eieren, peren en zo voort, allemaal geschikt en ondergebracht, als het ware verdrongen in de rechter of linker bovenhoek van het schilderij. Dit is op het eerste gezicht een nog verstilder wereld geworden: er gebeurt inderdaad niets meer, geen spel, geen sport, geen spanning. Of toch? Want de kunstenaar trekt de aandacht van de beschouwer met enkele gewone, doodgewone voorwerpen en intussen verplicht hij ons te kijken naar het gehele schilderij. De rest van zijn vlak is inderdaad leeg gebleven, is vrijgelaten voor interpretatie. De toeschouwer mag invullen, mag binnentreden in deze nieuwe wereld. Allemeersch toont hier naast de stofbeheersing van de enkele voorwerpen ook een verrijkt palet, vlakvormig uitgespreid over de leeggevallen ruimte, uiterst versoberd, delicaat en diep.

Andy Allemeersch:
‘Structuur in de haven’.

Hij is thans nieuw werk aan het maken, met het bekende ‘staketsel’ van Oostende als aanleiding, opnieuw met grote vlakken leegte voorin, als wipplank, als alibi voor de kijker. Wellicht zal hij hier weer ritme en beweeglijkheid inschakelen.

Allemeersch is ook een uitstekend tekenaar. Wij vinden hier een zelfde evolutie als in zijn schilderkunst, maar dan vanzelfsprekend met de vele typische mogelijkheden van het brede veld tussen zwart en wit en aan de hand van een veelal bewogen streepjestechniek.

Het gehele oeuvre van deze kunstenaar vaart op een innerlijk ritme: zowel de tragische blikken van koppen, coureurs en biljartspelers, zowel de gedesaxeerde perspectief van de biljarttafel, zowel de spanning binnen het lege opstapje van zijn stillevens.

Andy Allemeersch: ‘Structuur’.

[p. 446]

Hij werkt dus eigenlijk niet bij vlagen. En vooral, hij blijft door alle vlagen heen herkenbaar zichzelf.

Fernand Bonneure.

Andy Allemeersch (Roeselare, 1934) studeerde aan de academie en aan de rijksnormaalschool (sectie plastische kunsten) te Gent en is leraar plastische opvoeding aan de rijksmiddelbare scholen van Torhout en en Koekelare. Zijn werk werd herhaaldelijk weerhouden voor kunstprijzen (Oostende, 1960; West-Vlaanderen, 1966; Knokke, 1967; West-Vlaanderen, 1970; St.-Martens-Latem, 1976) en kreeg de bronzen medaille bij de Europaprijs voor Schilderkunst, Oostende, 1976. Hij exposeerde zijn werk in diverse steden van België en Nederland, ook in Frankrijk en Zwitserland. Allemeersch exposeerde nieuw werk te Roeselare in maart 1982.
Atelier: Duivenhokstraat 53, 8400 Oostende.