Ons Erfdeel. Jaargang 24

De Brakke Grond, cultureel centrum van de Vlaamse Gemeenschap in Amsterdam.

Op 23 mei 1981 werd in Amsterdam De Brakke Grond, cultureel centrum van de Vlaamse gemeenschap, door staatssecretaris voor cultuur, Rika de Backervan Ocken, in aanwezigheid van haar Nederlandse collega Gardeniers en verscheidene ministers, geopend.

Sinds de oorlog hebben de opeenvolgende bewindslieden voor onderwijs en cultuur in Nederland en Vlaanderen, hierbij geinspireerd en voorgegaan door de particuliere sector, initiatieven genomen om de culturele samenwerking binnen ons taalgebied te bevorderen. Het cultureel verdrag tussen Nederland en België kwam in 1946 tot stand en in 1963 publiceerde de Gemengde Commissie ter uitvoering van dat akkoord een nota waarin met klem werd gepleit voor ruimere samenwerking en uitwisseling. In 1974 besloten de ministers van cultuur over te gaan tot de oprichting van culturele huizen, ondermeer in Amsterdam en Brussel. Verleden jaar werd het Taalunieverdrag ondertekend: het is inmiddels door de Tweede Kamer der Staten-Generaal geratificeerd. De overheid heeft zich ook voortdurend laten inspireren en adviseren door commissies en conferenties, zoals ondermeer de Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren.

Al beantwoorden de resultaten van de overheidsbemoeiing lang niet altijd aan de gestelde verwachtingen, toch moet worden gezegd dat in beide landen moeizaam is overgegaan tot het institutionaliseren van de culturele samenwerking tussen Noord en Zuid. Hierbij moest voortdurend worden afgerekend met de klein-Vlaamse en klein-Hollandse mentaliteit, waarvan bekrompenheid en gebrek aan visie het kleinste gemene veelvoud zijn. Daarbij bleef in België de unitaristische reflex van ‘La Belgique de Papa’ nawerken!

Verenigingen, stichtingen, congressen, tijdschriften en publikaties hebben discussie- en denkstof aangebracht omtrent de samenwerking binnen ons taalgebied. Geïnspireerde querellanten bestreden of beleden de samenwerking. De fraaiste kreten gingen verbleken naarmate het uur der waarheid of liever het uur der onontbeerlijke creativiteit naderbij kwam. Men kon niet langer schuilen achter de onverschilligheid en het immobilisme van de overheid in beide landen. De samenwerking werd ondanks alles concreter en dus meer controleerbaar!

Omdat Nederland en Vlaanderen voor mekaar géén cultureel buitenland zijn - tenminste als men verder kijkt dan zijn provincialistische neus lang is! - moet de oprichting van een cultureel centrum voor de Vlaamse gemeenschap in Amsterdam worden beschouwd als een boeiende uitdaging. Hoewel de moeilijkheden bij aankoop en oprichting verre van vreugdevol zijn geweest, moet men durven bekennen dat De Brakke Grond géén cultuurpaleis is geworden, maar een met goede smaak ingericht centrum dat afgestemd is op een efficiënte aanpak. Het is een ontmoetingsplaats met ruimte voor toneel (Het mooiste theatertje van Amsterdam, volgens Burgemeester Polak), expositie, bibliotheek, leeszaal, vergaderingen, enz. Allerminst elitair, maar volkomen geschikt voor het brengen van kwaliteit uit Vlaanderen!

Het protest dat werd gehoord tegen De Brakke Grond is nooit eerder vernomen tegen bepaalde pompeuze en geldverslindende culturele centra in Vlaanderen. Het rumoer omtrent De Brakke Grond komt onecht over, want is in de kern te herleiden tot een uiting van bange bekrompenheid. Het eigen dorps-

[p. 461]

huis of de eigen kerkfabriek in Vlaanderen krijgen nooit genoeg... wat ook de doeltreffendheid en de kwaliteit van de prestaties mogen zijn! Hierbij vergeet men dat een vaste ontmoetingsplek in Amsterdam, de Vlamingen zal verplichten in alle uitingen van cultuur kwaliteit na te streven. In Amsterdam heeft de Vlaamse gemeenschap een huis verworven waar ze kan bewijzen dat het Zuiden méér te bieden heeft dan het Noorden vaak vermoedt. Dat is een serieuze opdracht. Vandaar dat alle partijpolitiek gekrakeel en persoonlijke belangen opzij zullen moeten worden gezet, want het streefdoel blijft een goed totaalbeeld te brengen van het creatieve Vlaanderen, in al zijn facetten.

Bij voorbaat de geboden mogelijkheden wegwuiven, is een uiting van angst het niet aan te zullen kunnen. Misschien heeft dat weer te maken met dat vermaarde Vlaamse minderwaardigheidscomplex.

De manifestaties naar aanleiding van de opening hadden een goed niveau. De tentoonstelling van Octave Landuyt was géén toegeving aan de Nederlandse (lees: Hollandse) smaak, maar integendeel een Vlaamse présence in de lijn van onze schilderstraditie.

Dank zij de rellen rond De Brakke Grond wéét heel Nederland nu dat er in Amsterdam een Vlaams cultureel centrum is opgericht. Indien wij deze publiciteit zelf hadden moeten bekostigen, dan had ze allicht de kostprijs van de investering overtroffen.

De Brakke Grond moet een bijenkorf worden van cultureel verkeer. Daarom moet alle waarlijk creatief talent uit Vlaanderen worden aangetrokken, afgezien van het pluimage!

Jozef Deleu.

De Brakke Grond, Cultureel Centrum van de Vlaamse Gemeenschap, Nes 45, 1012 KD Amsterdam. Tel. [phone].