Ons Erfdeel. Jaargang 24

De financiële achterstelling van de Vlaamse universiteiten.

In de brochure De financiële achterstelling van de Vlaamse universiteiten en het universitair onderzoek in Vlaanderen schrijft J. Hoste, rector van de Rijksuniversiteit te Gent en voorzitter van de Vlaamse Interuniversitaire Raad, een kernachtig woord vooraf. Hij vraagt zich af hoe het komt dat ondanks de onmiskenbare Vlaamse vooruitgang dit essentieel probleem bij de publieke opinie een zekere wrevel verwekt. Velen twijfelen blijkbaar of deze relatief geprivilegieerde sector, waarvan de resultaten niet direct meetbaar zijn, met het dure en schaarse overheidsgeld verder in deze benarde tijden moet worden geholpen. Wie zo denkt, geeft er zich geen rekenschap van dat wetenschapsbeoefening nauw en direct is verbonden met de Vlaamse welvaart.

Het gaat in deze brochure niet alleen over het communautair eerlijk verdelen van de overheidsgelden tussen de Nederlandstalige en Franstalige universiteiten. Maar ook om de conceptie en de mentaliteit omtrent de kwalitatieve uitbouw van de wetenschap. De eenvoudige sociale rechtvaardigheid eist daarbij dat de beschikbare overheidsgelden tussen de universitaire instellingen worden verdeeld op demografische grondslag. Een paar duizend arbeidsplaatsen en ook het wetenschappelijk potentieel staan hier voor Vlaanderen op het spel.

De brochure zelf is opgesteld op basis van twee nota's over de voornaamste elementen van de financiële achterstelling van de Vlaamse universiteiten en het universitair onderzoek in Vlaanderen, daterend van 28 mei 1979 en 16 april 1980. De eindredactie is verzorgd door R. Caers, F. Vannieuwenhove en J. van de Perre. De auteurs gaan uit van de stelling dat, om in crisistijd te overleven en een bepaald welvaartspeil te behouden, Vlaanderen slechts over enkele troeven beschikt: de relatief gunstige geografische ligging, de werkkracht, de culturele, wetenschappelijke en technologische ontwikkeling. Hieruit volgt dat er ruimte moet worden gecreëerd voor een nieuw en krachtig industrieel beleid en dus ook voorrang moet worden verleend aan de culturele en wetenschappelijke ontwikkeling.

Het wetenschapsbeleid in België lijkt onsamenhangend, onder meer door zijn spreiding over verschillende overheidsinstanties. Erger is dat het verdelingssysteem tussen de Nederlands- en Franstalige univer-

[p. 305]

siteiten voor de Vlaamse Gemeenschap een verlies betekent van vier à vijf miljard per jaar. Enigszins ironisch klinken de argumenten die senator Willy Calewaert in 1975 aanhaalde om deze onrechtvaardige verdeling aan te klagen: 1) de industrialisering is groter in Vlaanderen dan in Wallonië; 2) er zijn aan de universiteiten meer Vlaamse dan Waalse studenten ingeschreven; 3) de culturele vitaliteit van Vlaanderen is altijd groter geweest dan in Wallonië. In 1975 beschouwde W. Calewaert, de huidige minister van Nationale Opvoeding, de achterstelling dus als onverantwoord. In 1979 ging 52,5% van de 21,5 miljard naar de Franse en 47,5% naar de Vlaamse universitaire instellingen. In datzelfde jaar waren 51% Vlaamse en 45% Waalse studenten aan de universiteiten ingeschreven. In 1980 zijn er 53,2% inschrijvingen in Vlaanderen waarvoor slechts 47,4% werkingskredieten worden toegekend. Daarbij komt het onaanvaardbaar verschil van interpretatie tussen het Vlaamse en Franse ministerie van Onderwijs. In 1980 krijgt de RU Gent met haar elfduizend studenten 249,7 miljoen subsidies, terwijl de RU Luik met slechts achtduizend studenten 545 miljoen aan subsidies ontvangt. De auteurs van de brochure besluiten dat er maar één geldig en objectief criterium bestaat voor de verdeling tussen de universitaire instellingen, nl. de demografische verhouding tussen de gemeenschappen. De brochure geeft in een beknopte en leesbare vorm interessant cijfermateriaal over de institutionele financiering van het universitaire onderwijs, de financiering van beurzen en mandaten voor doctorandi en jonge navorsers, de parallelle financiering van het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, het georiënteerd onderzoek van openbaar nut, het technologisch onderzoek, de universitaire ontwikkelingssamenwerking.

Deze oproep van de Vlaamse Interuniversitaire Raad mag niet over dezelfde kam geschoren worden als die van de vele belangengroepen die zich verzetten tegen het inleveren van een deeltje van hun verworven rechten ten gunste van het algemeen welzijn. We hopen dat deze oproep gelezen en gehoord zal worden. Het helpt ons weinig te beschikken over een schare Vlaamse ministers, parlementsleden en gezagsdragers als over deze essentiële problemen geen voor Vlaanderen bevredigende beslissing kan worden genomen.

Mr. Raf Renard.

De financiële achterstelling van de Vlaamse universiteiten en het universitair onderzoek in Vlaanderen, met een woord vooraf door J. Hoste, uitgegeven door de Vlaamse Interuniversitaire Raad, Egmontstraat 5, 1050 Brussel.