Ons Erfdeel. Jaargang 24

De Franse Nederlanden

De Franse Nederlanden: Actualiteiten.

Algemene informatie:

De Frans-Vlaamse steenkoolindustrie stelt op het ogenblik nog zo'n 26.000 mensen tewerk. Het voortbestaan van deze industrietak leek uiterst problematisch te worden tot president Giscard d'Estaing bij zijn bezoek aan de regio in oktober 1980 aankondigde dat de steenkoolwinning tot na 1985 voortgezet zou worden. Voor velen was het een opluchting dat de vroeger gestelde terminus ad quem (1983) zeker enkele jaren verschoven werd.

In de loop van de maand februari 1981 zijn vanuit Parijs wat meer gegevens vrijgegeven. In een schrijven van de Franse minister van Industrie aan de regionale politici lezen wij dat geen enkele van de 7 nog actieve zetels in Frans-Vlaanderen vóór 1982 gesloten zal worden. Dit geldt dus ook voor de zetel Barrois waarvan de sluiting voorzien was vóór eind 1980. Ook de cokesfabriek van Lourches kan zeker nog tot eind 1983 blijven werken. Een week later werd door de voorzitter van de ‘Charbonnages de France’ de nieuwe terminus ad quem voor het Noorden bekend gemaakt, nl. 1990. Deze limiet wordt bepaald door het feit dat het rendement per man in het Noorden-Nauw-van-Kales nauwelijks iets meer dan de helft van het rendement per man in de andere Franse steenkoolbekkens bedraagt.

Culturele informatie:

Naar aanleiding van de herhaalde tribulaties rond de Frans-Vlaamse zender Radio Uylenspiegel heeft voorzitter Régis Demol van ‘Menschen Lyk Wyder’ aan Simone Veil, voorzitster van het Europese Parlement, een open brief gestuurd om het parlement te sensibiliseren voor de discriminerende situatie van de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen.

[p. 300]

De beschuldigingen aan het adres van de mensen achter Radio Uylenspiegel die via deze exclusief culturele zender het overleven van Vlaanderen in Frankrijk willen verzekeren, bestempelt Demol als

-	een scherpe aanval op het Franse patrimonium en zijn meest integere verdedigers;
-	een inbreuk op de persvrijheid, de vrijheid van uitdrukking en op de rechten van de mens;
-	een kaakslag aan de 20 miljoen Europeanen die tot het Nederlandse cultuurgebied behoren.

In het licht van deze vorm van wettige culturele zelfverdediging vraagt de auteur van de tekst dat het parlement zich zou buigen over het recht van de culturele minderheden op zendtijd op de officiële radio en dat het er bij de Franse regering en het Franse gerecht op zou aandringen dat deze van vervolging zouden afzien. Als een soort oratio pro domo steekt dit laatste verzoek door zijn makheid schril af tegen de rest van de tekst. Deze open brief kreeg heel wat positieve aandacht in de Frans-Vlaamse pers.

Van zijn kant heeft Wido Bourel in naam van de werkgroep De Lage Landen in een open brief aan Rika De Backer, staatssecretaris voor de Vlaamse Gemeenschap, en aan de BRT de nodige zendtijd voor een wekelijkse les Nederlands op BRT-2, omroep West-Vlaanderen, gevraagd.

Een dergelijke vraag is niet nieuw. Wel is het zo dat de werkgroep die de belangen van het Nederlands in Frans-Vlaanderen verdedigt bij haar verzoek inspeelt op eventuele interesse vanuit het Franstalige gedeelte van België.

Tot 17 mei 1981 loopt in de Fondation Anne et Albert Prouvost te Marcq-en-Baroeul een expositie over Picasso (Malaga 1881 - Mougins 1973). Een 30-tal schilderijen, een 20-tal keramieken en enkele gravures laten de bezoeker toe kennis te maken met werk van Picasso uit de periode 1953-1973.

De Fondation is toegankelijk van 14 tot 18 uur op werkdagen; van 10.30 uur tot 12.30 uur en van 14 tot 19 uur op zaterdag en zondag; gesloten op maandag.

Publikaties:

Les casseurs de l'été 1566 van Solange Deyon en Alain Lottin is voor sommigen wellicht een vrij intrigerende titel voor een werk dat - zoals uit de ondertitel blijkt - de Beeldenstorm in het Noorden van Frankrijk behandelt.

Het boek bestaat uit 2 delen: Itinéraires... Les iconoclastes et leur destin (1566-1569) en Quelques questions majeures. Het eerste deel schetst de gebeurtenissen die op hagepreken deden uitlopen op de eerste uitbarsting van de Beeldenstorm in het Frans-Vlaamse Steenvoorde op 10 augustus 1566. Vanuit dit epicentrum verbreidde het fenomeen zich spoedig over de rest van Vlaanderen en andere delen van de Verenigde Provinciën. De consequenties lieten niet op zich wachten. Het eerste deel houdt op bij het repressief optreden van Alva en de sporadische terroristische reactie in die Frans-Vlaamse gebiedsdelen waar het calvinisme niet alle elan verloren had. Het is duidelijk dat de auteurs hun werk onmogelijk konden beperken tot het Noorden van Frankrijk. Toch hebben ze er zoveel mogelijk naar gestreefd om Frans-Vlaamse toestanden te analyseren en aan de hand van Frans-Vlaamse getuigenissen hun werk te stofferen. Het tweede deel gaat na in welke mate de beeldenstorm haar explosieve kracht geput heeft uit een samenloop van een politieke crisis die de bestuursorganen uit haar evenwicht bracht en een nooit voorheen gekende religieuze crisis. Of nog, in welke mate de sociale dimensie van de gebeurtenissen van 1566 gedragen werd door politiek-economische crisisverschijnselen. Aan de hand van dit soort vragen komen de auteurs tot de slotsom dat de Beeldenstorm een poging tot religieuze revolutie was, die rekening houdende met de plaats die de katholieke kerk in de staat en de gemeenschap toentertijd innam, op veel punten veel weg had van een revolutie zonder meer. Dat de auteurs in dit tweede deel ook de thesen van andere historici aan een nauwkeurig onderzoek onderwerpen, is ongetwijfeld een pluspunt.

Les casseurs de l'été 1566, een merkwaardig boek omdat het uiteindelijk ook weer de vraag oproept hoe het komt dat o.a. in het Noorden van Frankrijk na de Beeldenstorm van 1566 het katholicisme zo diepgaand opnieuw wortel zou schieten.

Solange Deyon en Alain Lottin, Les casseurs de l'été 1566. L'iconoclasme dans le Nord de la France, éditions Hachette, 1981, 255 blz.

West-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen vertonen cultuurhistorisch gezien een sterke affiniteit. Met haar reeks Oudheden in West- en Frans-Vlaanderen wil de uitgeverij Lannoo diverse deelfacetten van het cultureel erfgoed van beide gebieden uitdiepen.

Het tweede nummer in deze reeks geeft een overzicht van het patrimonium aan huizen en huisgevels van het Frans-Vlaamse stadje Sint-Winoksbergen. Het boek van Luc Devliegher en Miek Goossens is niet uitsluitend een kijkboek, maar biedt de leek ook een brok welkome architectuurtheorie die voor Sint-Winoksbergen tot in de late 16e eeuw opklimt.

Luc Devliegher en Miek Goossens, Huisgevels te Sint-Winoksbergen, uitgeverij Lannoo, Tielt/Bussum, 1980.

Begin 1981 zijn een tweetal teksten gepubliceerd waarin gepleit wordt voor het onderwijs van het Nederlands in de Frans-Vlaamse scholen.

De eerste betreft een drietal bij-

[p. 301]

dragen van kanunnik Maxime Deswarte verschenen in de editie Duinkerke-Hazebroek van La Voix du Nord. Via enkele toponymische en antroponymische gegevens wordt geprobeerd interesse op te wekken voor het Nederlands.

De tweede tekst - vespreid in de katholieke scholen van Frans-Vlaanderen - argumenteert krachtdadig en zonder veel omhaal van woorden het belang en de noodzaak van het onderwijs van het Nederlands. De auteurs zijn Cyriel Moeyaert en Maxime Deswarte. Ze wijzen erop dat het Nederlands de taal is van 25 miljoen mensen. Het onderwijs van het Nederlands noemen ze een natuurlijk recht en is voor hen de aangewezen manier om de verdere mentale en historische aliënatie van de Frans-Vlamingen te voorkomen. De Nederlandse taal is van direct praktisch nut in het economisch vlak en voor historici die zich willen verdiepen in de eigen geschiedenis. Ze maakt ook de studie van andere Germaanse talen zoveel makkelijker. Ten slotte wordt er ook op het eergevoel gewerkt: het onderwijs van het Nederlands komt minder aan zijn trekken in de katholieke scholen van Frans-Vlaanderen dan in de officiële scholen en ten opzichte van het onderwijs van de andere minderheidstalen in Frankrijk blijft het onderwijs van het Nederlands eveneens achter.

Luc Verhaeghe.