Ons Erfdeel. Jaargang 23

[p. 778]

De Franse Nederlanden

Frans-Vlaanderen: Actualiteiten.

Culturele Informatie:

● Een cultuurpolitiek die zich tevreden stelt met wat men bereikt heeft, is op sterven na dood. Een gezonde cultuurpolitiek moet een speerpuntfunctie vervullen die zelfgenoegzaamheid nauwelijks een kans biedt. Niemand zal ontkennen dat Francis Fritz, de spreker op de derde dag van het Nederlands onderwijs in Frans-Vlaanderen op 14 september 1980 te Belle, in dit opzicht een gevoelige snaar aangeraakt heeft. Rekening houdend met het feit dat deze studiedag de aandacht kreeg van pers, radio en televisie zal zijn uiteenzetting haar doel zeker niet voorbijgeschoten zijn.

Francis Fritz, zelf leraar Nederlands, schetste de toestand en de problemen van het onderwijs van het Nederlands in Frankrijk en in Frans-Vlaanderen. We vernamen dat er op universitair niveau 2 complete cyclussen Nederlands bestaan: één aan de universiteit van Parijs (Parijs 4 vooral) o.l.v. professor Brachin en één aan de universiteit van Rijsel 3 o.l.v. professor Thys. De cyclus aan de universiteit van Straatsburg is compleet op de ‘maitrise’ na. Voorts zijn er nog lectoraten aan de universiteit van Besançon, Tours, Grenoble, Nancy-Metz en de Katholieke Faculteit der Letteren te Rijsel. Fritz noemde het een pluspunt dat in Frans-Vlaanderen de volledige cyclus aangeboden wordt In het middelbaar onderwijs wordt het Nederlands slechts in een 3-tal internationale scholen in Parijs en in Frans-Vlaanderen onderwezen. Daar waar de Parijse instellingen niet voldoende ruimte kunnen bieden en met een tekort aan leraren Nederlands te kampen hebben, heeft Frans-Vlaanderen in eerste instantie te weinig leerlingen. Met het onderwijs van het Nederlands op het niveau van de ‘Formation Continue Education Permanente en van de vrije cursussen is het weliswaar heel wat beter gesteld in Frans-Vlaanderen, maar Fritz was duidelijk niet naar Belle gekomen met de bedoeling deze successen in het zonnetje te zetten. Zijn aandacht ging veeleer uit naar de schrijnende toestand van het Nederlands in het middelbaar onderwijs. Dat slechts 6 van de 320 middelbare scholen in Frans-Vlaanderen het Nederlands onderwijzen, gold voor hem als een toestand waarmee hij zich zeker niet wou verzoenen, vooral niet omdat hij de indruk had dat de Franse overheid bereid is iets te doen voor kleinere talen zoals het Nederlands, dit uit een zekere angstreflex tegenover de suprematie van het Engels. Een argument hiervoor zag hij in een te Boekarest gehouden taalcongres waar men volgens het criterium van de belangrijkheid tot een indeling van de Europese talen in 3 taalgroepen kwam. Het Engels, Duits, Frans en Russisch werden er ‘langues de grande communication’ genoemd; het Nederlands, Spaans, Italiaans, Pools en Roemeens ‘langues de communication moyenne’; de Scandinavische talen, het Portugees, Turks en de Slavische talen die nog niet vermeld werden ‘langues de communication périférique’. Ik twijfel er echter ten zeerste aan of deze classificatie, waarin het Nederlands weliswaar de plaats krijgt die het toekomt, voor het Nederlands in Frankrijk positieve gevolgen zal hebben. Ik had de indruk dat Fritz heel eventjes wat minder zwartgallig wou doen. Het was immers eigenaardig dat hij onmiddellijk hierop de opiniepeiling van 1979 van de Franse staatssecretaris voor onderwijs Pelletier analyseerde, waaruit bleek dat niemand van de ondervraagden behoefte had aan het Nederlands als vreemde taal. Hoewel ik met deze enquête zelf geen rekening wens te houden, alleen al omdat nooit vrijgegeven werd waar ze precies gehouden werd (!), toch vind ik dat het beruchte project-Pelletier (inzake de hervorming van het onderwijs van vreemde talen in Frankrijk) dat eruit voortvloeide, Fritz' vertrouwen in de officiële houding ten overstaan van het Nederlands allerminst geloofbaar maakte. Integendeel! Vervolgens illustreerde hij dat het Nederlands in Frankrijk een navrant imago - of misschien helemaal geen imago - heeft: de Fransen zien het Nederlands niet als cultuurtaal en op economisch vlak beschouwen ze de Nederlandse taal ook als niet relevant. Om het Nederlands in Frans-Vlaanderen alvast een reële kans te geven, moet volgens Fritz werk gemaakt worden van de afbraak van dat beeld van de Nederlandse taal en dient er druk uitgeoefend te worden op die directies die zich onwillig tonen om het vak Nederlands in hun lessenroosters op te nemen. Deze onwil wordt natuurlijk wel voor een stuk in de hand gewerkt door een gebrek aan leraren Nederlands in Frans-Vlaanderen. Een eerder ongelukkige plaatsingspolitiek door het Parijse ministerie ligt hiervan aan de basis. Alsof het allemaal nog niet complex genoeg is, eindigde Fritz met het gerucht dat het examen voor het CAPES-diploma voortaan slechts om de 2 jaar zou georganiseerd worden.

In het gesprek dat hierop volgde kwamen een aantal goeie ideeën aan bod. Patrick de Verrewaere deed een aantal opgemerkte interventies waarin hij onder meer pleitte voor de promotie van het Nederlands vanuit Vlaanderen en Nederland. Hij herinnerde aan het werk van de Alliance Française in Nederland. Hij steunde er ook op dat de Frans-Vlaamse ouders bewust moeten worden gemaakt van het recht dat ze hebben om hun kinderen Nederlands te laten studeren. Van staatswege zijn voor het middelbaar onderwijs de nodige faciliteiten gecreëerd, maar ze worden onvoldoende benut. Camille Taccoen, eerste schepen

[p. 779]

van Belle, herinnerde aan de diverse succesvolle inspanningen die door burgemeester Delobel, hemzelf en zoveel anderen geleverd werden om het onderwijs van het Nederlands in het middelbaar onderwijs in Belle van de grond te krijgen. Hij stelde terecht dat de weg voor het Nederlands open is. Hierop pikte Jacques Fermaut in met de opmerking dat de Bellenaars op vlak van de verspreiding van het Nederlands in Frans-Vlaanderen op een grote ervaring kunnen bogen en dat zij hun bevindingen aan andere lokaliteiten en overheden moeten doorgeven. Dr. Daniël Merlevede uitte de wens dat de brochure Le néerlandais, die eerlang door de ‘Stichting Ons Erfdeel’ zal uitgegeven worden, haar weg zouvinden naar alle gezinnen in Frans-Vlaanderen. Iedereen was het met Dr. Merlevede eens, niet in het minst de waarnemers van het Ministerie van Nederlandse Cultuur, Dienst Internationale Culturele Betrekkingen. Bij de hamvraag of de partikuliere instanties nog maar eens zelf de financiële lasten zouden moeten dragen, daalde het enthousiasme. De derde dag van het onderwijs van het Nederlands in Frans-Vlaanderen is een dag van kritische reflectie geworden. En nu maar hopen dat hij ook vruchten oplevert!

● De 33e Frans-Vlaamse cultuurdagen te Waregem (27 en 28 september 1980) begonnen traditiegetrouw met een geschiedkundig colloquium. Prof. H. Platelle sloot aan bij de actualiteit van het Benedictusjaar met zijn conferentie over de benedictijnenabdij van Marchiennes en haar strubbelingen met de plaatselijke heren in de 11e en 12e eeuw. Rita Wegge handelde over archivalia in verband met Frans-Vlaanderen en Cyriel Moeyaert over recente historische publikaties en heemkundige bronnen. De morgen van de tweede dag was voorbehouden voor de vergadering van de secties economie (overheidspersonen), grensproblemen, geschiedenis (heemkunde), volkskunde, familiekunde, jeugd en literatuur. In deze laatste sectie sprak André Demedts over Gezelle en zijn bindingen met Frans-Vlaanderen, terwijl Prof. Dr. Vic Nachtergaele het werk van Marguerite Yourcenar toelichte. Zijn aandacht ging in de eerste plaats uit naar het autobiografische Archives du Nord waarin Yourcenar spreekt over haar Frans-Vlaamse afkomst.

In de namiddag stond een paneelgesprek over het Vlaams Huis te Rijsel op het programma. Na een korte inleiding van André Demedts vernamen we van de Frans-Vlamingen zelf wat zij van Rijsel verwachten. Jean-Paul Sepieter stelde vooreerst nog een aantal zaken duidelijk. Hij wees er onder meer op dat Vlaanderen en Nederland doeltreffend moeten ageren in Frans-Vlaanderen en niet gewoon passief sympathiseren. Hij beweerde ook dat de kans voor de oprichting van een Nederlands-Frans lyceum in Belle goed staat. Omdat je echter maar nooit weet, voegde hij eraan toe dat bij een eventueel falen Vlaanderen tussenbeide zou moeten komen. Hij pleitte er ook voor dat vanuit Belglsch-Vlaanderen 2 FM-radio's Frans-Vlaanderen economisch, sociaal en cultureel zouden informeren en er de Nederlandse cultuur zouden verspreiden. De eigenlijke brainstorming kwam van Jacques Fermaut en Philippe Jessu. Hun ideaal beeld van het Vlaams Huis vertoonde zoveel overeenkomsten dat het haast na onderling overleg geconcipieerd leek. De nadruk werd gelegd op de cultureel- en historisch-informatieve taak van het Huis. Een groot deel van de Franse bevolking staat open voor het Nederlands, maar weet gewoon niets af van de Nederlandse taal en cultuur, van de Vlaamse en Nederlandse gemeenschap. Van het Huis wordt ook verwacht dat het allerlei activiteiten en publikaties zou propageren en waar nodig zelf als organisator zou optreden. Rijsel moet volgens deze Frans-Vlamingen de public relations van de Nederlandstalige cultuur verzorgen. Alvorens moderator Jozef Deleu het woord gaf aan de leden van het paneel, de politici L. Bril (P.V.V.), A. Steverlynck (C.V.P.) en P. van Grembergen (V.U.), deed hij op zijn beurt aan wat brainstorming. Hij formuleerde de principes waardoor een 4-tal gelijkaardige internationale instituten (het Maison Descartes, het Instituto Italiano, het Goethe-lnstitut en het British Council) die op een jarenlange ervaring kunnen terugblikken, zich laten leiden: een zevental krachtlijnen keren telkens terug:

1. De werking van het huis vertrekt zoveel mogelijk vanuit de verlangens die in het land zelf leven.

2. Er moet rekening gehouden worden met de plaatselijke behoeften van stad en streek. Dat betekent dat zoveel mogelijk met de plaatselijke overheid en de plaatselijke organisaties moet worden samengewerkt.

3. Inhoudelijk komt het accent te liggen op de informatie. In een Vlaams Huis te Rijsel moeten dus alle informatie-kanalen over Vlaanderen aan te treffen zijn. Vlaanderen uiteraard in al zijn aspecten, dus ook in zijn relatie op taal- en cultuurgebied met Nederland.

4. Samenwerking met de plaatselijke universiteit waar de taal van het land onderwezen wordt, is noodzakelijk. Het Vlaams Huis zal dus samen met de universiteit van Rijsel III en de Katholieke Faculteiten te Rijsel de verspreiding van de Nederlandse taal moeten bevorderen.

5. Er moeten ook contacten gelegd worden met alle leraren die ter plaatse de taal van het land onderwijzen. Het Vlaams Huis zal dus ook een ontmoetings-

[p. 780]

plaats zijn voor de leraren Nederlands in Noord-Frankrijk.

6. De gemeenschappelijke historische, sociale, economische en maatschappelijke problemen krijgen bijzondere aandacht.

7. Samenwerking met de lokale organisaties voor immigranten. Deze immigranten zijn immers belangrijk als levende band met het moederland.

Wat we hierna van het paneel te horen kregen was niet wereldschokkend. Over het ‘Commissariaat-Generaal van de Nederlandse Cultuurgemeenschap in België voor de buitenlandse samenwerking en het Taalunieverdrag bleek men niet tot een echt diepgaande gedachtenwisseling in staat te zijn. Toen het gesprek zich meer op het Vlaams Huis toespitste, werd een zelfde onmacht al vlug duidelijk. Kortom, het zullen wellicht de leden van het paneel zelf geweest zijn die de meest interessante informatie doorgespeeld kregen via de Frans-Vlamingen en de moderator. De Minister van Nederlandse Cultuur Rika de Backer leidde uit wat deze laatsten gezegd hadden af dat er voor het Vlaams Huis te Rijsel geen gebrek aan inspiratie is. De Minister wees ook even op de recente moeilijkheden met en tegenkantingen tegen de ‘huizen-politiek’. Er wordt al eens beweerd dat men het geld dat men voor de huizen uittrekt beter aan de cultuur in eigen land zou spenderen, of dat het om één elitaire bedoening gaat, of nog dat men effenaf een te hoge prijs voor dat alles betaalt. Tegen deze bezwaren in stelde Mevrouw De Backer nogmaals duidelijk dat men met de oprichting van deze huizen een optimale culturele integratie ambieert. Het slotwoord werd uitgesproken door Dr. Daniël Merlevede, voorzitter van het KFV.

Ter gelegenheid van de 33e Frans-Vlaamse cultuurdagen liep ook nog de tentoonstelling Hedendaagse Vlaamse schilderkunst: fantastiek. Philippe Despriet exposeerde rond het thema De commanderie van Kaaster en Mevrouw Loosen uit Steenvoorde rond Oude Vlaamse klederdracht. Ook de volkskunstgroep De Haeghedoorn uit Hazebroek was van de partij.

● Ter gelegenheid van het 8e Wereldcongres van de Internationale Vereniging ter Verdediging van Bedreigde Talen en Culturen te Belle (24-27 juli 1980) werd door de Frans-Vlamingen een resolutie o.a. ten voordele van het onderwijs van het Nederlands in Frans-Vlaanderen opgesteld. Om een eind te maken aan de discriminatoire behandeling van de Frans-Vlamingen vraagt men de Franse regering de volgende minimale maar urgente maatregelen te treffen:

‘... 1. Formation des maîtres prenant en compte le fait culturel flamand; d'une part création d'un centre pluri-disciplinaire d'études flamandes, et d'autre part organisation de stages de perfectionnement rémunérés.

2. Prise en considération du flamand dès l'école maternelle dans une pédagogie ouverte et active.

3. Introduction du néerlandais, forme culturelle du flamand, à l'école primaire à raison d'une heure par semaine dans les horaires normaux, selon les dispositions des textes relatifs à l'enseignement des langues régionales parus en 1970, 1971 et 1976.

4. Mise en place d'un enseignement de l'histoire locale en français à tous les niveaux.’

Aan Beullac, de Franse minister van Nationale Opvoeding, werd een telegram gestuurd waarin de bestaande toestand gelaakt wordt en waarin hij gevraagd wordt het nodige te doen om de culturele rechten van de Frans-Vlaamse minderheid op het vlak van het onderwijs van het Nederlands te normaliseren.

● Van 11 oktober tot 12 december 1980 ontvangen Rijsel en een 12-tal steden in de regio het Festival de Lille 1980. Deze groots opgezette manifestatie kan je best vergelijken met het Festival van Vlaanderen bij ons. Het gaat hier niet om een exclusief muzikale aangelegenheid, ook cinematografische vertoningen, conferenties, excursies, geleide bezoeken... zijn in het programma opgenomen. Hoe eclectisch en multiform het festival ook is, toch kunnen vrijwel alle manifestaties onder het dubbele thema ‘1880-1900: avant-hier le présent’ en ‘Aujourd'hui le futur: 1980-2000’ geplaatst worden. Het is de bedoeling een parallel te trekken tussen beide periodes vóór de eeuwwisseling. Onnodig te zeggen dat de organisatoren de beste verwachtingen hebben van de 206 manifestaties die het festival biedt. Meer inlichtingen krijg je via Festival de Lille, Palais Rihour, Place Rihour, F-59800 Lille.

● De 11e André Demedtsprijs werd toegekend aan het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen uit Westouter onder leiding van Flor Barbry. Het Volkstoneel treedt reeds 25 jaar lang op in Frans-Vlaanderen en is daardoor voor het behoud van de Nederlandse volkstaal en karakter van dat gebied van grote betekenis.

● Onder de titel Vlaams Huis in Rijsel mag geen eiland worden verscheen in het dagblad De Standaard van 2 oktober 1980 een uitgebreid interview van Gaston Durnez met Jozef Deleu over het debat i.v.m. het Vlaams huis te Rijsel dat onder zijn leiding werd gehouden op de 33e Frans-Vlaamse kultuurdag te Waregem. In het interview wordt dieper ingegaan op de organisatie, de functie en de betekenis van zo'n cultuurhuis in het buitenland. Meer bepaald licht J. Deleu de constanten toe die hij heeft gedistilleerd uit een onderzoek naar de werking van het Maison Descartes, het Goethe Instituut, het British Council en het Instituto Italiano. Hij onderstreept de blijvende functie

[p. 781]

van het particuliere initiatief, het feit dat het Vlaams Huis te Rijsel zal moeten openstaan voor de gehele Frans-Vlaamse bevolking en dat ook zal moeten worden gestreefd om Nederland bij de werking van het huis te betrekken.

Publikaties:

● Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80 en Atlas et géographie du Nord et de la Picardie, 2 volumineuze naslagwerken over het Noorden/Nauw-van Kales respectievelijk verschenen in december 1979 en in het 2de trimester van 1980, zijn inhoudelijk zo duidelijk convergent dat we ze makkelijk samen kunnen recenseren. Ze handelen beide over vraagstukken die van fysisch-, menselijk- en economisch-geografische orde zijn.

Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80 bestaat uit 16 op de actualiteit afgestemde bijdragen. Alle auteurs van dit werk behoren tot de U.E.R. de Géographie et d'Aménagement Spatial de l'Université des Sciences et Techniques de Lille. Deze publikatie is eigenlijk tot stand gekomen via het ‘Centre Régional de Documentation Pédagogique de Lille’. In onderwijskringen was immers de vraag gerezen naar een werkinstrument dat zou toelaten cognitieve informatie over de regio ook effectief te actualiseren.

Atlas et géographie du Nord et de la Picardie dat uit 3 delen bestaat, is het werk van één man: de Bretoen Pierre Flatrès, die gedurende 15 jaar aan de universiteit van Rijsel verbonden was. Het hoort thuis in de reeks Atlas et géographie de la France moderne van de uitgeverij Flammarion. Flatrès diept zijn onderwerpen meer historisch uit, wat hem daarmee van de auteurs van Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80 onderscheidt. Hij legt de nadruk op de originaliteit van het Noorden/Nauw-van-Kales in nationaal opzicht. Over dit werk hangt echter één grote vraag: waarom moesten het Noorden/Nauw-van-Kales en Picardië samen genomen worden? De regio Picardië heeft toch zo weinig gemeen met het Noorden/Nauw-van-Kales. Of de auteur zelf met deze anomalistische toestand verveeld zit, kan je uit het werk niet afleiden. Flatrès heeft een lastig karwei handig geklaard.

Het eerste deel of Paysages, civilisations, limites bij Flatrès staat inhoudelijk heel dicht bij het leeuwedeel van de artikelen uit Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80. Ik denk aan wat Gérard Petit-Renaud en Jean Somme over het klimaat en de geomorfologie zeggen, aan Les Espaces Naturels dans la région Nord/Pas-de-Calais van Jean-Jacques Dubois, aan Les villes et l'urbanisation van Pierre Bruyelle, aan Population, migrations et emploi van Pierre-Jean Thumerelle. In deze context heb ik gespeurd naar beschouwingen over taalgrenzen en over het voortleven van het Nederlands in de Frans-Vlaamse Westhoek. Flatrès komt echter niet verder dan een paar oppervlakkige of ongenuanceerde uitlatingen. Hij meent te weten dat wat hij ‘de Vlaamse dialecten’ noemt, door de jonge generatie opgegeven wordt. Dat diverse regionalistische bewegingen die precies in hoofdzaak rond de jonge generatie werken, ijveren voor de verspreiding van het Algemeen Nederlands en het behoud van de Vlaamse volkstaal, blijkt hij echter niet te weten. De mensen uit het Noorden zijn in hun streek ingeworteld en daarom schrijft hij: ‘Ainsi s'explique aussi la persistance des traditions linguistiques ou ethnographiques, si inattendue en une région urbaine et industrielle’. (pag. 116). Spreekt hij nu zichzelf tegen? Meer uitleg komt er niet. In La Région du Nord/Pasde-Calais à la charnière de la France et de l'Europe du Nord-Ouest houdt Firmin Lentacker het ook al vlug bij een paar algemeenheden.

Bij Flatrès voel je zo dat hij zijn boek schrijft naar het tweede deel toe: Les forces régionales dans la mutation actuelle, waarin hij achtereenvolgens spreekt over de landbouw, de drie traditionele industriële pijlers en de perspectieven voor een nieuwe ontplooiing. Ook hier kunnen we weer de brug slaan naar Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80, waar Jean Vaudois het heeft over de landbouw, Michel Battiau over de textielindustrie en Charles Gachelin over de staal- en steenkoolindustrie en de mogelijkheden tot reconversie. Het wordt pas helemaal interessant als we de auteurs eens toetsen op basis van hun ideeën. Flatrès ziet het aantal effectieven in de agrarische sector in de toekomst weliswaar afnemen, maar zweert bij het continuïteitsbeginsel, bij de stabiliteit wat de rentabiliteit van deze sector betreft. Vaudois ziet de toekomst minder rooskleurig tegemoet: de recente evolutie van de landbouw in het Noorden/Nauw-van-Kales toont aan dat hij zowel in regionaal als in nationaal perspectief faalt. Structurele inadaptatie en economische kortzichtigheid bij de producenten zijn 2 factoren die bij hem de vraag doen rijzen of het intensieve familiale landbouwbedrijf van het Noorden nog beantwoordt aan de eisen van de moderne landbouweconomie. Flatrès toont aan dat de crisis in de steenkool-, textiel- en staalindustrie én van structurele én van conjuncturele aard is. Hij spreekt zijn vertrouwen uit in de politiek van conversie zoals die totnogtoe van hogerhand gevoerd werd, pleit voor industriële diversificatie en dweept met de autoindustrie. Gachelin constateert bepaalde tegenstellingen tussen de objectieven van de conversie en de uiteindelijke resultaten. Wat er bovendien verwezenlijkt werd, was een kwestie van industriële decentralisatie vanuit Parijs. In de huidige economische context acht hij verdere conversie in die zin uitgeslo-

[p. 782]

ten. Volgens hem moet een nieuwe economische oriëntering komen die zich richt naar de ontwikkeling van kleine en middelgrote ondernemingen en naar specifiek regionale uitvalshoeken om zodoende tot een vernieuwde tewerkstelling te komen.

In deel 3 Régions, ‘pays’ et villes verwerkt Flatrès de informatie uit de vorige delen op meer lokaal niveau. Het zal intussen wel duidelijk geworden zijn dat de toon waarop Flatrès enerzijds en sommige auteurs van Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80 anderzijds spreken, totaal anders gekleurd is. Daar waar de anderen pessimistisch tot gematigd optimistisch gestemd zijn, is Flatrès alles goed en wel beschouwd optimist. Wie gelijk heeft, dat zal de toekomst uitmaken. Toch haal ik nog een aantal krachtlijnen uit het besluit van Flatrès aan. Hij is overtuigd van een economische herleving omdat hij in de taalheid, de werkkracht en de ondernemingsgeest van de mensen van het Noorden/Nauw-van-Kales gelooft. Je kan Flatrès wel met de neus op bepaalde feiten duwen die zijn optimisme zouden moeten temperen. Hoe interpreteer je bijvoorbeeld het fenomeen emigratie? Verder ziet hij niet te onderschatten perspectieven op economisch en socio-cultureel vlak in de verbetering van het leefmilieu.

En tenslotte ligt het Noorden/Nauw-van-Kales op een Europees knooppunt. Met een infrastructuur die op elk gebied van een sterke densiteit getuigt, speelt de regio volgens Flatrès een hoge troef uit.

Omdat Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80 als werkinstrument bedoeld is, hebben de uitgevers de publikatie eerder bescheiden gehouden, althans wat de uiterlijke vormgeving betreft. Elk artikel wordt geïllustreerd met kaarten en statistieken. Achterin steekt een index van de geciteerde plaatsnamen. Atlas et géographie du Nord et de la Picardie is luxueus uitgegeven en bevat talrijke foto's. Kaarten en statistieken vind je allemaal achteraan. Een index van de persoonsnamen en een van de plaatsnamen gaat aan een uitgebreide bibliografie vooraf.

Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80, Dossier établi par les enseignants-chercheurs de l'U.E.R. de Géographie et d'Aménagement Spatial de l'Université des Sciences et Techniques de Lille, tome 1, Lille, 1979, 168 blz.
Le Nord/Pas-de-Calais au seuil des années 80, Dossier établi par les enseignants-chercheurs de l'U.E.R. de Géographie et d'Aménagement Spatial de l'Université des Sciences et Techniques de Lille, tome 2, Lille, 1979, 279 blz.
Pierre Flatrès, Atlas et géographie du Nord et de la Picardie, in de reeks Atlas et géographie de la France moderne, Uitg. Flammarion, 1980, 423 blz.

● Wie komt een beminnelilk peutertje uit het slop halen? Dit is de titel van een artikel verschenen in Limburg Aktueel (september 1980) en ondertekend Floris van Robeke. Het peutertje is het Vlaams in Frans-Vlaanderen. De reddende hand die verwacht wordt, is die van de Nederlandse taalgemeenschap. De auteur zal wel zijn bedoeling gehad hebben met een titel als deze. Ikzelf vind hem misplaatst. Voorts is Floris van Robeke zo eenzijdig in zijn ideeën. Hij eist de officiële erkenning van het Vlaams als regionale taal in Frankrijk. Daar is iets voor te zeggen. Alleen stuit het tegen de borst dat hij het Algemeen Nederlands gewoon afzweert met de dooddoener dat dit al te ver afstaat van het volk.

● Het in 1979 verschenen achtste deel van het Nationaal Biografisch Woordenboek heeft het o.a. over de mysticus en geestelijke schrijver Karel Lodewijk Grimminck. Ook de all-round man Wensel Cobergher die wij vooral kennen als de waterbouwkundige die de Moeren drooglegde, wordt in dit deel behandeld.

● Met zijn eindverhandeling Grondwetgevend en wetgevend kader en de politieke perspectieven van een Vlaamse cultuurpolitiek t.a.v. Frans-Vlaanderen (1970-1980) heeft Willy de Decker aan de Rijksuniversiteit Gent de graad van licentiaat in de staatsen bestuurswetenschappen behaald. In het eerste deel schetst de auteur het totstandkomen van de culturele autonomie in België en de uitvoeringswet van één van de grondwettelijke bepalingen van de culturele autonomie: de internationale culturele samenwerking. De Decker laat ons hier toe de opvallend lange weg van ontwerp naar wet te volgen. Het ontwerp impliceerde de aftakeling van een aantal fundamentele unitaristische waarden, wat de werkelijke verklaring voor die lijdensweg is. In datzelfde eerste deel onderzoekt hij verder de houding van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap t.o.v. de internationale, culturele samenwerking en ook of hij als parlementaire vergadering het cultuurbeleid zelf bepaalt. De Decker laakt dat het Cultuurparlement er na 9 jaar nog niet toe gekomen is zelf het cultuurbeleid te bepalen. In het tweede deel diept de auteur het cultuurbeleid t.o.v. Frans-Vlaanderen uit tussen 1970 en 1980. Hij doet dit voor de drie beleidsniveau's: het nationale, het provinciale en het gemeentelijke. De slotsom waartoe De Decker komt, is bittere realiteit: ‘Na tien jaar culturele autonomie is de autonome Cultuurgemeenschap Vlaanderen nog lang niet toe aan het voeren van een cultuurpolitiek t.a.v. Frans-Vlaanderen’ (p. 178). En hij eindigt zijn thesis met de zin: ‘Het privaat initiatief is hier duidelijk de belangrijkste uitdrager van onze Vlaamse cultuur’ (p. 178).

Luc Verhaeghe.