Ons Erfdeel. Jaargang 23

De Franse Nederlanden - Les Pays-Bas Francais 1980.

Ook dit jaar is de redactie van De Franse Nederlanden - Les Pays-Bas Français erin geslaagd een aantal wetenschappelijke bijdragen bijeen te brengen in het zopas verschenen Jaarboek 1980. In de lijn van de culturele integratie die de Stichting met haar publikaties nastreeft en haar bedoeling de culturele eigenheid van de Franse Nederlanden te benadrukken, heeft men zowel Nederlanders, Vlamingen, Frans-Vlamingen en wetenschapsmensen van de Rijselse en zelfs Parijse universiteiten aangesproken voor het schrijven van de artikelen.

Het is wel opvallend dat de historische artikelen het talrijkst zijn, terwijl slechts een tweetal actualiserende artikelen die de huidige constellatie in de Franse Nederlanden betreffen, werden opgenomen. Maar die zijn dan wel van een uitstekende kwaliteit; bovendien biedt de kroniek achteraan in het boek een gevarieerd overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen tijdens het voorbije jaar in de regio Nord/Pas-de-Calais.

Een eerste artikel, van de hand van Drs. M. Backhouse, brengt ons een kritische doorlichting van het in 1979 verschenen Geuzenboek van L.P. Boon. Backhouse rekent het tot Boons verdienste in zijn werk Frans-Vlaanderen de rol toe te kennen die het verdient tijdens de periode van de Reformatie en de revolte in de XVIde-eeuwse Nederlanden. Hij wijst wel op de vele historische onjuistheden in Boons werk die het resultaat zouden zijn van zijn soms ‘te imaginatieve geest’. Dit neemt niet weg dat Boons visie haar eigen persoonlijke waarde heeft, juist wegens de plaats die ze toekent aan de rol van Frans-Vlaanderen in het hele bestel van de XVIde-eeuwse Nederlanden en de nadruk die Boon legt op de zware schokken die deze bevolking door de handelskapitalistische revolutie te verduren kreeg.

A. Cabantous schetst ons de mythevorming rond de Duinkerkse kaper Jean Bart, die vooral haar beslag kreeg na de Restauratie en de Juli-monarchie (1830), en toetst legende aan historische realiteit.

In zijn bijdrage over de Revue des Flandres (1906-1907), uitgegeven door de Rijselse student A. Croquez, beklemtoont Dr. Michiel Nuyttens hoe de reglonalistische idee en het begrip ‘decentralisatie’ in Frankrijk door allerlei strekkingen ‘gebruikt en misbruikt werden’. Ons inziens wekt dit weinig verwondering, omdat nationalisme en regionalisme op zichzelf geen ideologieën zijn. Aan een nationalisme wordt altijd een ideologische inhoud gegeven en die kan zowel van linkse als van rechtse signatuur zijn. Hier wordt ons een voorbeeld gegeven van een rechts reactionair nationalisme dat pleitte voor een herleving van het Picardisch, maar zich verder afzette tegen de Vlaamse volkstaal in Frans-Vlaanderen.

J.-P. Ribaut belicht de figuur van Eugène Duthoit (1869-1944), één van de voormannen van het sociaal-katholicisme in Noord-Frankrijk. Zeer vlot geschreven is het artikel van Prof. L. Trenard over de weerklank van de Belgische opstand van 1830 in de Noordfranse pers. Het verloop van de gebeurtenissen werd in dit deel van Frankrijk zeer nauwlettend gevolgd, alleen al wegens de nabijheid van de nieuwe staat. Trenard heeft daarvoor twee liberale kranten onderzocht, L'Echo du Nord uit Rijsel en Le Courrier du Nord uit Valencien-

[p. 620]

nes. Hij begint zijn studie met het oproer te Brussel in augustus 1830 en eindigt bij het regentschap van Surlet de Chokier in februari 1831. Waarom heeft hij de lijn niet doorgetrokken tot de keuze van het nieuwe staatshoofd definitief vaststond, in juni of juli 1831? Het is bijna vanzelfsprekend dat beide kranten in hun commentaar voorstander zijn van aansluiting bij Frankrijk.

Dan volgt de in het vorige Jaarboek aangekondigde reactie van Dr. M. Gysseling die de omstreden stelling van A. Delahaye, verschenen in het Jaarboek 1979, radicaal verwerpt. Delahaye stelde dat het traditionele geschiedenisbeeld van Nederland tot de 10de eeuw vervalst is en dat de vele plaatsnamen en riviernamen die in de Oudheid en de Middeleeuwen tot in de XIde eeuw vermeld worden, in werkelijkheid in Noord-Frankrijk moeten gelokaliseerd worden.

R. Hennart belicht de figuur van Paul Verschave (1878-1947) als oprichter van de befaamde journalistenschool te Rijsel, waarvan hij directeur bleef tot bij zijn dood. Het betreft hier slechts een eerste kennismaking die vraagt om een meer diepgaande studie.

De heemkundigen krijgen tenslotte ook hun gading met een minitieuze beschrijving van de Noordmolen te Hondschote.

Wat de linguïstische bijdragen betreft, is er eerst het derde en laatste deel over de wisselwerking tussen Romaans en Germaans in Noord-Frankrijk. Deze keer schrijft W. Van Hoecke over de Nederlandse standaardtaal. C. Moeyaert verzorgt zoals gewoonlijk de lexicologische bijdrage; ditmaal behandelt hij de hedendaagse schrijftaal van de Westhoek aan de hand van de blijspelen van A. Ryckelinck (1889-1951).

Met het boeiende artikel van J.-M. Dewailly over de toeristische wildgroei, het gebrek aan planificatie en het particularisme van plaatselijke belangengroepen die het natuurschoon van de Senséevallei bedreigen, komen we in de ecologische sfeer terecht. Niet minder interessant is de sociaal-economische bijdrage van P.J. Thumerelle over de impact van de Duinkerkse industrialisatie, waarin hij de ontwikkeling van de Duinkerkse haven, de industrialisatie van het havengebied en de onrustwekkende sociale en demografische gevolgen van deze ontwikkeling schetst.

Het Jaarboek 1980 biedt verder nog een bibliografie van de in 1979 verschenen werken betreffende de departementen Nord/Pas-de-Calais, verzorgd door Dr. E. Defoort en E. Vandewalle. De kroniek van L. Verhaeghe - die in het vorige Jaarboek ontbrak - rondt het geheel af met een overzicht van de sociaal-economische, politieke en culturele ontwikkelingen in de regio tijdens het jaar 1979.

Godwin Gheysens, Marke.

De Franse Nederlanden - Les Pays-Bas Français, jaarboek/annales 1980, uitgegeven door de ‘Stichting Ons Erfdeel vzw, Murissonstraat 160, 8530 Rekkem, 256 blz., geïllustreerd, 600 BF, f. 43, 85 FF.