Ons Erfdeel. Jaargang 23

Frans-Vlaanderen: actualiteiten.

Culturele Informatie:

● Sedert 13 februari 1980 is op nummer 18 van de boulevard Haussmann in het 9de arrondissement te Parijs La Maison de la Région Nord/Pas-de-Calais officieel geopend. Deze ambassade van het Noorden zoals ze ook al eens genoemd wordt, staat open voor iedereen. Voor de bewoners van het Noorden/ Nauw-van-Kales zelf biedt ze de nodige accomodatie om contacten te leggen, conferenties te organiseren of exposities op te zetten. Voor de Parijzenaars, de provincialen en de buitenlanders is zij de emanatie van het cultureel, economisch, sociaal en industrieel leven van de regio. Hier is ‘La Maison de la Région Nord/Pas-de-Calais’ zowaar de correctie op het gedeformeerd of vertekend beeld dat de buitenwereld maar al te vaak van de regio heeft. Van deze instelling wordt verwacht dat ze een belangrijke rol zal spelen in een proces van decentralisatie naar het Noorden toe.

Voor verdere informatie: Maison de la Région Nord/Pas-de-Calais, G. Piot-Coliche, 18, boulevard Haussmann, 75009 Paris.

● In de ‘Fondation Anne et Albert Prouvost’ te Marcq-en-Baroeul liep tot 11 mei 1980 de expositie Eugène Boudin (^oHonfleur 1824 - †Deauville 1898). Deze autodidact en marineschilder wiens besliste voorkeur gaat naar de tekening en het schilde-

[p. 304]

rij, wordt beschouwd als een directe voorloper van het impressionisme. Hij is het zelfs die de jonge Monet in de schilderkunst initieert. De tentoonstelling in ‘Septentrion’ bestaat uit olieverfschilderijen op doek en paneel en uit enkele aquarellen en pastellen.

De ‘Fondation’ is toegankelijk van 14 uur tot 18 uur op werkdagen; van 10.30 tot 12.30 uur en van 14 tot 19 uur op zaterdag en zondag; gesloten op maandag.

● 1980 is voor Frankrijk het jaar van het patrimonium. Met dit project wil men al wat van een collectief verleden getuigt, inventariseren, beschermen, redden en/of revaloriseren. Ook het sensibiliseren van de gemeenschap voor het regionaal patrimonium is een van de hoofdbetrachtingen. Elke regio heeft een werkschema uitgestippeld. Zo zal het Noorden/Nauw-van- Kales de aandacht vestigen op o.a. de restauratie van de versterkte Vauban-omwallingen, de promotie van het orgel, de werking van de regionale archeologie... Het begrip patrimonium is inderdaad veelomvattend. Ook de taal ressorteert hieronder. En dan denk ik vooral aan de dialecten, aan die talen die met uitroeiing bedreigd worden in het alles verstikkende getto van de officiële Franse cultuurtaal. Zal men hier iets aan doen... of beperkt het jaar van het patrimonium zich tot holle, vrijblijvende frasen?

Publikaties:

Van de Vereniging/Stichting Zannekin getuigt haar secretaris Dr. J. Rutten dat zij het thuisfront wil zijn van iedere persoon of vereniging die ernaar streeft een Nederlands volksbewustzijn op te wekken, te versterken of in stand te houden in alle gebieden die binnen onze oudste volksgrenzen ressorteren, maar in de loop der tijden linguïstisch helemaal of gedeeltelijk geromaniseerd of verduitst werden. Met dit doel voor ogen staat Zannekin ook in voor de publikatie van een jaarboek dat in een reeks bijdragen de historische en culturele banden die bestaan tussen Nederland-Vlaanderen en hoofdzakelijk die gebieden die in de Franse of Duitse staatkundige invloedssfeer gekomen zijn, aantonen en uitdiepen.

Jaarboek 2 (1978-1979) spitst zich in een ruimer artikel toe op de historische impact van Oost- Friesland en Groningen op de Nederlanden. Onder de kortere bijdragen tref je er twee aan over Frans-Vlaanderen: Paul Foucart en Jean-Marie Gantois en De Frans-Vlaming Henri Blanckaert en zijn correspondentie met het Volksbelang van Gent. De eerste tekst is een vertaling van Foucarts rekest aan de president van de Franse Republiek. Hierin herstelt Foucart - die als voorzitter van de rechtbank onmiddellijk na W.O. II Jean-Marie Gantois wegens collaboratie tot 5 jaar gevangenisstraf moest vonnissen - niet enkel Gantois in zijn eer, maar brengt ook een rechtgeaarde visie op het Frans regionalisme. Een tekst die vooral documentaire waarde heeft. In de tweede bijdrage heeft Ward Corsmit het over Henri Blanckaert en de Gentse krant het Volksbelang. Hij tekent Blanckaert als regionalist van de harde lijn.

Omdat ik niet buiten de contouren van deze kroniek wens te gaan, vermeld ik nog even terloops dat dit jaarboek nog een aantal andere boeiende artikelen bevat zoals Vaderlandsliefde, volk en leiding in de historische romancyclus van André Demedts door Corsmit, ‘De Walen van Guido Fonteyn, of Wallonië bekeken door een franskiljonse bril door Dr. R. Viroux...

Jaarboek 2, 1978/1979, uitgegeven door de Vereniging / Stichting Zannekin, Eindhoven, 1979, 144 blz.

● Als een luxueuze uitgave, die omwille van haar onderwerp vooral een lokaal publiek aanspreekt, nog net voor de eindejaarsfeesten met de nodige publiciteit op de markt gebracht wordt, ben je als recensent argwanend. Het gebeurt immers vaker dat een dergelijk boek uiteindelijk maar een dingetje van niets blijkt te zijn dat door een uitgekiende publiciteitsstrategie toch een hoog verkoopcijfer scoort.

Nord/Pas-de-Calais, son âme et ses visages van José Hanu en Sam Bellet leent zich gelukkig niet tot een dergelijk vernietigend oordeel. José Hanu wil ons het historisch, industrieel, spiritueel, klimatologisch en vóór alles menselijk profiel van de regio tekenen. Bezwaren maak ik tegen zijn anekdotiek, zijn oppervakkigheid en zijn zwak uitvallende aandacht voor het Nauw-van Kales waar blijkbaar niks geschiedt of geschied is. Hier komt hij niet verder dan even te wijzen op het trauma van de administratieve inferioriteit van dit gebied of tot een enkele puntigheid zoals ‘(...) ce nom de Nord/Pas-de- Calais, qui aligne comme trois traits de désunion’ (p. 122). Sam Bellet neemt het fotografisch gedeelte voor zijn rekening. De foto's die wel van zin voor variatie getuigen, hebben niet alleen niet het minste verband met wat je op het ogenblik aan het lezen bent, maar zijn ook niet van enig onderschrift voorzien. Om iets meer te vernemen moet je dan ook telkens in het register achteraan gaan zoeken. Daar staat je een flinke ontgoocheling te wachten: heel wat foto's zijn er niet in opgenomen of je wordt op je eigen speurzin aangewezen omdat de verwijzing naar de paginering maar al te vaak mank loopt. Voor die enkele keer dat je toch wat geluk hebt, blijkt de verklaring o zo schraaltjes te zijn.

José Hanu et Sam Bellet, Nord/Pas-de-Calais, son âme et ses visages, éd Paul Legrain, 53 rue Simonis, 1050 Bruxelles, 1979, 180 blz.

● Met zijn nieuwste boek Het historisch patrimonium van de Westhoek in Frans-Vlaanderen wil Ph. Despriet een praktisch naslagwerk bieden. Als lezer

[p. 305]

hoef je enkel de inhoudstafel te bekijken om reeds te constateren dat de auteur én praktisch én uitvoerig te werk gegaan is. Wat meer is, door zijn aanpak weet Despriet niet enkel een publiek van historici, archeologen, architecten of andere ingewijden te bereiken, maar kan hij ongetwijfeld elke leek in het vak boeien.

De vele illustraties maken het boek nog aantrekkelijker. Voor de degelijkheid van zijn studie pleit een 7 bladzijden tellende bibliografie van het geraadpleegde wetenschappelijk apparaat.

Ph. Despriet, Het historisch patrimonium van de Westhoek in Frans-Vlaanderen, Kortrijk, 1979, 176 blz.

● Wido Bourel heeft samen met nog enkele in Belgisch-Vlaanderen wonende Frans-Vlamingen de werkgroep ‘De Lage Landen’ geïnstalleerd die zich tot doel stelt de Nederlandse cultuur in de Franse Nederlanden te bevorderen en de culturele banden tussen deze streek, Vlaanderen en Nederland nauwer aan te halen. De werkgroep geeft ook een tweemaandelijkse informatiemap uit nl. De Lage Landen / Le courier des Pays-Bas. Hierin wordt informatie verschaft over archeologie, economie, geschiedenis, literatuur, politiek, taalkunde, volkskunde...

Het eerste nummer (jan./febr. '80) handelt over het statutaire doel van de vereniging, stelt enkele boeken voor, kondigt een eerste werking aan rond het thema heemkunde, brengt enkele gedichten uit een seizoenencyclus en besluit met een rubriek efemeriden. Frans-Vlamingen kunnen een gratis abonnement bekomen, Vlamingen en Nederlanders krijgen het blad bij betaling van een vrijwillige steunbijdrage. Jammer genoeg zal De Lage Landen blijkens dit eerste nummer eentalig Frans zijn.

Werkgroep De Lage Landen, p.a. Fraikinstraat 16b, B-2410 Herentals.

● Gedurende een 30-tal jaren voerde Jean-Marie Gantois (1904-1968) een voor de Frans-Vlaamse Beweging belangrijke correspondentie met prof. Vital Celen (1887-1956). Deze 100-en brieven werden door mevrouw Celen aan de ‘Bibliotheek de Franse Nederlanden’ gelegateerd. Om dit archivalisch materiaal voor een ruimer publiek toegankelijk te maken, hebben Dr. Eric Defoort en Els Lion alvast de briefwisseling uit de periode van het interbellum gepubliceerd in preprint. Voor de studie van de Frans-Vlaamse regionalistische beweging is deze uitgave een stimulerend initiatief; voor wie zich gewoon voor Frans-Vlaanderen interesseert, heeft ze een bijzondere documentaire waarde. Hopelijk laat de publikatie van de andere brieven niet lang meer op zich wachten.

Eric Defoort en Els Lion, Brieven van J.M. Gantois aan V. Celen (I. 1925-1939), ‘Bibliotheek De Franse Nederlanden’, KULAK, Kortrijk, 1979. 105 blz.

● Le centre d'études néerlandaises: une vocation pluridisciplinaire (in La Voix du Nord, 16 febr. '80). In dit artikel wordt erop gewezen dat het centrum het onderwijs van het Nederlands bevordert en tevens het enige organisme in de regio is dat de kans biedt op pluriforme wijze de Nederlandse cultuur te leren kennen.

● In nummer 1, januari 1980 van het maandblad De Wesp staan twee artikelen over Frans-Vlaanderen. Waar het eerste stuk vooral de sociaal-economische koloniale stempel die de regio draagt belicht, plaatst het tweede de activiteiten van Menschen Lyk Wyder op een rijtje. In beide teksten wordt fel gepolemiseerd tegen de zogenaamde reactionaire inbreng van het Komitee voor Frans-Vlaanderen over de schreve. Ook de Michiel de Swaenkring krijgt een veeg uit de pan. Deze polemiek werkt weinig verhelderend i.v.m. de Frans-Vlaamse problematiek.

Luc Verhaeghe.