Ons Erfdeel. Jaargang 22

De prinsen van Stuyvenberg.

In de inleiding van zijn boek De prinsen van Stuyvenberg. Historische beslissing of vergissing stelt Marc Platel vast dat de publieke opinie onverschillig is t.o.v. wat door de partijleiders van de Christelijke Volkspartij (C.V.P. en P.S.C.), de Belgische Socialistische Partij (B.S.P.), het Front des Francophones (F.D.F.) en de Volksunie (V.U.) uitgedacht werd om de definitieve verzoening tussen Walen, Brusselaars en Vlamingen te verwezenlijken door hen eigen en aangepaste strukturen te bezorgen.

Marc Platel, politiek redakteur bij de B.R.T., heeft de besprekingen over de staatshervorming vanaf het begin gevolgd.

Het begon toen bij de onderhandelingen over de vorming van een nieuwe regering, in mei 1977, de socialisten aandrongen om het F.D.F. als sterkste politieke partij in Brussel bij de besprekingen te betrekken. De Volksunie werd ook van het begin af aan bij de onderhandelingen betrokken.

De grondwetsherziening van 1970 voorzag vier taalgebieden, drie kultuurgemeenschappen en drie gewesten. De grenzen van de taalgemeenschappen waren vastgelegd en konden alleen worden gewijzigd door een wet aangenomen met een speciale meerderheid. Ze konden dus niet veranderd worden zonder instemming van een belangrijke groep Vlaamse parlementsleden. In de onderhandelingen is men begonnen aan de drie gewesten Wallonië, Brussel en Vlaanderen dezelfde bevoegdheid toe te kennen, behalve dat in Brussel-hoofdstad de persoonsgebonden materies respektievelijk aan de Franse en de Nederlandse gemeenschappen werden toevertrouwd.

De gewestraden zijn samengesteld uit evenveel leden als er nu in het betrokken gewest nationale parlementsleden zijn.

In Brussel is het aantal verdubbeld om de kleine partijen een kans te gunnen. Ieder gewestparlement benoemt zeven ministers en de gewestwetten krijgen, zonder koninklijke goedkeuring, kracht van wet.

In Brussel krijgen de Vlamingen in plaats van de vroegere pariteit, die, zo zeggen de verdedigers van het Egmontpakt louter formeel was, twee van de zeven ministers. Als ze niet akkoord kunnen gaan met het gevoerde beleid, kunnen ze ontslag nemen. Daarbij worden in Brussel 38 gegeenschapskommissies opgericht: één Nederlandse en één Franse in elke gemeente, en twaalf in de zes randgemeenten rond Brussel die in hoofde van de wet van 2-8-1963 op het gebruik van de talen faciliteiten verlenen aan de Franstaligen. In iedere kommissie zetelen 11 tot 15 leden die de gemeentelijke kulturele initiatieven moeten stimuleren.

De bevoegdheid van iedere gewestraad omvat: het leefmilieu, de streekekonomie, het waterbeleid en allerhande.

Er worden ook twee gemeenschapsraden of parlementen ingericht: een Nederlandse en een Franse. De gemeenschapsraad is samengesteld uit de leden van het gewestparlement en daarbij de verkozenen van dezelfde taalgroep uit Brussel-hoofdstad. De gemeenschapsraden krijgen dezelfde bevoegdheid als de huidige kultuurraden en kunnen dus dekreten uitvaardigen die ook kracht van wet hebben. Deze dekreten moeten worden uitgevoerd door de regering van de gemeenschappen die elk uit vier leden bestaat. In tegenstelling tot de gewestparlementen mogen de gemeenschapsraden zich alleen bezig houden met wat hun uitdrukkelijk is toevertrouwd.

De huidige Senaat wordt afgeschaft en vervangen door een Senaat samengesteld uit de Vlaamse en Waalse gemeen-

[p. 784]

schapsraden. Vanzelfsprekend blijven de nationale regering en het nationale parlement bestaan. Daarboven staat dan het arbitragehof dat bevoegdheidskonflikten tussen de gewesten, de gemeenschappen en de centrale besturen moet beslechten.

Boven de gemeenten komen de 25 subgewesten die een opdracht van bovengemeentelijk belang krijgen, die nu door de interkommunales worden verricht.

Marc Platel onderstreept terecht de onmogelijke toegevingen door de Vlaamse onderhandelaars gedaan:

1)	De zes randgemeenten blijven geografisch tot Vlaanderen behoren maar worden overgeleverd aan geïnstitutionaliseerde verfransingsorganen.
2)	De hoofdstad wordt een Franse stad met een erkende Vlaamse minderheid van 20%.
3)	De wettelijke pariteit in de besturen van Brussel-hoofdstad, destijds aanvaard in ruil voor de pariteit in de nationale regering, wordt prijsgegeven ten gunste van een erkende macht die riskeert er in feite geen te zijn.
4)	Behalve in de zes randgemeenten wordt de verfransing in de zeven Egmontgemeenten officieel georganiseerd ten voordele van asociale elementen die weigeren zich aan te passen. Het inschrijvingsrecht voor 20 jaar toekennen staat in de Belgische kontekst gelijk met een eeuwigdurende vergunning.
5)	De Vlamingen krijgen bij de Europese verkiezingen 13 zetels van de 24, d.w.z. dat er 800.000 Vlamingen niet vertegenwoordigd zijn.

Het boek van Marc Platel is vlot en pittig geschreven, zonder ingewikkelde technische details, zodat de lezer zonder al te veel moeite overtuigd zal kunnen worden dat België door de regeringskrisis van oktober 1978 aan een ongelooflijk ingewikkelde staatsstruktuur is ontsnapt. Intussen zal zelfs de meerderheid van de politici ervan overtuigd zijn dat de pacifikatie tussen de gemeenschappen in België niet mogelijk is op basis van eenzijdige en vernederende toegevingen van de Vlamingen. De partijpolitieke toestanden die momenteel in een of ander gewest bestaan, kunnen niet beslissend zijn voor de definitieve grondslagen van een nieuw België en zeker niet voor een Vlaamse staat. Alleen algemene en eenvoudige principes, die zowel voor de ene als de andere gelden en doorgevoerd worden, kunnen leiden tot begrip, waardering en verzoening.

Mr. Raf Renard.

Marc Platel, De prinsen van Stuyvenberg. Historische beslissing of vergissing, Davidsfonds, Leuven, 1978.