Ons Erfdeel. Jaargang 22

Publikaties

Krantenpluralisme en informatiebeleid.

Dat het krantenbedrijf ziek is, weet stilaan iedereen. Eind 1976 ging De Standaard failliet maar, dankzij nieuwe geldschieters, kon de krant worden gered. Slechter verging het in 1978 de socialistische krant Volksgazet. De steun die de overheid sinds 1974 aan de kranten toekent, heeft niet kunnen verhinderen dat Volksgazet definitief verdween. Prof. dr. Luk Boone heeft nu in Krantenpluralisme en informatiebeleid. Ontstaan, evolutie en toekomst van de overheidshulp aan de Pers en Belga die perssteun aan een kritische analyse onderworpen.

De grote verdienste van het boek is dat de auteur de teoretische verworvenheden en inzichten van de kommunikatiewetenschap en empirische onderzoeksrezultaten bij zijn analyse betrekt. Zo bewijst hij, om maar een voorbeeld te geven, met statistisch materiaal dat de kompensatiestelling die zegt dat de kranten door de konkurrentie van de omroep in moeilijkheden komen te verkeren en daardoor recht hebben op overheidsgelden, helemaal geen hout snijdt.

Uit het boek blijkt ook dat hét persdebat nog gevoerd moet worden en dat er, in tegenstelling tot het buitenland waar de problematiek aan onderzoekskommissies van deskundigen wordt toevertrouwd, in Belgié van geen mediabeleid sprake kan zijn. De auteur aarzelt zelfs niet om van het wetsontwerp-Van Elewijck, dat de bestaande wetgeving moet korrigeren, te zeggen dat het zelfs met serieuze amendering niet te redden valt. Verwonderlijk is deze toestand niet, want de deskundigen ter zake in de verschillende politieke frakties zijn zeldzaam.

Ik formuleer hierna de voornaamste punten van kritiek die Luk Boone heeft op het ontwerp-Van Elewijck dat zogoed als zeker in niet geamendeerde vorm de be-

[p. 306]

staande wetgeving binnenkort zal vervangen. De forse verhoging van het ter beschikking gestelde krediet, de ekspliciete vermelding van de verdelingsmodaliteiten en de oprichting van een adviesorgaan waardoor aan de preferentiële dialoog tussen regering en krantenbazen eindelijk een einde wordt gemaakt, zijn wel positieve aspekten maar, zoals reeds gezegd, ze wegen tegen de negatieve niet op.

De tekst bevat immers geen ekspliciete filosofie en de terminologie is zo wazig en verwarrend dat ze zelfs verstrekkende financiële gevolgen kan hebben. Het krediet, weliswaar fors verhoogd, is andermaal een gok en niet het rezultaat van een peiling van de behoeften. Aan het op te richten fonds wordt, omwille van de werkingskosten, geen rechtspersoonlijkheid toegekend, een zuinigheid die toch verrast als men weet dat er een slordige 1,1 miljard frank onder de kranten te verdelen valt.

In de Raad van Beheer van het fonds krijgen de beroepsjournalisten vrijwel geen mandaten toegewezen, terwijl het evident is dat de verscheidenheid van de opiniepers, een term die overigens nergens gedefinieerd wordt, toch een uitgesproken journalistieke materie is. Ook de argumentatie van de kredieten is aanvechtbaar. De opdeciem op radio- en tv-taksen die voortspruit uit de hoger vermelde foute kompensatiestelling, bestraft de omroepskonsumenten met een solidariteitsbijdrage. De 2% belasting op alle handelsreklame zal terecht o.a. bij de weekbladen veel kwaad bloed zetten. Ze mogen de perssteun wel mee helpen financieren, maar zelf krijgen ze niets van de koek omdat een opinieweekblad, volgens Van Elewijck, nu eenmaal operationeel niet te definiëren valt. Een hypokriet argument, want van een opiniekrant kan Van Elewijck ook geen operationele definitie geven, maar dat is blijkbaar niet bezwarend. De regeling geldt ook voor alle dagbladen, dus ook voor de welvarende, wat een unikum is in de internationale geschiedenis van de steun van de overheid aan partikuliere bedrijven.

Op die manier wordt ook niets aan de konkurrentieverhoudingen tussen zwakke en sterke bladen gewijzigd en op lange termijn zal dat de dagbladkoncentratie, die men met het ontwerp wil tegengaan, in de hand werken.

Tenslotte ontbreken in dit voorstel kontrolemaatregelen waardoor, voor de eigenaars van krantenkoncerns, de poort open wordt gezet om er weekbladen mee te financieren, of het fonds van hun uitgeverij mee uit te bouwen of, zoals onlangs een Brusselse krantenbaron deed, er transakties mee te doen op de immobiliënmarkt.

Het is duidelijk, van enig beleid en visie is in België geen sprake en het ziet er niet naar uit dat daar op korte termijn iets aan zal veranderen, tenzij men op basis van Boones boek het debat opnieuw wil openen. Zijn boek is immers een dringende en dwingende uitnodiging om de overheidssteun aan de pers grondig te herzien.

Werner Duthoy.

Luk Boone, Krantenpluralisme en informatiebeleid. Ontstaan, evolutie en toekomst van de overheidshulp aan de Pers en aan Belga, uitgegeven door het Centrum voor Communicatiewetenschappen, Katolieke Universiteit Leuven, 1978, 292 blz.