Ons Erfdeel. Jaargang 22

Leuven - Louvain - Lublin.

In 1971 ondertekenden de Katolieke Universiteit Leuven en de Université Catholique de Louvain een samenwerkingsakkoord met de Katolieke Universiteit te Lublin (Polen). Die officiële konventie werd bekrachtigd door het Poolse Ministerie van Wetenschappen, Hoger Onderwijs en Techniek. Aldus werden jarenlange intense kontakten tussen de toen nog unitaire Leuvense universiteit en de enige katolieke universiteit achter het IJzeren Gordijn, met name de Poolse K.U. Lublin, officieel bekroond met een samenwerkingsverdrag op basis van reciprociteit, komplementariteit en wederzijdse verrijking. Ter gelegenheid van de organisatie van een Pools-Belgisch kollokwium te Lublin in oktober 1977, wat samenviel met het koninklijk bezoek aan Polen, werd de samenwerking met de K.U. Leuven met een belangrijke sektor uitgebreid. Kort tevoren had de Akademische Senaat van de K.U. Lublin eenparig de oprichting van een Centrum voor de Studie van Nederlandse Kultuur goedgekeurd. Wat te Leuven sinds jaren voor de studie van de Poolse kultuur werd gedaan, zou voortaan in Lublin z'n spiegelbeeld krijgen dankzij een initiatief dat in Polen zelf vrij veel weerklank vond. Aan een katolieke universiteit die geen echte afstudeerrichtingen in de Germaanse Filologie meer kent sinds de laatste oorlog, werd de oprichting van een centrum voor de Nederlandse kultuur door de Poolse autoriteiten erkend en bekrachtigd. Dat was een heuglijk feit, zowel voor de Polen als voor ons.

De K.U. Lublin (De ‘Koel’, zeg-

[p. 141]

gen de Polen), wat is dat dan eigenlijk? Ze werd gesticht in 1918 door prof. mgr. Idzi Radziszewski, filosoof en eks-Lovaniensis, voorheen rektor van de Kerkelijke Akademie van Sint-Petersburg. Niemand minder dan Lenin speelde een rol in de oprichting van de K.U. Lublin, doordat hij de toestemming gaf om de biblioteek van de Kerkelijke Akademie over te brengen naar Lublin (nu op nog geen 100 km van de Russische grens). Vijf van de ongeveer 120 eerste docenten in Lublin waren eks-Lovanienses. In 1938 verwierf de jonge universiteit de volle rechten van een staatsuniversiteit, met behoud evenwel van haar autonomie. (Die institutionele en intellektuele autonomie is hedentendage voor de Lublinienses een nog kostbaarder begrip geworden). Zij reikt volwaardige staatsdiploma's uit, heeft de curricula voor haar 2.500 studenten minstens even streng uitgebouwd als de staatsuniversiteiten en benoemt haar docentenkorps volgens gelijkwaardige kriteria. De oorlog diende haar zware klappen toe. Zij telt alleen nog vier ‘humane’ fakulteiten: Godgeleerdheid, Kerkelijk Recht, Kristelijke Wijsbegeerte en Letteren (met de afdelingen Poolse, Klassieke en Romaanse Filologie, Geschiedenis en Kunstgeschiedenis). Ook worden taalleergangen Engels geprogrammeerd, maar iets als een diplomarichting Germaanse Filologie bestaat daar niet. De teologische en wijsgerige school van Lublin geniet een grote faam. Kardinaal Wyszinski, primaat van van Polen en Karol Woityla, de huidige paus, doceerden er. Het Instituut voor Historische Geografie van de kerk in Polen geniet wereldfaam. Verder telt Lublin enkele gerenommeerde specialisten in de polonistiek en de teaterwetenschap. Naar goede Oost-Europese traditie heeft Lublin z'n Plastische Scène, d.w.z. een studententoneelgezelschap dat visuele dramaturgie brengt. De groep heeft een ruime internationale ervaring en een goede pers. (In maart 1979 komt dat gezelschap onder leiding van Leszek Madzik voor een reeks voorstellingen naar Antwerpen, Brussel en Leuven).

Het roemrijkste wapenfeit van de K.U. Lublin is gewoon haar voortbestaan. Hoewel als volwaardige universiteit erkend, wordt zij door de staat niet betoelaagd. Lublin bestaat alleen bij de genade van giften van de Poolse katolieke gemeenschap binnen en buiten Polen. De hardnekkigheid waarmee Lublin z'n autonomie en identiteit als gelovig denkcentrum in een andersdenkend milieu verdedigt, dwingt de bewondering van vriend en tegenstander af. Wie in Lublin was, steekt z'n waardering niet weg.

De verantwoordelijken van de K.U. Lublin hebben altijd - in het spoor van hun eerste rektor - hoge prijs gesteld op samenwerking met Leuven. De Poolse intelligentsia fungeren van ouds als intellektueel bruggenhoofd tussen de Westerse en de Slavische wereld. Anderzijds heeft Vlaanderen in elke belangrijke Poolse stad kunstschatten achtergelaten. De uitwisseling van professoren en studenten tussen Leuven en de Poolse universiteiten heeft om zo te zeggen een eeuwenlange traditie. Het is dan ook niet te verwonderen dat de kontakten op de duur via officiële weg in een konventie bekrachtigd werden. Na voorbereidende kontakten tijdens het rektoraat van mgr. H. van Waeyenbergh, die kardinaal Wyszinski kende, werd door de twee Leuvense universiteiten in 1971 een konventie afgesloten, waar ook de universitaire Fakulteiten St.-Aloysius te Brussel toe bijdragen. Aanvankelijk werden hoofdzakelijk specialisten in de middeleeuwse geschiedenis uitgewisseld. De kontakten zijn immers konventie geworden dankzij de relaties en de initiatieven van de Leuvense professoren J.M. de Smet en L. Génicot, beiden mediëvisten. Geleidelijk heeft de ontmoetingsruimte zich uitgebreid. Jaarlijks worden beurzen voor professoren, vorsers en studenten ten belope van 24 maanden studieverblijf in verschillende disciplines van de humane wetenschappen ter beschikking gesteld. Sinds een jaar is de studie van de Nederlandse kultuur erbij gekomen.

Men hoort soms zeggen: waartoe dat Nederlands in Polen? Er kan op dit ogenblik in Polen Nederlands gestudeerd worden in Warschau, Wrocllaw, Torun, Lodsz, Lublin, bogend op z'n ‘Leuvense’ traditie, wou terecht niet ten achter blijven. Wat die openheid op de Westerse kultuur voor de Polen zelf betekent, kunnen wij ons moeilijk realiseren. Wat de aanwezigheid van het Nederlands in Polen voor ons betekent, moeten wij echter niet onderschatten. De verspreiding van onze literatuur, bij voorbeeld, kan er alleen mee gediend zijn. Slechts zeer recent wordt er in Polen rechtstreeks uit het Nederlands vertaald. Waar zou dat aan te danken zijn? De lektoraten Nederlands hebben voor ons een kapitale betekenis, inzonderheid in een land als Polen, een scharnier tussen West en Oost. Het Centrum voor de Nederlandse Kultuur in Lublin kan uitgroeien tot een belangrijk uitstralingspunt voor onze kultuur in het Oostblok. Het Centrum te Lublin is niet alleen maar een taallabo noch een verkapte filogie. Het wil de Nederlandse kultuur in haar verscheidene facetten aan bod laten komen in onderwijs en onderzoek, zowel de geschiedenis van de Nederlanden, de Vlaamse Beweging en de migraties van Vlaamse wandtapijten als het Algemeen Beschaafd Nederlands en de ontwikkeling van onze literatuur. Daarom is er in Lublin plaats voor elkeen die aan de uitstraling van onze kultuur mee wil werken.

Marcel Janssens.