Ons Erfdeel. Jaargang 21

De vernederlandsing van het bedrijfsleven.

Onder de titel De vernederlandsing van het bedrijfsleven is een studie verschenen over het Decreet van 19 juli 1973 tot regeling van het taalgebruik bij de sociale betrekkingen tussen werkgevers en werknemers, evenals van de door de wet en verordeningen voorgeschreven akten en bescheiden van de ondernemingen.

De auteur is Jacqueline Cocquereaux die in 1975 aan de Leuvense universiteit over dit onderwerp een eindverhandeling van 425 bladzijden en 25 bijlagen maakte tot het bekomen van haar licentiaatsgraad in de Politieke Wetenschappen.

Het boek is een bekorte uitgave van haar eindverhandeling. Deze bekorte weergave, zo zegt haar promotor prof. Blanpain in een lovend woord vooraf, doet geen afbreuk aan de waarde en de leesbaarheid van het werk.

Het boek bevat tal van gegevens die getuigen van een uitgebreid opzoekingswerk. Toch wekt de auteur soms de indruk al te vlug te willen overgaan tot konkluzies die niet voldoende genuanceerd zijn. Zo wordt vooropgesteld dat het Decreet van 19 juli 1973 de volwaardige vernederlandsing van het bedrijfsleven als Vlaamse en sociale eis mogelijk maakt. Wanneer men echter de bepalingen ontleedt die in de Wet van 2 augustus 1963 (gekoördineerd door het Koninklijk Besluit van 18 juli 1966) over deze materie werden opgenomen, dan stelt men vast dat door het dekreet niets essentieels aan de bepalingen van de wet werd toegevoegd. M.a.w. reeds vanaf 1963 waren de werkgevers verplicht de dokumenten bestemd voor hun personeel en de wettelijk vereiste akten en bescheiden in de streektaal op te stellen. Dit principe wordt in het dekreet nogmaals herhaald.

De Wet van 2 augustus 1963 is van openbare orde niet zoals het dekreet, en de rechtbanken moeten de nietigheid over onwettige dokumenten uitspreken. Wat daaraan in het dekreet werd toegevoegd zijn de strafrechterlijke sankties voor de overtredingen en de uitbreiding van de toepassing van de wet tot de sociale betrekkingen en akten en bescheiden van alle werkgevers.

Waarom een nieuw dekreet eigenlijk noodzakelijk was, wordt niet uiteengezet. Het is niet omdat de Wet van 1963 gebrekkig werd toegepast dat noodzakelijk nieuwe wettelijke beschikkingen moesten worden ingevoerd. Men kan zich trouwens bij de gebrekkige toepassing die zowel geldt voor de wet als het dekreet dezelfde vragen stellen: als de uitvoerende macht nalaat de nodige middelen of instrumenten te kreëren om de wet of het dekreet te doen toepassen, dan worden, ondanks alle goede bedoelingen, veel nutteloze moeilijkheden geschapen. Wat baten trouwens al die nieuwe wetten en dekreten als men moet vaststellen dat het parlement of de Kultuurraad zo zwak zijn geworden dat zij niet meer in staat zijn hun wil aan de regering op te leggen.

In haar opsomming van de opeenvolgende taalwetten zegt Cocquereaux dat uit deze taalwetten een, zij het trage, vooruitgang voor de Vlamingen is af te leiden. Maar vanaf 1963, zo voegt ze eraan toe, moet verlies geinkasseerd worden omdat er toen faciliteiten werden ingevoerd. Verliest de auteur daarbij niet het voorgaande wettelijke regime, gevolg van de Wet van 1932, uit het oog, waarbij een feitelijke tweetaligheid in die gemeenten werd ingevoerd op basis van de uitslagen van de talentellingen? De Wet van 8 november 1962 en 2 augustus 1963 hebben daarbij wettelijk een einde gemaakt aan de mogelijkheid dat een gemeente, om het even welke, haar taalregime zou wijzigen. Daarbij mag niet vergeten worden dat de faciliteiten in de 25 taalgrensgemeenten en de 6 randgemeenten bedoeld waren als overgangsmaatregelen naar volledige eentaligheid van die gemeenten die die zou zijn van het taalgebied waarin zij lagen. Hoe het komt dat dit niet gebeurd is, kan misschien eens onderzocht worden op een van die kastelen waar nieuwe, eeuwige pakten en overeenkomsten worden uitgebroed. Brussel wordt daarbij door de Wet van 2 augustus 1963 een volledig tweetalige hoofdstad en beperkt tot 19 gemeenten. De auteur schijnt hier te vergeten dat vroegere wetten iedere gemeente van Brussel toestonden zelf de taal van haar interne diensten te bepalen.

Bij de bespreking van de tot-

[p. 785]

standkoming van het dekreet wordt terecht onderstreept dat sinds de wijziging van de grondwet in 1970 iedere kontestatie over de wettelijkheid van het dekreet voorbij is gestreefd. Dat was niet het geval toen de Wet van 2 augustus 1963 door een tweederde meerderheid van de beide Kamers werd goedgekeurd! Het kan dus wel enigszins verbazing wekken dat plots zoveel bekommernis om de Grondwet opduikt bij Franstalige juristen bij het verschijnen van het dekreet in 1973, des te meer als men weet dat precies dezelfde wettelijke bepalingen reeds in 1963 vóór de grondswetherziening van kracht waren voor de industriële, financiële en handelsondernemingen.

Waar in hoofdstuk V gehandeld wordt over de menselijke en sociale draagwijdte van het dekreet, verklaart de auteur dat de bemoeizucht van de overheid volledig te rechtvaardigen is indien ze door sociale bekommernissen wordt ingegeven.

De vroegere Franse koningen en de Franse revolutionairen van 1789 hadden blijkbaar nog andere redenen om de Franse taal op te leggen in hun eigen land en in bezet België. Het belang voor de eenheid en de stevigheid van de staat, voor de uitstraling van de revolutionaire ideeën waren doorslaggevend om wettelijk een bepaalde taal op te leggen. Het zou wel eens interessant zijn na te gaan in hoeverre deze ideeën nu nog in België nawerken.

Bij het onderzoek op wie het dekreet van toepassing is (Hoofdstuk VI) wordt tot onze verbazing zonder meer beweerd dat het dekreet zonder twijfel van toepassing is op natuurlijke en rechtspersonen die koncessiehouder zijn van een publieke dienst of die belast zijn met taken en verrichtingen die de wetten of publieke machten hen in het publiek belang hebben toevertrouwd. Deze stelling is in tegenspraak met de konstante rechtspraak van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht. Juist door die koncessie of opdracht, zegt deze rechtspraak, verliezen deze instellingen of personen hun partikulier karakter en vallen ze dus buiten de toepassingssfeer van het dekreet.

Waar onderzocht wordt op wat het dekreet van toepassing is, komen ook de fakturen en de cognossementen ter sprake. De uitleg is niet erg bevredigend. Het is niet omdat sommige bepalingen moeilijkheden opleveren voor de toepassing dat men deze mag interpreteren tegen de tekst van het dekreet in. Wanneer de auteur beweert dat het dekreet niet van toepassing is op fakturen die niet verplicht zijn door de wet of de reglementen, dan zou toch moeten worden gepreciseerd wat hier eigenlijk met faktuur bedoeld wordt.

De betekening van de vertaling zou, ten einde misverstanden te voorkomen, aan een instantie moeten worden toevertrouwd, zegt de auteur terecht. Maar wat dan enigszins verbazing wekt is dat ze voorstelt deze taak over te laten aan de inspektie van de sociale wetten. Dat strookt dan helemaal niet met haar verwijt dat de uitvoerende macht weigert het dekreet te doen toepassen. Het zou dan ook beter zijn de toepassing van het dekreet toe te vertrouwen aan de Vaste Commissie voor Taaltoezicht die ter zake ervaring heeft en als instelling voldoende onafhankelijk is. Tenminste op voorwaarde dat de Commissie van de regering een voldoende inspektiekorps ter beschikking krijgt.

In hoofdstuk VIII waarin het toezicht en de sankties worden bestudeerd, wordt de vraag gesteld of de vakbonden wel ter zake kunnen optreden aangezien ze geen rechtspersoonlijkheid bezitten. De kwestie van de rechtspersoonlijkheid is in de sociale sektor reeds lang opgelost. Waarom gebeurt dit dan niet in zake de sociale verhoudingen tussen werkgevers en werknemers?

Bij de studie van de eventuele tekorten van, of suggesties bij het dekreet stelt Cocquereaux voor dat korrektionele straffen zouden worden voorzien tegen ambtenaren die klachten naast zich neerleggen.

Zoals hoger aangestipt ligt de zwakheid niet bij het wetgevend werk maar bij het Parlement en de Kultuurraad die er zorg voor moeten dragen dat de regering uitvoert wat haar toevertrouwd wordt.

Wat in het boek boeiend overkomt, is het relaas van de persreakties, de houding van de politieke partijen en de drukkingsgroepen. Het kommentaar van de Franstalige pers is werkelijk ontstellend, evenals de uitspraak van een eks-premier die onomwonden verklaart dat het dekreet nooit zal worden toegepast. Uit dit overzicht blijkt ook dat het V.B.O. een brochure publiceerde over het dekreet daar waar deze patronale organisatie steeds weigerde iets te ondernemen inzake de toepassing van de Wet van 2 augustus 1963. De andere sociale partners blijven opvallend stilzwijgend.

In haar besluit hoopt Cocquereaux dat de vakbonden nu naar Belgische traditie van dit wettelijk wapen een soepel en aangepast gebruik zullen maken. We hopen dit met de auteur maar toch moeten we vaststellen dat ons van dat gebruik bitter weinig bekend is tenzij daarmee de soepelheid bedoeld wordt waarmee de vakbonden telkens optreden om afwijkingen op de eentaligheid van Vlaanderen te verdedigen. Een dergelijk geval in Brussel of Wallonië is ons in geen enkel geval bekend.

Het boek van Cocquereaux is een interessant dokument dat bij de studie van het ontstaan en het verloop van de geschiedenis van dit dekreet met sukses kan worden geraadpleegd.

Mr. Raf Renard.

J. Cocquereaux, De vernederlandsing van het bedrijfsleven, Kluwers Intern. Uitgeversmaatschappij N.V., Antwerpen/Rotterdam, 1977.