Ons Erfdeel. Jaargang 21

[p. 666]

Raf Coorevits: ‘Oude man’ (droge naald, foto J. De Vos).

[p. 667]

Raf Coorevits
Dr. Lydia M.A. Schoonbaert

Geboren te Izegem in 1930. Studeerde kunstgeschiedenis en oudheidkunde aan de Rijksuniversiteit te Gent. Eerstaanwezend assistent aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen. Medewerker voor plastische kunst aan het dagblad De Standaard. Schreef op wetenschappelijk gebied o.m. Historiek en Analyse van de Passie en de Kruiswegen van Albert Servaes (doktoraatsverhandeling), over James Ensor, de Vlaamse ekspressionisten. Publiceerde onder pseudoniem Jozefa van Houtland de gedichtenbundels Viool en Snaar (1954), Lijnen zonder Kruispunt (1956) en Cardiogram (1962).
Adres:
Welvaartstraat 33, 2000 Antwerpen.

Een kunstenaar zoekt altijd het leven te raken. Twee aspekten kenmerken fundamenteel het oeuvre dat hij tot stand brengt: wat hem in het leven boeit en de kreatieve en technische begaafdheid die hem in staat stellen de ervaring of de ontroering plastisch te vertalen.

Raf Coorevits, geboren te Sint-Niklaas op 26 april 1934, is in hoofdzaak grafikus. Hij studeerde aan de Akademie te Sint-Niklaas en aan het Hoger Instituut Sint-Lucas te Gent, waar hij nu nog leraar is. Met zijn vrouw Betty bewoont hij een mooi gerestaureerd 18de-eeuws huis te Belsele. De ruime zolder is omgevormd tot atelier. Struisvogelveren, een doodshoofd, zonnebloemen, een kinkhoorn, opgevulde vogels, een ijzeren brilletje, - zaken die voorkomen op de etsen van de kunstenaar - geven het atelier een aparte sfeer.

Coorevits is geen eksentriek maar een fijngevoelig man. Hij loopt niet te koop met teorieën, is eerder zwijgzaam. Zijn oeuvre is de neerslag van een innerlijke rijkdom. Het heeft de zeggingskracht eigen aan datgene wat autentiek is. Hij moet het niet hebben van formalistische eksperimenten, evenmin van het oproepen van sensationele situaties. Hoewel hij soms in opdracht werkt, blijft de eis van artistieke integriteit voor hem primair. Hij maakt geen deel uit van een bepaalde groep, maar gaat zijn eigen weg. In wezen is hij een realist. Maar voor hem betekent deze benaderingswijze van de gevisualiseerde wereld, dat organisch gegroeide vormen vanuit de herinnering opnieuw worden opgebouwd. Zo schept de kunstenaar zijn vizuele symbooltaal die ons sensibilizeert voor een andere dan de zichtbare werkelijkheid.

Het landschap en de mens zijn de twee onderwerpen waartoe Raf Coorevits zich beperkt. Ze zijn onuitputtelijk. Reizend door Spanje, Sicilië, Griekenland, Joegoslavië, Oostenrijk, Duitsland en Engeland,

[p. 668]

Raf Coorevits: ‘Zittende figuur’ (zwarte conté, foto J. De Vos).

[p. 669]

Raf Coorevits: ‘Bomen’ (pentekening, foto J. De Vos).

maakte hij een groot aantal schetsen in kleine karnets. Hij heeft vooral oog voor een doorlichte vegetatie, voor een haven die in de mist verzonken ligt, voor zuiderse vlakten waar een brandende zon de vormen opvreet. Ets, droge-naald en contépotlood zijn uitgelezen media om die wisselende lichtintensiteit weer te geven, en de onophoudelijke beweging die het leven toch is.

De tekeningen en etsen groeien in lange winteravonden uit de summiere schetsen. Het zijn geen fotografisch eksakte dokumenten al geven ze de idee van een vertrouwde realiteit. In werkelijkheid zijn het interpretaties. Dat komt vooral naar voor in de reeks bomen en stukken vegetaties die uit hun normale omgeving zijn gelicht. De bomen staan dan op een vereenzaamde manier in de ruimte. Vaak ontbreken de bladeren en de naakte takken vlechten zich rond de lichtkern die nooit opgesloten zit, maar ingesloten licht kan uitstralen, het licht dat ons binnenhaalt in een andere dan de zichtbare wereld. Het syntetische vermogen om een wriemelende vegetatie tot een harmonische eenheid te organiseren, de zin voor het openbaren van de essentie is typisch voor heel het oeuvre van Coorevits. Meditatief verwijlend in de wereld zoekt hij intuïtief naar het verborgene. Voor een deel is dat rust en orde bedongen op chaos en wanorde.

Betty is voor de kunstenaar een fascinerend

[p. 670]

Raf Coorevits: ‘Naakt’ (zwart krijt, foto J. De Vos).

model. Ze inspireerde een aantal serene naakten gevat in een soepele omtreklijn, waarbinnen de welvingen van het lichaam door arceringen of bij middel van akwarel worden gesuggereerd. De naakten van Coorevits zijn nimmer uitdagend. De subtiele kontrasten van licht en schaduw, de rustige houdingen zijn een uitdrukking van warme intimiteit, van betovering door waarachtige aanwezigheid, van verrukking om een spontane beweging.

Een andere keer verschijnt Betty met breed uitwaaierende jurk. Watteau kon op de vloeiende mode van zijn tijd inspelen. Ook Coorevits doet dat en de weefselplooien beginnen een eigen beweeglijk spel. De zachte arcering harmonieert met de vele golvende lijnfragmenten die dan weer opgevangen worden in de prachtig gespannen omtrek. Bij andere portretten is er een levendige afwisseling van geakwarelleerde vlakken en soepele penseeltrekken.

De kunstenaar bewondert vooral. Niet dat in hem geen kontestatie leeft, maar hij vindt het de moeite waard om de schoonheid te releveren zelfs daar waar de aftakeling haar werk heeft gedaan. Het is geloof ik geen vlucht, maar een heel bewust eksploreren van iets wat on-modisch is geworden. Die schoonheid ligt evengoed in de rimpeling van een weefsel als in de slaap van een vrouw, in de rijke harmonie van een landschap als in het verweerde gelaat van een oude man.

Coorevits heeft jarenlang een negentigjarige man als model gehad. Hij tekent deze man van elke illuzie losgekomen en verzonken in zijn innerlijkheid. De kledij

[p. 671]

heeft hier veel minder betekenis dan bij een jonge vrouw. Ze wordt een vlek waartegen gelaat en handen oplichten. Sommige koppen doen denken aan De Bruycker. Coorevits deelt dezelfde liefdevolle aandacht voor de kleine man, wiens leven gegrift staat in elk rimpeltje van het doorploegd gelaat. Zijn portretten onttrekken zich evenwel aan de anekdotiek. Ze zijn meer gedepouilleerd. De Bruycker raakte uiteindelijk verslaafd aan details.

Wat enigszins bevreemdend overkomt is de duidelijke scheiding tussen landschap en figuur. De natuur is nooit met menselijke figuren gestoffeerd. De kunstenaar heeft er zelf geen verklaring voor. Maar omdat zijn landschappen verrijkt zijn door een innerlijke dimensie is de mens er voortdurend aanwezig. Die vermenselijking van de dingen is ook opvallend bij een aantal komposities van schedels getooid met hoge hoed - een variante van het vanitas-motief -, en bij de reeks teaterpoppen. Zeldzaam mooi zijn de bladen met vogels, stuk voor stuk begerenswaardige drogenaaldetsen. Met rake zenuwachtige trekjes bouwt de kunstenaar de vorm op, die een densiteit krijgt door fluweelachtige toonwaarden. Men blijft er gewoon stil bij staan.

Coorevits heeft een zeer grote vakbekwaamheid. Hij bespeelt op een virtuoze manier de vele mogelijkheden van het licht, de lijn, het ritme. Hij beheerst niet alleen zijn emoties maar ook het werken met krijt, potlood en penseel. Zijn soepele schriftuur is van een groot raffinement.

In een tijd waarin allerlei akrobatieën worden uitgehaald met alle vormen van de prentkunst zoekt de Waaslandse grafikus naar de grootst mogelijke zuiverheid van elke techniek. In 1972 maakte hij twaalf houtsneden voor ‘De Bladen voor de Grafiek’. Als etser is hij geen improvisator die grote zoutplakken in de dekvernis duwt om goedkope effekten te verkrijgen. Hij werkt zeer veel met de drogenaaldtechniek,

Raf Coorevits: ‘Stilleven’ (ets-akwatint, foto J. De Vos).

wat wil zeggen dat hij de tekening rechtstreeks in de koperplaat trekt. Dat vraagt een grote zekerheid, en gevoeligheid. Coorevits is een van de zeldzame beoefenaars van de mezzotint. De koperplaat wordt daarbij helemaal ruw gemaakt, waarna de tekening wordt weggepolijst. Op een fluwelig-donkere achtergrond verschijnen dan de lichtgradaties die tot helder wit kunnen gaan. Een moeilijke techniek die de kunstenaar aanwendt om de uitdrukking van het menselijk gelaat in zijn vele gevoeligheden vast te leggen.

Het is een mode geworden kunstenaars te beoordelen naar de graad van aktualiteit die in hun werk aanwezig is. Oorspronkelijkheid wordt vaak verward met aktualiteit. Coorevits speelt niet in op het snel wisselend tijdsgebeuren. Zijn oorspronkelijkheid ligt in het vermogen abstraktie te kunnen maken van het modische en het aksidentele dat morgen al aftands en vergeten is. Hij transcendeert de werkelijkheid. Coorevits is een non-konformist die doorstoot naar tijdloze geestelijke waarden.