Ons Erfdeel. Jaargang 21

De teken- en etskunst van Roland Devolder.

Voor de aandachtige toeschouwer blijft de interpretatie of duiding van het werk van Roland Devolder problematisch, is ongrijpbaar, moeilijk om er een naam aan te geven. Toch verwekt bijna ieder werk van deze relatief jonge kunstenaar (geboren in 1938 te Oostende) een zachte schok van schoonheidsbeleven. Zijn tekeningen laten veel over aan de toeschouwer en nodigen hem uit tot een tocht naar binnen die eindeloos lijkt. Zijn werk is geheimzinnig en tevens dwingend aanwezig en dit door de raadselachtige sfeer die het telkens opnieuw weet op te roepen.

Enigmatisch maar niet hermetisch is zijn oeuvre, in de betekenis van ontoegankelijk. Integendeel, het is toegankelijk voor wie over intuïtie beschikt: het onmiddellijk aanvoelen van wat niet uitgedrukt kan worden of het vóórvoelen van de niet direkt aanwijsbare verbanden. Kortom het intuïtief aanvoelen van alles wat naar eenheid streeft, bescherming en verlossing verlangt: scherp of verscherpt bewustzijn. Het werk ontsnapt telkens weer aan iedere poging tot duiding of konkrete formulering. Steeds aanwezig is het enigma, het raadsel dat men de gezochte maar nooit gevonden zin van dit alles noemt. ‘Bij Roland Devolder telt voor alles de innerlijke geladenheid van zijn figuren, een niet te bepalen desolaatheid, eenzaamheid en onoverkomelijke droefenis om het lot, dat leven heet’ schrijft J. Murez in Vooruit.

Hier vinden wij de sleutel tot zijn kunst, voelen wij voortdurend het menselijk tekort versluierd uitgebeeld. Wij zouden het heimwee kunnen noemen, maar gesublimeerd, en op een hoger plan gebracht. De tekening, raadsel van onmacht, maar toch van moeizaam aanvaard tekort. De etsnaald, de potloodpunt houden zich voortdurend in. Zo kan men hem beschouwen als de herschepper van de geheimzinnige stiltes die in ons staan opgericht, rustig maar soms dreigend. Een stilte als een zuiver licht met altijd de onvermijdelijke en soms onvermoede schaduw nabij. Die angst voor de dreiging is zuiver, maar bevat toch sterk irrationele komponenten waarvan de wortels reiken tot diep in de vormeloze duisternis van wat R.M. Rilke noemt: de verborgen, donkere bodems van onze voorvaderen. Door chaotisering wordt het leven voortdurend bedreigd. Naast kennis stelt ook de artistieke scheppingsdaad de mens in staat die angst meester te worden. De scheppende mens

[p. 117]

transformeert de chaos, ordent en weet ze tot schoonheid om te buigen. De kunstenaar brengt de angst en de pijn op een hoger plan, gelouterd en gesublimeerd.

Dit werk, raadsel van onmacht, spreekt indringend aan via de vragende ogen van de personages. De groot-open ogen zijn sluiers van rouw om de onmacht, die men dit leven noemt, waarin de vragen etterend openbloeien.

‘In alle werken van R.D. hangt dat trieste en desolate van de onzekerheid en dat is zelfs het geval als hij kinderen of freules op het blad brengt. Allemaal fijn en virtuoos getekend met een konstante zorg voor het (zelfs pijnlijk) detail. Als zijn broekventjes een kleurig petje ophebben, kijken ze er niet vrolijker om. Ook zij wachten op iets dat niet komen wil, en jong zijn ze niet meer. Dat wachten en wezenloos kijken is de essentie van Devolders werk en zulks blijkt zelfs op bladen waar geen ogen zijn te zien’ schrijft J. Guillemin in De Standaard.

Zijn personages komen ons voor als onbereikbaar. De soms pijnlijk aandoende weemoed waarvan ze getuigen groeit door het besef van het oneindige: het ‘Cordoba’ van G. Lorca of het ‘Eldorado’ van E.A. Poe is nooit te bereiken. Over de figuren wordt een nauwelijks zichtbare sluier van eterische zachtheid gelegd waardoor de lijnen beginnen te trillen.

Roland Devolder tekent ogen die ons intrigeren. Vaak wezenloos blikken zijn wachtende figuren in zachte doorschijnbare kleuren die de starende blik verzachten. Het zacht koloriet van de tederheid roept een sfeer van verdriet op om de mensen en de dingen. De kunstenaar kreëert beheerst een magische sfeer waarin fundamenteel de eenzaamheid van de mens wordt beklemtoond. Hij heeft een voorkeur voor de uitbeelding van personen die zich door hun aard, karakter, situatie en wezensstruktuur

Roland Devolder.

bewegen op de rand van het bestaan: de oude mens, het kind, de akrobaat, de blinde, de zwerver. Hij plaatst ze in een ruimte waar het leven zijn eigen droefheid beluistert. Werelden bezwijken in ons terwijl we de wereld aanschouwen.

Stephane Rey schrijft in La Libre Belgique: ‘Son sens inné de l'invention et du mouvement l'incite à faire défiler devant le spectateur des enfants se poursuivant, des jongleurs, des acrobates, des musiciens, des figures issues d'un fantastique familier où la laideur acquiet, par la grâce d'un métier impeccable, une sorte de grandeur métaphysique.

Roland Devolder zijn werk kan in een ruim kader worden gesitueerd: de verstilling van de dingen verwijst naar Ghobert; de mysterieuze uitstraling van de voorwerpen naar de Italiaan Morandi; de primitieve ernst doet aan Gustaaf Van de Woestijne denken; de angst van de figuren vindt men ook bij E. Munch en de magische verleidelijkheid van de vrouw verwijst naar Delveaux. Wie vertrouwd is met het

[p. 118]

werk van L. Spilliaert vindt in sublieme werken als Witte Gewaden (1912), De Dreef (1944), Zelfportret met spiegel (1908), Poppen (1933) iets terug van de fijne, ernstige soms zachte pijn die in de tekeningen van Roland Devolder zichtbaar wordt gemaakt. Bij beide kunstenaars is schoonheid tot weemoed, melancholie gestold. Beide kunstenaars zijn bang voor het onzekere en diep in hen leeft een voortdurende drang naar veiligheid. Ze gaan gebukt onder de knagende problematiek van het ‘anders-zijn’. De geciteerde kunstenaars zijn aanverwante zielen en verbeelders van wat men een raadselachtige stilte of overvolle leegte zou kunnen noemen. De gespannen stilte die Roland Devolder via zijn werk weet te realiseren, is van een tedere oprechtheid die stand zal houden in deze luidruchtige tijd.

Roland Laridon, Oostende.

Roland Devolder, werd geboren te Oostende in 1938. Hij studeerde aan de Akademie van Gent en is leraar aan de Akademie van Oostende. Individuele tentoonstellingen:
1968: ‘Atelier’ Oostende; 1970: Oostende: 1971: Antwerpen en Kortrijk; 1972: Orangerie, Brussel ‘Armorial’; 1973: ‘Orangerie’, Lüdenscheid ‘Stadsmuseum’, Gent; 1974: Brussel ‘Armorial’; 1975: ‘Casino-Kursaal’; 1976: ‘Hof Ter Linden’ Kortrijk.
Hij ontving een vermelding in de Prijs van de Jonge Belgische Schilderkunst (1972) en de Bronzen Medaille Prijs Europa (1973).