Ons Erfdeel. Jaargang 20

Vlaanderen 2.

Je houdt wel een beetje je hart vast bij al die luksueuze boeken van de laatste jaren met het woord Vlaanderen in hun titel. De aanwijzingen in de trant van ‘uniek’, het dure papier, het kunstboekformaat en het illustratiemateriaal steken schril af tegen de roep om soberheid. Als de kwaliteit of de bedoeling al eens twijfelachtig zijn, dan wekt zo'n uitgave op de duur wantrouwen. Het boek Vlaanderen, rijke lappendeken, het eerste waarmee het Davidsfonds zijn stappen in dit milieu waagde, is beter dan ik aanvankelijk vreesde. De 179 luchtfoto's, op vijf na alle van de Franse luchtfotograaf

[p. 823]

Alain Perceval, zijn vlakaf goed. En daarmee staat of valt een fotoboek uiteraard. De foto's zijn gegroepeerd rond zes tema's: Landschappen, Dorp en platteland, Stad en industrie, Abdijen en begijnhoven, Kerken, Kastelen. De opsomming maakt het direkt duidelijk dat het hier gaat om de ‘nog vele gave plekken’ in Vlaanderen. Een fotograaf kiest en elimineert dus. Voorbeelden van milieuverwoesting, en die zijn toch zo talrijk dat het ‘vele’ van daarnet toch net iets te veel is, moet je hier dus niet zoeken.

Carlo Heyman, gewezen voorzitter van het Davidsfonds, filozofeert eerst over de zin van het landschap, over het heimwee naar het ongeschonden integrale leefmilieu, om dan een aantal begrippen als leefmilieu en ruimtelijke ordening toe te lichten en de stand van zaken op het terrein van milieubedreiging en -herstel af te ronden. Het werd een goed leesbare inleiding van ruim 20 bladzijden.

Herman Vandormael schreef een verklarende tekst voor iedere foto. Het is telkens een kort encyklopedisch steekwoord geworden. Zo hoort het. Sommige trefwoorden hadden m.i. ook wat wenken mogen bevatten voor het kijken (naar landschapsopnamen) of verwijzingen naar bedreigingen (van vroeger en tegenwoordig) van het milieu.

Voor wie zich realizeert dat het lelijke al eens mooi wordt vanuit de lucht (bv. het troosteloze steenbakkerijenlandschap) en voor wie hier geen alibi ziet om bouwpromotoren, milieubevuilers en verantwoordelijken zonder vizie op ruimtelijke ordening de vrije hand te laten, is dit fotoboek een mooi instrument en geschenk. Het triomfalisme dat zo vaak uit Vlaanderens linnen banden straalt, heeft de uitgever er niet helemaal kunnen buitenhouden. Het boek moest een ‘Bij wijze van groet’ meekrijgen van een minister, dat apart omkaderd en gezet is, en aanvangt met ‘Het is mij een waar genoegen...’ enz.

Erik Vandewalle

Alain Perceval, Carlo Heyman en Herman Vandormael, Vlaanderen, rijke Lappendeken, 99 blz. en tekst, 179 luchtfoto's, Davidsfonds. 1976, Leuven (Blijde-Inkomststraat 79). Prijs, gebonden: 1.750 BF.