jarenlang ‘worstelen met het Frans van de vijftiende eeuw, het opsporen van woorden en feiten, het lezen en herlezen van de kleurrijke teksten, het peilen naar wat in Villon omging toen hij zijn verzen neerschreef’ (cfr. de inleiding), kan alleen de gemeende waardering opwekken van wie beseft wat poëzie vertalen betekent.
Ik denk daarbij onwillekeurig terug aan wat Kees Fens in ‘De Standaard’ daarover schreef (5-12-1975), nadat hij de vraag stelde waarom men gedichten vertaalt: ‘Misschien is de goede vertaler wel de ideale lezer. Ik kan me niet anders voorstellen dan dat de vertaler in alle lagen van het gedicht moet trachten door te dringen alvorens aan het vertaalwerk te beginnen. En pas op het ogenblik van voltooiing heeft hij het vers van de ander voor zichzelf maximaal verhelderd. Voor de lezer van zijn vertaling uiteraard ook.’
Dit is honderd procent van toepassing op deze Villon-vertaling. Jacques Fieuws heeft in onze plaats gelezen en geïnterpreteerd (dit komt het duidelijkst naar voren in de verbluffende driedubbele vertaling van de zes balladen in het bargoens!) en ons het genieten van Villons poezie gelaten. Hij biedt ons achtereenvolgens Les Lais aan, Le grant Testament, 17 losse gedichten en de zes al genoemde gedichten in het bargoens.
Zijn boek is in de eerste plaats bestemd voor de poëzielezer, en daarom zijn inleiding, biografische gegevens, kanttekeningen en bladverwijzingen bescheiden voor en achter de eigenlijke vertaling geplaatst, terwijl de vertaling, in grotere letter en met illustraties die ademen in de sfeer van Villons poëzie, de volle aandacht krijgt. Daarom ook heeft Jacques Fieuws resoluut gekozen voor een moderne aanpassing, zonder enige poging om in zijn (zuiders gekleurd) Nederlands Middeleeuwse elementen aan te brengen of op te roepen. Om Kees Fens een tweede keer te citeren: ‘Naarmate de taal van het origineel verder van de gemiddelde lezer afstaat, is de vertaler ook een ontsluiter: in zijn nieuw gedicht schrijft hij voor ons iets over uit de literatuur van verre’.
Die literatuur van verre krijgen we hier in de originele versie, terwijl wat Jacques Fieuws ervan ontsloot er telkens tegenover afgedrukt staat. Het geheel is een mooi boek, het resultaat van wat men geneigd is een levenswerk te noemen.
Jan Deloof.
Françoys Villon - Gedichten, Frans en Nederlands. In het Nederlands vertaald door Jacques Fieuws, Uitgeverij Orion, Brugge / Scheltens & Giltay, Den Haag, 1974, 345 blz.
Auteursrechtelijk beschermd