Ons Erfdeel. Jaargang 20

Tien Nederlandse auteurs in Berlijn.

Op vrijdag 12 november 1976 vond in West-Berlijn een werkvergadering plaats ter voorbereiding van Poetry International 1977, het poëziefestival dat sedert 1970 jaarlijks in de maand juni in de Nederlandse havenen industriestad Rotterdam wordt gehouden. Dit is op het eerste gezicht merkwaardig. Bij nader toezien blijkt echter dat Martin Mooij, Literair Medewerker van de Kunststichting Rotterdam en initiator van Poetry International reeds in de jaren zestig bekend was met Walter Höllerers Berlijns initiatief Ein Gedicht und sein Autor (Literarisches Colloquium Berlin). En aangezien Berlijn nu eenmaal de Duitse stad bij uitstek is waar hedendaagse auteurs aan het woord kunnen komen, is het niet meer zo verwonderlijk dat hier ook Duits-Nederlandse kontakten gelegd worden. Het 8e Rotterdamse poëziefestival in juni 1977 krijgt een soort verlenging in Berlijn, waarbij aan een keuze uit de Rotterdamse auteurs onder een bepaald tematisch gezichtspunt gedacht is. Dit betekent tevens een tweede Duits-Nederlandse ontmoeting in Berlijn. Er wordt ook aan een publikatie van een aantal Nederlandse auteurs in Duitse vertaling gedacht en bovendien zal hier in juni werk van Nederlandse auteurs tentoongesteld worden.

Ter gelegenheid van bovengenoemde werkvergadering werd in het Künstlerhaus Bethanien een poëzieavond gehouden, waarop de volgende Nederlandse en Duitse auteurs optraden: Mischa de Vreede, Jan Kal, Wim de Vries, Günther Bruno Fuchs, Walter Höllerer, Bert Schierbeek, Johannes Schenk, Judith Herzberg, Robert Wolfgang Schnell, Jules Deelder, Gerald Bisinger, Neeltje Maria Min, Karin Kiwus en Remco Campert. Bovendien werden (door Frank Visbeen) gedichten gelezen van Gerrit Kouwenaar en Cees Buddingh', die helaas verhinderd waren. Buddingh' had een lang gedicht In memoriam Pablo Neruda gekozen, waarvan de vertaling 's middags nog door Johannes Schenk was bijgewerkt. Van Kouwenaar is enkele jaren geleden een keuze uit zijn werk in de vertaling van Heinrich G. Schneeweiss bij Limes (Wiesbaden) verschenen. Walter Höllerer las de vertaling van het gedicht Autopsie, waarvan de aanvang luidt: ‘Ik keel een woord’ (Kouwenaar) / ‘Ich kehl ein Wort’ (Schneeweiss) / ‘Ich

[p. 167]

drossle ein Wort’ (Höllerer). De Berlijnse ontmoeting biedt door deze vorm van koproduktie interessante perspektieven voor toekomstige vertalingen van literair werk.

De gedichten van de Nederlandse auteurs werden aan het talrijk opgekomen publiek (waaronder ca. 40 studenten die aan de Freie Universität Nederlands studeren) zowel in het Nederlands als in het Duits voorgesteld, een presentatievorm die de meeste Duitse auteurs trouwens van hun bezoek(en) aan Poetry International bekend is. Het meest opvallend aan Nederlandse zijde was in deze november-maand de steeds weerkerende doodsgedachte, niet alleen bij de ‘Vijftigers’ Campert (^o1929) - ‘Het staat vast dat alle mensen sterven’ - en Schierbeek (^o1918) - ‘Kijk, ik weet het niet, ik was nog nooit dood’ en ‘De dood, zei Remco, is een ontroering’ (vgl. de slotregel van Camperts bekende gedicht Poëzie), maar ook bij de drie vrouwen uit het Nederlandse gezelschap: Mischa de Vreede (^o1936) - ‘Mijn stilte ritselt van het sterven’ (in het gedicht Vapona Strip) - Judith Herzberg (^o1934) - Gedachten / Bij de dood van Sylvia Plath - Neeltje Maria Min (^o1944) - Een vrouw bezoeken, Een uur voor zijn dood. Wim de Vries (^o1923) las naast zijn Bericht voor donker Afrika o.a. ook een gedicht, opgedragen aan de nagedachtenis van zijn moeder. Men kon in Berlijn verder nog kennismaken met de op het laatste ogenblik voor Gerrit Kouwenaar ingesprongen jonge Amsterdammer Jan Kal (^o1946) met zijn (onvertaald gebleven) sonnetten - ‘Dichten’ is voor hem ‘fietsen op de Mont Ventoux’ (vgl. de titel van zijn gelijknamige bloemlezing van 74 sonnetten) - en de eksentrieke Rotterdammer Jules Deelder (^o1944).

Het is ten slotte verheugend vast te stellen dat de term ‘niederländisch’ met betrekking tot de Nederlandse literatuur in Duitsland langzamerhand ingeburgerd schijnt te raken, hoewel uitsluitend Noordnederlandse auteurs naar Berlijn waren gekomen. Aan het Rotterdamse festival namen van het begin af ook Vlamingen deel - ik noem slechts Willem M. Roggeman - en dit jaar verscheen bij de reeds genoemde Limes-uitgeverij Gedicht mit Stille geschrieben van de Zuidnederlandse dichter-schilder Paul Snoek (vertaald door Siegfried Mrotzek) zodat de tweede Duits-Nederlandse ontmoeting in Berlijn geen pure Noordnederlandse aangelegenheid hoeft te blijven.

Dr. Daniël de Vin.