Ons Erfdeel. Jaargang 20

In Oslo werkt een man.

Als de Noren vandaag de dag nog altijd niet zouden weten hoe België in elkaar zit, hoe de taaltoestand er hier uitziet en evolueert, en dat ook de Nederlanden hun eigen inbreng hadden en hebben in de wereldliteratuur, dan ligt dat werkelijk niet aan de Oslose professor K. Langvik-Johannessen. We hebben niet nagelaten daar al vroeger op te wijzen, maar het loont werkelijk de moeite het opnieuw over zijn zijn aktiviteiten te hebben. Die zijn drievoudig: informatie aan en in de pers, literaire arbeid in het Nederlands taalgebied en literaire arbeid in Noorwegen. Graag ga ik op elk van die drie aspekten wat nader in.

De Noorse pers.

In Morgenbladet heeft K. Langvik-Johannessen in april 1974 in een reeks van drie artikelen kommentaar geleverd op de Belgische verkiezingen van dat jaar en hun weerslag op de bestuurbaarheid van België, de hervormingsplannen en de houding van de politieke frakties tegenover de oliekrisis. We kunnen onszelf alleen maar toewensen dat elke beroepskommentator onze verwikkelingen en esbattementen met dezelfde wil tot objektiviteit zou benaderen en beschrijven. In hetzelfde blad, op 4 augustus 1976, heeft hij trouwens in een groot artikel over de Relativiteit van de Nationale Myte nogmaals pertinente dingen geschreven over onze geschiedenis en de scheiding van Noord en Zuid in de 16e en de 19e eeuw. Deze man kent ons, dat is duidelijk.

Literaire inbreng bij ons.

Hij kent ook onze literatuur, vooral de Middeleeuwen en de Gouden Eeuw. Toen het Nationaal Jeugdteater in het voorjaar van 1973 in het Gentse Gravensteen Esmoreit opvoerde, werden van een overdruk van prof. Langvik-Johannessens bijdrage Mythologie en Mythos in het hoofse drama Esmoreit (Verslagen en Mededelingen van de Kon. Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, jg. 1972, afl. 3) 5000 eksemplaren verspreid.

Minder verspreid en bekend, maar uitvoeriger en dieper gravend is zijn inleidende studie bij de uitgave van Vondels Gebroeders (Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1975 - Tekstuitgave, van verklarende aantekeningen voorzien door dr. K. Porteman). Langvik-Johannessen gaat in zijn studie uit van de mening van verschillende Vondelkenners en van zijn eigen kennis van de klassieke en Europese dramaturgie. Hij komt zodoende tot een interessante en indringende positionering van het treurspel Gebroeders, in de evolutie van Joost van den Vondel en in de geschiedenis van de Europese tragedie. Ik ben geen kenner, maar vraag me toch af of deze studie niet een veel grotere bekendheid zou moeten hebben. Om niet te spreken van het treurspel zelf...

Literaire arbeid in Noorwegen.

Belangrijk werk levert prof. K. Langvik-Johannessen ook in het

[p. 166]

K. Langvik-Johannessen.

eigen land. Zo publiceerde hij daar in 1975, samen met Hans Henrik Holm, Frå Borg og Torg Solum Forlag A.S.), een boek over het toneel in de Middeleeuwse Nederlanden. De professor schreef de (zeer heldere) inleiding, de dichter was verantwoordelijk voor de vertaling van de geselekteerde teksten, en het werd een boek dat geheel terecht op de steun van het Belgisch Ministerie van Nederlandse Kultuur kon rekenen.

De wordingsgeschiedenis van dit gezamenlijk werk is iets bijzonders. Dichter en professor leerden elkaar kennen tijdens de oorlog en al bijna even lang geleden beslisten ze samen een bundel Middelnederlands toneel te publiceren. Hans Henrik Holm is een groot, zij het in zijn land nog altijd omstreden dichter, wiens debuutwerk Jonsoknatt Midzomernacht - 1933) het begin betekende van een oeuvre dat Langvik-Johannessen noemt ‘een visionair, universeel dichtwerk, uniek in onze literatuur, en wellicht in de wereldliteratuur’. Hij typeert de dichter verder in de volgende bewoordingen:

‘H.H.H. woonde zijn leven lang in Oslo, in de Karl Johansgate, Holm-gården, waar zijn grootvader en vader (hoedenmakers) hun hoedenzaak hadden. De zaak werd een paar jaar geleden ontbonden, maar Holm woont nog in zijn artistiek ingerichte zolderwoning. In zijn jeugd was hij een tijd lang in Setesdal, de meest geïsoleerde streek van Noorwegen, waar ook de taal zeer archaïsch is. Hier leerde hij de volkstaal, die in feite tot vroegere tijden behoorde, en drong tot diep in de volksziel door. Hier ligt de sleutel zowel tot zijn werk als tot zijn taal. Zijn taal is geen “setesdalsk”, maar een literaire kunsttaal die mede onder de invloed staat van het “setesdalsk”. Men zou het enigszins kunnen vergelijken met de taal van Guido Gezelle. Men zou ook kunnen zeggen: een zeer archaïsch nynorsk. Maar met vele nieuwe woordscheppingen en nieuwe woordsamenstellingen’.

De dichter kent echter geen Nederlands (spreekt overigens geen enkele vreemde taal) en daarom vertaalde prof. Langvik-Johannessen zo trouw en zo letterlijk mogelijk ieder vers van de gekozen toneelstukken of fragmenten. H.H. Holm heeft het geheel daarna in zijn eigen stijl en taal herdicht. In de Noorse recensies wordt juist die taal van Holm als zeer geschikt voor de Middeleeuwse spelen beschouwd.

De heldere inleiding van Langvik-Johannessen zal van haar kant dienst doen als basis voor de behandeling van de betrokken periode in de Nederlandse literatuurgeschiedenis die hij bijna persklaar heeft. Dat is zonder meer veelbelovend.

Jan Deloof.