Ons Erfdeel. Jaargang 20

Hauptmanns ‘Der Biberpelz’ door het N.T.G.

Hoewel Gerhart Hauptmann (1862-1946) een verdienstelijk toneelschrijver was, komt het toch zelden voor dat zijn werken in onze schouwburgen worden opgevoerd. Dit wekt verbazing omdat Gerhart Hauptmann een veelzijdig auteur was en er de jongste jaren een tendens bestaat om terug te grijpen naar het realisme. Alles wat naar retro zweemt, is trouwens vandaag de dag ‘in’. Dit nostalgiek hernemen van oude stijlen is eigenaardig omdat het samenvalt met die andere tendens om zeer bewust en ondubbelzinnig eigentijds te denken en te leven.

Het Gentse gezelschap heeft ongetwijfeld een goeie keuze gedaan met deze tragikomedie. De stukken van Hauptmann worden in Vlaanderen zelden gespeeld en Der Biberpelz, waarin een scherp getekend beeld van de maatschappij gegeven wordt, is een van de betere ‘dievenkomedies’. Der Biberpelz (1893) dateert uit Hauptmanns naturalistische aanvangsperiode. Later kwam hij in andere stromingen terecht, doch de scherpe realiteitszin en een voorkeur voor psychologische uitdieping van de personages zijn kenmerkend voor heel zijn oeuvre. Hauptmann kan dus moeilijk als vertegenwoordiger van één welbepaalde literaire stroming bestempeld worden. Barry Ulanov typeert hem als volgt: ‘An entire anthology of modern dramatic style could be compiled from the work of Gerhart Hauptmann. In his thought there are strains of romanticism, socialism, naturalism, scepticism, pantheism, historicism, relativism, determinism, mysticism, and a style or two to fit each one’ (Barry Ulanov: ‘Makers of the Modern theatre’ - McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, Toronto, London, 1961 blz. 135).

In Der Biberpelz werkt Hauptmann met krachtige tegenstellingen. Hij kontrasteert rijkdom

[p. 145]

met armoede, gewiekstheid met domheid, de moraal met het recht van de sterkste. Deze kontrasten zijn terug te vinden tot in het dekor. Het is een stuk waarin het volksleven centraal staat en de burgerij gehekeld wordt en de auteur de zijde kiest van de kleine man. Zo wordt de dievegge, ironisch genoeg door de dorpsrechter als een model voorgesteld.

De regie was in handen van Hugo Van den Berghe die na Pro Patria, Driekoningenavond, Het recht van de sterkste en Eva Bonheur blijft bevestigen. Het profileren van types, de sfeerschepping, de spanning en het gebruik van geladen stiltes zijn bewijzen van het talent en de vakkennis van de regisseur. Het gevaar eigen aan iedere komedie die door overdrijving en opeenstapeling van komische ingrediënten degradeert tot een boertige klucht, werd door de regisseur vermeden. Frans Redant, die voor de vertaling instond, heeft de verschillen in de taalregisters van de armen en de rijken akkuraat weergegeven. Tenslotte werden zowel de hoofdals bijrollen goed vertolkt. Opvallende prestaties werden geleverd door Blanka Heirman (moeder Wolff) en door Bob Van der Veken (dorpsrechter Von Wehrhahn). Ook de kleinere rollen werden door Machteld Ramoudt, Mark Steemans, Roger Bolders en Rudi Van Vlaenderen met zorg vertolkt. Andrei Ivaneanu stond in voor het dekor. Het NTG heeft van Der Biberpelz een homogene opvoering gebracht.

Rik Lanckrock