Ons Erfdeel. Jaargang 20

Toneel

Vijf jaar Nederlands Toneel Gent.

Het Nederlands Toneel Gent (NTG) is aan zijn tweede lustrumboek toe. In dit gedenk- en geschenkboek wordt in woord en beeld aandacht besteed aan vijf seizoenen (1970-1975) drukke toneelaktiviteit in de Gentse Kon. Nederlandse Schouwburg.

Tijdens de behandelde periode werden te Gent 812 voorstellingen gespeeld door het eigen NTG-gezelschap, terwijl 188 vertoningen werden verzorgd door gastgroepen. Op de duizend voorstellingen werd een gemiddeld aantal toeschouwers van 441 bereikt, op een zaalkapaciteit van iets meer dan negenhonderd plaatsen. Van de eigen NTG-produkties, kende de musical Cabaret (Joe Masteroff en John van Druten), met o.m. Werner Kopers en Lieve Moorthamer, een zeer grote publieke belangstelling, terecht trouwens. Bie-in Bie-in (Paul Berkenman, R. Deconinck en H. Van der Noot) en de Driestuiversopera Brecht en Weill) daarentegen, waren nogal muzikaal gewaagd en bleven ook in toeschouwersaantal beneden de verwachtingen. Meer dan gemiddelde belangstelling bleek te bestaan voor het werk van Claus: Interieur (regie Jean-Pierre De Decker) en De Dans van de Reiger (regie Dré Poppe). Verder dienen als ‘uitschieters’ zeker nog vermeld: Pro Patria, het eerste gespeelde werk van akteur Eddy Asselbergs, in regie van Hugo Vanden Berghe; De aannemer van David Storey, in regie van De Decker; 't Gesticht (Jaap Van de Merwe) in regie van Jaak Vissenaken; Driekoningenavond van Cyriel Buysse en Het recht van de sterkste, van Buysse en Jan Christiaens, beide in regie van H. Vanden Berghe. Voor klassieke auteurs als Schiller (Don Carlos), Ibsen (Een poppenhuis), Molière (De Misantroop), Bredero (De Spaanse Brabander), bleek nog een bevredigende

‘Cabaret’, een hoogtepunt in de periode 1970-75 van NTG, met o.a. Werner Kopers.

opkomst. Van de gastvoorstellingen brak Mistero Buffo (Internationale Nieuwe Scène) alle rekords: zes maal een volle zaal!

Het receptieve karakter van het NTG mag hier wel even worden aangestipt. Wat PROKA in Gent in de Zwarte Zaal verricht voor het eksperimenteel teater (en nu ook al eens voor het vormingsteater) kan het NTG doen voor het repertoiretoneel. Zeer goede herinneringen zijn bijgebleven aan bijvoorbeeld Kees de Jongen (Gerben Hellinga), De Kannibalen (George Tabori), Overstekend wild (F.X. Kroetz), alle gebracht door Toneelgroep Centrum, Amsterdam, en Een vijand van het volk (Ibsen en Miller) door het Zuidelijk Toneel Globe. Merkwaardig in veel opzichten was het eenmalig bezoek van het Deutsches Nationaltheater Weimar (DDR) met Der Kaukasische Kreidekreis van Bertolt Brecht.

[p. 140]

Daniël De Cock en An Petersen in ‘Interieur’ van Hugo Claus.

Tot de gastprodukties behoren ook de zogenaamde ‘draaischijfvoorstellingen’, waarmee KVS-Brussel en KNS-Antwerpen op bezoek komen. Deze draaischijf draait, op z'n zachtst gezegd, vierkant en verwekt naar de Gentse schouwburg geen volkstoeloop.

Zijn opdracht als reizend gezelschap heeft het NTG ook in de periode 1970-1975 trouw vervuld. Er werden 268 reisvoorstellingen gespeeld, vooral in Antwerpen en Brussel, Sint-Niklaas, Brugge, Kortrijk en geregeld ook in Nederland. Daarmee werden 117.817 toeschouwers bereikt.

De besproken periode is voor het NTG niet rimpelloos geweest. Er was in 1973 een direktie-splitsing, waardoor de leiding van het NTG tweehoofdig werd: Walter Eysselinck artistiek en Albert Hanssens (die in 1967 André Poppe was opgevolgd) adminisstratief direkteur. De aanvang van het seizoen 1974-75 werd gekenmerkt door syndikale aktie en akteursstaking in Antwerpen en Gent, met als inzet o.m. de gelijkschakeling met de leden van het Dramatisch Gezelschap van de BRT. Er was ook een begin van afvloeiing van spelers en andere medewerkers: Marilou Mermans, Eddy Asselbergs, Gabriël Van Landeghem, Eric Raes, Marcel De Stoop (huisregisseur), Marc Cammaert (scenograafproduktieleider), Jaak Vissenaken (direktie-medewerker), Luc Declercq (assistent-produktieleider). Dat die betreurenswaardige aderlating ook nog na 1975 verder is gegaan (met o.a. Jo De Meyere en Daniël Decock) wijst op een aanslepende malaise in de toneelwereld, die weliswaar niet eigen is aan het NTG, maar in Gent toch opvallend naar voren is gekomen.

Het is een goede gedachte geweest van de samenstellers van het tweede NTG-lustrumboek een aantal mensen van buiten het teater aan het woord te laten. Aldus wordt Rik Lanckrock (Vooruit), die het vorige lustrumboek zo goed als vol mocht schrijven, nu geflankeerd door Fred Braeckman (BRT-2, O.-VI.), Frank De Keyzer (Het Laatste Nieuws) en Frans Verreyt (De Nieuwe), waarbij men heel wat over de recensenten zelf kan opsteken.

In zijn afscheidswoord-avant-lalettre: ‘Klein venster op morgen’ spreekt Walter Eysselinck nog maar eens zijn bezorgdheid uit over de toekomst van het teater, gezien in het licht van het reedsveelbesproken ‘teaterdekreet’, dat sinds 1 januari 1976 weliswaar van kracht is geworden maar waarvoor nog altijd geen uitvoeringsbesluiten werden uitgevaardigd. Eysselinck, die inmiddels naar de States is vertrokken (en in het NTG door Jaak Van Schoor werd opgevolgd) konstateert dat ‘de garanties voor werkingstoelagen vervat in het dekreet al te vaag en totaal ontoereikend’ (zijn). Het is het refreintje dat elk teater in Vlaanderen, groot of klein, nog altijd zingt en wie weet hoe lang nog. Intussen moet men als teaterdirektie maar zien rond te komen, in de hoop dat men ooit eens de geleende gelden aan de bank zal kunnen terugbetalen. Maar dat blijkt een ijdele hoop.

Het tweede NTG-lustrumboek is ook een keurig ingebonden kijkboek.

Roger Arteel.

Tweede Lustrumboek Nederlands Toneel te Gent 1970-1975, NTG, Koninklijke Nederlandse Schouwburg, Sint-Baafsplein 7, 9000 Gent, 322 blz., 750 BF.