Ons Erfdeel. Jaargang 19

Glasraam door Harold Van de Perre.

Harold Van de Perre.

Harold Van de Perre legt na tien jaar kreativiteit een uitgebreide kunstmap open. Dat feit wordt voor de kunstenaar uit Dendermonde (1937) een uitdaging: hij moet ‘tot op de papierkorrel’ een konfrontatie met zijn werk aandurven. Glasramen, figuur- en landschapstekeningen, akwarellen: een veelzijdigheid die men al bladerend ontdekt. Uit die map blijkt tevens overduidelijk dat een hooggestemde levensbenadering tot de kreatie van dit oeuvre heeft geleid.

Van de Perre ontwerpt zijn glasramen als verhelderende tekens aan de wand van de samenleving. Bij elke opzet poogt de glazenier partikuliere aspiraties opzij te schuiven. Of de glasramen nu in een stationshall of in een kerkgebouw terecht komen, nooit kan men de ‘glaskunst’ van Van de Perre losdenken van een bewust gekozen gemeenschapsbeleving.

De glasscherf wordt zelden verabsoluteerd tot een losstaand estetisme. Het ‘vertellend’ karakter van het werk kiest voor een sociaal geladen funktionaliteit. Er is in de glasramen een geestelijke dynamiek aanwezig die het werk behoedt voor een maniërisme dat niet vreemd is aan opdrachten. Dat dynamisch karakter zal niemand kunnen negeren. De vertikale opvlammers van licht en kleur wisselen regelmatig af met breed opgezette taferelen van ‘mensen onder weg’.

Van de Perre gaat in de vergeestelijking van het glas de werkelijkheid echter nooit uit de weg. Hij suggereert met zijn doorlichtende ‘verteltrant’ zowel

[p. 605]

herkenbare toponiemen als hoge religieuze aspiraties. In de westgevel van de Sint-Walburgakerk te Oudenaarde heeft hij naast de ‘vuurtong’ van een mystiek gebeuren ook aandacht voor de konkrete weergave van de Schelde en een stuk landbouwgrond uit het nabije heuvelland. Alles staat in funktie van het ‘lezende volksoog’.

De ambachtelijke feeling is daarbij voor Van de Perre een zeer konkrete opgave. Tussen het eerste ontwerp en het plaatsen van het werk in een gevel, wordt de glazenierskunst met progressieve intensiteit beleefd. Ook hij ontsnapt niet aan de weerkerende wetten die die broze en terzelfdertijd zeer krachtig aandoende materialen aan de kunstenaar stellen. In elk glasraam poogt Van de Perre daarenboven een zelfstandigheid te bereiken, die zelden opdringerig aandoet, maar die poogt te harmoniëren met de andere opbouwmaterialen van een te kreeren ruimte. Tot in de visie op de materie en de harmonisering ervan belijdt Van de Perre een ‘doorvlamd’ gemeenschapsgevoel.

Wellicht kan men de figuurtekeningen van Van de Perre verschuivingen noemen vanuit de sociaal georiënteerde brandraamvisie naar een meer ‘omsloten’ kreativiteit. Rezoluut koos de tekenaar voor het tema: vrouw, moederschap, kind. Met zijn tekeningen heeft hij lyrische affirmaties van die oermotieven willen uitwerken. De meeste bladen zijn variaties op de kracht van het verwachten, op de kraambedpijn, op de verblijdende moeheid die de vrouw ervaart in de benadering van het pasgeboren kind.

De kreatieve onrust, die ook elke geboorte stuwt, kenmerkt op een

Zwangere vrouw, tekening door Harold Van de Perre.

haast overeerlijke wijze de tekeningen. Waar Van de Perre die onrust met drapering van gewaden, met plooien van lakens of een doorwaaide haartooi licht kan sluieren, bereikt hij de gaafste rezultaten. Het kan paradoksaal klinken, maar waar hij heel direkt de figuren uittekent, gaat hij soms aan de werkelijkheid voorbij.

Het is duidelijk dat Van de Perre vanuit een verrassende spontaneïteit zijn sepia- en houtskoolkreaties binnen de ruimte van heel grote bladen heeft opgespannen; maar de drang naar ‘monumentaal ekspressionisme’

[p. 606]

Landschap (1975) door Harold Van de Perre.

drijft hem er soms toe te tekenen op formaten die zo groot uitvallen dat ze de plastische koncentratie niet altijd ten goede komen. Van de Perre is op zoek naar grafische afmetingen waarbinnen zijn visie hem het best kan dienen. Soms lijkt het hem moeilijk om de subtiele, terugkerende kringervaring rondom geboorte en nieuw leven in de ‘epiek van het grote blad’ zonder krampachtigheid onder kontrole te houden. Uit die gewaagde opzet heeft hij nochtans werken overgehouden, die als ‘klassiekers’ kunnen beschouwd worden.

Het duidelijk verlangen naar ‘ontgrenzing’ heeft hij vanzelfsprekend in zijn landschapstekeningen kunnen vastleggen. Met een losse stift, maar terzelfdertijd met een doorgedreven ascese voor de vormopbouw, heeft hij een heel eigen ‘landschapsdynamiek’ uitgewerkt. Van de Perre laat zich niet binden aan een geografische omschrijving, maar hij poogt met steeds afwisselende ruimtelijnen, het landschap in een vergeestelijkte en licht geabstraheerde ‘visualiteit’ uit te tekenen. De Dender, die heel vaak kwelmende watervlakken in het land steekt, is moeilijk weg te denken uit de tekeningen van Van de Perre. En toch zijn die werken geen interpretaties van een streek. Met lichte verwijzingen naar Japanse gravures laat Van de Perre de melancholie in krachtige lijnvibraties vertakken. Hij ontbladert zijn landschappen, heeft zelfs de charmerende eigenschap elke boomstam te ontschorsen tot alleen het silhouet van een populier of de magie van vingerrijke. haast bezwerende struiken na de trefzekere werking van sepiastift of broodgom overblijven.

Aan het ‘dubbele bodemeffekt’, dat Van de Perre met plastische zekerheid zo vaak heeft uitgewerkt, is de aanwezigheid van het reflekterend water niet vreemd. De tekenaar maakt zich echter behoedzaam los van impressionistische reminiscenties door abstraherende vlakde en en overkoepelende hemelstroken doorheen de tekenruimte te spannen.

Waar de tekenaar het autostradelandschap in een verruimend perspektief plaatst, geeft hij zelfs een verblijdende kijk op de hedendaagse landschapsplanning. Zijn lijn vervluchtigt niet in een goedkoop verwijt, maar suggereert - zonder grootspraak - hoe een wegenbouw weilanden en zelfs bosrijke streken in funktie van de haastige mens kan harmonizeren. Zo aktualizeert hij op een spontane wijze zijn landschapsvisie. De akwarellen - vooral de laatste maanden ontstaan - zijn meer dan aanvullende facetten van Van de Perres landschapsbelijdenis. Ze zijn vooral pogingen om, in geabstraheerde vlakken, een opdringerige melancholie uit te zuiveren en in verfijnde kleurenwaarden aan te lengen. Het feit dat ruwe steenmassa's, grillige houtgroei en wijdlopende wolkenpakken de akwarellen (op klein formaat uitgevoerd) een ‘monumentaliserend’ karakter geven, bewijst dat Van de Perre ook een visionaire geladenheid in een gekoncentreerde vorm harmonisch weet vast te leggen. Daarbij mag verwacht worden dat de akwarellen - die op een andere wijze dan de glasramen de kleur beamen - volwaardige introdukties zijn op de schilderkunst.

In de volgende tien jaar kan Harold Van de Perre uit de verf een vernieuwde bevestiging van zijn kunstenaarschap halen.

Gwij Mandelinck, Poperinge

Kunstmap Harold Van de Perre is uitgegeven op adres Oud-Kloosterstraat 50, 9330 Dendermonde.